Οι φιγούρες των ηρώων της νέας ταινίας του Γιάννη Οικονομίδη γεννήθηκαν στο σχεδιαστήριο ενός δημιουργού κόμικ
Η σχέση που έχει µε την ένατη τέχνη ο δηµιουργός των ταινιών «Σπιρτόκουτο», «Ψυχή στο στόµα», «Μαχαιροβγάλτης», «Το µικρό ψάρι» Γιάννης Οικονοµίδης καθώς και η µακρόχρονη συναναστροφή του µε τους καλλιτέχνες που την υπηρετούν είναι εδώ και χρόνια γνωστές στο κινηματογραφόφιλο κοινό, κυρίως µέσω των πόστερ των ταινιών του, τα οποία φιλοτεχνούν φίλοι του κοµίστες. Στην πολυαναµενόµενη «Μπαλάντα της τρύπιας καρδιάς» (η οποία θα προβάλλεται στους κινηματογράφους από τις 5 Μαρτίου) για πρώτη φορά, όμως, ο σκηνοθέτης άνοιξε διάλογο µε την ένατη τέχνη ήδη από τα γεννητούρια των δώδεκα βασικών χαρακτήρων της ταινίας.
Ο βραβευµένος δηµιουργός κόµικ Γιώργος Γούσης, γνωστός από τη διασκευή του «Ερωτόκριτου» του Βιτσέντζου Κορνάρου σε graphic novel αλλά και ως αρχισυντάκτης του περιοδικού «Μπλε Κοµήτης», ξεκίνησε να σχεδιάζει τις φιγούρες των ηρώων διαβάζοντας τα πρώτα drafts του σεναρίου και σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη να τους “ζωντανεύει” στο χαρτί πολύ πριν αρχίζουν οι πρόβες με τους ηθοποιούς. Οταν ο Γ. Οικονοµίδης µου µίλησε για τη σηµαντική, σύμφωνα με τον ίδιο, συµβολή του Γ. Γούση στην κατασκευή της ταινίας ορίσαµε ένα ραντεβού µε τους δύο δηµιουργούς στη βιβλιοθήκη της ∆ραµατικής Σχολής «Μαίρη Βογιατζή Τράγκα» στα Εξάρχεια –όπου ο Γ. Οικονοµίδης διδάσκει το µάθηµα «Ρεαλισµός στον κινηµατογράφο»– και κουβεντιάσαµε πώς και γιατί οι τέχνες τους συνοµιλούν δηµιουργικά.
Με ποιον τρόπο εµπλέκεται το κόµικ στις ταινίες σου, Γιάννη Οικονοµίδη;
Σε κάθε ταινία µου ανοίγω έναν διάλογο µε την ένατη τέχνη. Το 2006, όταν παιζόταν στο σινεµά η «Ψυχή στο στόµα», µε πρωτοβουλία του περιοδικού «9» και του Αγγελου Μαστοράκη συνδιοργανώσαµε µια έκθεση κόµικ µε θέµα την οικογενειακή βία, η οποία παρουσιάστηκε στο φουαγέ του σινεµά Μικρόκοσµος την ώρα που µέσα παιζόταν η ταινία. Στον «Μαχαιροβγάλτη» δώδεκα κοµίστες δηµιούργησαν δώδεκα δυνατά ασπρόµαυρα σκίτσα εµπνευσµένα από την ταινία, τα οποία χρησιµοποιήθηκαν για την προώθησή της – το σχέδιο της αφίσας της ταινίας είναι του Πέτρου Ζερβού. Το ίδιο συνέβη και για το θεατρικό έργο «Στέλλα κοιµήσου», όταν φίλοι δηµιουργοί κόµικ αφού είδαν την παράσταση εµπνεύστηκαν δικά τους σχέδια. Μία από αυτές τις εικόνες, του Χάρη Λαγκούση, έγινε το εξώφυλλο του βιβλίου που κυκλοφόρησε µε το έργο. Για το «Μικρό ψάρι» εκτός από την επίσηµη αφίσα της ταινίας που φιλοτέχνησε ο Τάσος Παυλόπουλος έγιναν πολλά εναλλακτικά πόστερ από άλλους δηµιουργούς –ανάµεσά τους ήταν και ο Γιώργος Γούσης– εµπνευσµένα από την ταινία. Στην «Μπαλάντα της τρύπιας καρδιάς» η δουλειά µας µε τον Γούση ήταν πιο σύνθετη αλλά και πιο ολοκληρωµένη. Ο διάλογος µε την ένατη τέχνη είναι µεγάλος και κρατάει χρόνια.
Πότε ξεκίνησε η συνεργασία σας;
Γιώργος Γούσης: Ο πρώτος που γνώρισα όταν άρχισα να ασχολούµαι µε το κόµικ ήταν ο Πέτρος Ζερβός και τον είχα σαν µέντορα. Μια µέρα πριν από έντεκα χρόνια πίνοντας κάπου έναν καφέ µαζί µπήκε µέσα ο Γιάννης και χαιρετιούνται. Οταν έφυγε, τον ρώτησα: «Αυτός δεν είναι που έκανε το “Σπιρτόκουτο;”». «Πού το ξέρεις εσύ το “Σπιρτόκουτο”;» µου απαντά ο Πέτρος. «Μ’ αρέσει πολύ» του ανταπαντώ. Το είχα δει έντεκα φορές. «Να σου τον γνωρίσω» µου λέει ο Πέτρος και κάπως έτσι ξεκινήσαµε να κάνουµε παρέα µε τον Γιάννη.
Γ.Οικ.: Ουσιαστικά στο «Μικρό ψάρι» ξεκίνησε η συνεργασία µας. Συµµετείχε στη δηµιουργία των πόστερ της ταινίας, ενώ νωρίτερα όταν συζητούσαµε µε τον Βαγγέλη Μουρίκη πώς θα είναι το προφίλ του «Στράτου» απευθύνθηκα στον Γιώργο, του περιέγραψα πώς τον φανταζόµαστε εµείς και του έδωσα να διαβάσει το σενάριο. Μας βοήθησαν πολύ τα σκίτσα που µου έφερε ώστε να καταλήξουµε στη φιγούρα του Στράτου-Μουρίκη που θέλαµε. Σκέφτηκα λοιπόν πάλι να τον βυσµατώσω και του τηλεφώνησα όταν αρχίσαµε να γράφουµε το σενάριο της «Μπαλάντας». Ο Γιώργος είναι αφηγηµατικός δηµιουργός. Στα βιβλία του παρουσιάζει έναν ολόκληρο κόσµο. Σε ένα πορτρέτο που σχεδιάζει βλέπεις όλη τη µυθολογία του προσώπου που απεικονίζεται. Γι’ αυτό τον ήθελα.
Πώς δουλέψατε µαζί;
Γ.Γ.: Οσο ξέρω τον Γιάννη δεν γράφει συνήθως το σενάριο πάνω στους ηθοποιούς, οπότε έχει ανάγκη να τους δει µπροστά του για να αρχίσει να χτίζει την ιστορία. Από το πρώτο τηλεφώνηµά του για την «Μπαλάντα» κατάλαβα αµέσως τι θέλει. Είχα ήδη διαβάσει τα πρώτα σχέδια του σεναρίου όταν άρχισα να κάνω δοκιµές των χαρακτήρων στο χαρτί. Στις κουβέντες µας πάνω στο σενάριο αναφέραµε παραδείγµατα πραγµατικών ανθρώπων για το πώς φανταζόταν ο καθένας µας τους ήρωες. Στην αρχή τους σχεδίαζα µε αναφορές σε αληθινά πρόσωπα. Καθώς διαµορφωνόταν το καστ δούλευα πάνω στο πρόσωπο του ηθοποιού που συνδεόταν µε τον ήρωα.
Γ.Οικ.: Για τον Μάνο Ζαφειρόπουλο, προτού µπει στην ταινία ο Βασίλης Μπισµπίκης που τον υποδύεται, είχαµε ως αναφορά τον τραγουδιστή Νίκο Μακρόπουλο. Για τη µητέρα του Μάνου είχαµε ως αναφορά το προφίλ της Κατερίνας Στανίση. Το πιο σηµαντικό σε αυτή την ιστορία ήταν η µεγάλη κουβέντα που κάναµε στην αρχή µε τον Γιώργο για το ύφος. Αυτό που αποτύπωσε στο χαρτί του για κάθε ήρωα: τα ρούχα τους, τα κουρέµατά τους, οι φάτσες τους, η αίσθηση που έβγαζαν γενικά µε βοήθησαν πολύ. Πολλά από τα στοιχεία τους κρατήθηκαν στην ταινία.
Με ποιον τρόπο ήταν χρήσιµες οι αποτυπώσεις των ηρώων στο χαρτί;
Γ.Οικ.: Ηταν ένα χρήσιµο σεναριογραφικό εργαλείο για µένα. Ηθελα να τους βλέπω. Και ήθελα να δω αν και πώς δουλεύει αυτό που είχα στο κεφάλι µου.
Γ.Γ.: Από το σενάριο µέχρι να φτάσει ο σκηνοθέτης στο γύρισµα µπορεί να περάσουν και δύο χρόνια. Και µέχρι τότε δεν έχει καµία εικόνα του κόσµου που έχει φανταστεί. Ο στόχος ήταν λοιπόν να δηµιουργήσουν αλλά και να µεταφέρουν σε όλους τους συνεργάτες της ταινίας την αίσθηση του κόσµου της. Στο εξωτερικό αυτό συµβαίνει κατά κόρον.
Γ.Οικ.: Οι εικόνες αυτές σύνδεσαν το σενάριο µε τη µελλοντική ταινία και τη ζωντάνευαν µπροστά µου. Με βοήθησαν στην προετοιµασία της. Αλλά και όλους όσοι σχετίστηκαν: συνεργάτες, συντελεστές, παραγωγούς, χρηµατοδότες. Βλέποντας αυτούς τους γκροτέσκους τύπους και πώς τους αποτυπώνει ο Γιώργος τοποθετείς εύκολα τον κόσµο της ταινίας µέσα στο µυαλό σου, φαντάζεσαι προς τα πού θα πάει. Τα σκίτσα του ήταν αναφορές για το ενδυµατολογικό τµήµα, για το τµήµα make-up αλλά και για το υποδόριο χιούµορ που βγαίνει στην ταινία µέσα από το προφίλ των χαρακτήρων. Ετσι έγιναν αναφορές και για τους ηθοποιούς, για να πάρουν γραµµή από πού βαράει το πράµα.
Γ.Γ.: Σε δεύτερο χρόνο έκανα και τέσσερα στριπ. Απεικόνισα τέσσερες σκηνές δηλαδή από την ταινία για τον φάκελο της παραγωγής που ταξίδεψε στην Ευρώπη. Για τους ξένους συµπαραγωγούς –και ειδικά επειδή η γλώσσα που χρησιµοποιεί ο Γιάννης είναι δύσκολο να µεταφραστεί– ήταν πολύ πιο εύκολο να καταλάβουν µε αυτό τον τρόπο περί τίνος πρόκειται. Ο Γερµανός παραγωγός µάλιστα µου είπε ότι τον βοήθησαν να καταλάβει ότι πρόκειται για µαύρη κωµωδία.
Οι δηµιουργοί κόµικ παίζουν τελικά σηµαντικό ρόλο στο σινεµά σε πολλά επίπεδα.
Γ.Γ.: Βέβαια. Ειδικά σε ταινίες που έχουν να κάνουν µε τη φαντασία.
Γ.Οικ.: Να ξεκαθαρίσουµε όµως ότι άλλο είναι οι storyboard-ίστες και άλλο οι κοµικάδες. Στη δική µας περίπτωση όµως η βάση ήταν ρεαλιστική.
Γ.Γ.: Και, όπως αποδείχτηκε, δουλεύει και σε αυτό το επίπεδο, το ρεαλιστικό. Ετσι κι αλλιώς κι εµείς µε αυτό τον τρόπο δουλεύουµε στα κόµικ. Ολα ξεκινάνε από την πραγµατικότητα. ∆εν απεικονίζουµε όµως την πραγµατικότητα αλλά την ουσία της. Εχουµε έναν φακό και δείχνουµε πιο έντονα κάτι συγκεκριµένο για να βοηθήσουµε τον αναγνώστη να µπει σε έναν κόσµο. Υπερθεµατίζουµε. Νοµίζω το ίδιο κάνει και ο Γιάννης στο σινεµά. Αν δεν γινόταν ταινία η «Μπαλάντα της τρύπιας καρδιάς», σίγουρα θα µπορούσε να γίνει κόµικ.
Η ταινία βγαίνει στις αίθουσες στις 5 Μαρτίου και αναµένεται µε µεγάλη αγωνία από τους Ελληνες σινεφίλ.
Γ.Γ.: Είναι µια ταινία που γελάς µε την ψυχή σου. Οποιος πάει να τη δει θα περάσει καλά. Αν για τις προηγούµενες ταινίες του Γιάννη κάποιοι λέγανε «µην πάτε να τις δείτε γιατί είναι σκληρές και θα πονέσει το στοµάχι σας», γι’ αυτήν είναι σίγουρο ότι αν πάτε να τη δείτε, θα πονέσει το στοµάχι σας από τα γέλια! Εµείς όµως και στο «Σπιρτόκουτο» γελούσαµε. Το δράµα φτάνει στην κωµωδία. Είναι τραγελαφικά αυτά που µας συµβαίνουν γενικά. Και στην «Μπαλάντα» βέβαια υπάρχει η τραγωδία, αλλά αυτήν τη φορά προβάλλεται περισσότερο το κωµικό στοιχείο.
Πώς κι έτσι αυτήν τη φορά, Γιάννη;
Γ.Οικ.: Χωρίς να κάνω υποχωρήσεις σε αυτά που πιστεύω, αυτά που µε ενδιαφέρουν γύρω από την Ελλάδα και τους Ελληνες, ήθελα να κάνω τους συµπατριώτες µου να γελάσουν. Ηθελα αυτήν τη φορά να δώσω λίγη χαρά µέσα σε όλη αυτήν τη µιζέρια που ζούµε.
INFO
«Η Μπαλάντα της τρύπιας καρδιάς» του Γιάννη Οικονομίδη θα προβάλλεται στους κινηματογράφους από τις 5 Μαρτίου.
Σύνοψη: Σε μια μικρή πόλη της Ελλάδας, όταν το ερωτικό πάθος διασταυρώνεται με την απληστία για το χρήμα, τα πτώματα αρχίζουν να στοιβάζονται το ένα μετά το άλλο και η “Ωραία Κοιμωμένη” Όλγα δεν θα μάθει ποτέ από τι πραγματικά έχει γλιτώσει.
Σενάριο: Γιάννης Οικονομίδης, Χάρης Λαγκούσης, Δημοσθένης Παπαμάρκος.
Παίζουν: Βασίλης Μπισμπίκης, Βίκυ Παπαδοπούλου, Γιάννης Τσορτέκης, Στάθης Σταμουλακάτος, Βαγγέλης Μουρίκης, Γιώργος Γιαννόπουλος, Πέτρος Ζερβός, Αντώνης Κοτζιάς, Βασιλική Καλλιμάνη, Φωκίων Μπόγρης, Λάζαρος Μαυρίδης, Δημήτρης Μαυρίδης.
*Φωτογραφία: Στέλιος Μισίνας/Eurokinissi
*Σκίτσα: Γιώργος Γούσης
