Ο αποπεμφθείς καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ, ο άνθρωπος των ημερών στη Θεσσαλονίκη, μιλάει για τη στάση της υπουργού Πολιτισμού και για τα παράκεντρα εξουσίας στο θέατρο
Η απόφαση για την αποποµπή της καλλιτεχνικής διεύθυνσης και του διοικητικού συµβουλίου του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος πριν από τη λήξη της θητείας τους αιφνιδίασε τόσο τους ίδιους, που ενηµερώθηκαν µέσω ενός δελτίου Τύπου ότι απολύονται, όσο και το θεατρόφιλο κοινό, καλλιτέχνες και διανοούµενους οι οποίοι αµέσως µετά την ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισµού διαµαρτύρονται έντονα για τον άκοµψο χειρισµό της υπουργού.
Πώς έμαθε την απολύσή του
Συναντήσαµε τον επισήμως –από την Τρίτη που δηµοσιεύτηκε το σχετικό ΦΕΚ– παυθέντα καλλιτεχνικό διευθυντή του ΚΘΒΕ Γιάννη Αναστασάκη στο γραφείο του έβδοµου ορόφου της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, στην έδρα της διοίκησης του θεάτρου, όπου, αφού για τρεις συνεχείς µέρες ενηµέρωνε για πεπραγµένα και εκκρεµότητες του θεάτρου τον νέο καλλιτεχνικό διευθυντή Νίκο Κολοβό, άρχισε να πακετάρει βιβλία και προσωπικά αντικείµενα προκειµένου να αδειάσει τον χώρο.
Μάθαµε, κύριε Αναστασάκη, ότι οι βασικοί συντελεστές της παράστασης των «Βατράχων» του Αριστοφάνη που θα παρουσίαζε το ΚΘΒΕ το καλοκαίρι στην Επίδαυρο αποσύρονται µετά την ανακοίνωση της απόλυσής σας. Ισχύει;
Ναι, η Γεωργία Μαυραγάνη η οποία είχε αναλάβει τη σκηνοθεσία και ο συνεργάτης της, ο συγγραφέας ∆ηµοσθένης Παπαµάρκος που είχε αναλάβει τη δραµατουργική επεξεργασία του έργου, αποχώρησαν και η παραγωγή ακυρώθηκε. Ενηµέρωσα ήδη τον νέο διευθυντή, καθώς και την Κατερίνα Ευαγγελάτου στο Φεστιβάλ Αθηνών, ώστε να βρεθούν νέο έργο και νέοι συνεργάτες. Σεβαστή η απόφασή τους. Εξάλλου δεν είχαν υπογραφεί ακόµη συµβόλαια και έτσι ήταν πιο εύκολο να µαταιωθεί η συνεργασία τους µε το ΚΘΒΕ.
Γενικότερα οι δηµόσιες τοποθετήσεις θεατών και δηµιουργών για την αιφνιδιαστική απόλυσή σας είναι έντονες τις τελευταίες µέρες.
Ευχαριστώ από καρδιάς τους δεκάδες συναδέλφους που αισθάνθηκαν την ανάγκη να υπερασπιστούν το έργο µας στο ΚΘΒΕ. Οι περισσότεροι από αυτούς καταγγέλλουν τον τρόπο που επέλεξε η υπουργός για να ανακοινώσει την απόλυσή µας. Υπήρξε, πράγµατι, ανοίκειος και προσβλητικός, χυδαίος και απολίτιστος.
Πώς µάθατε ότι απολυθήκατε;
Από µια συνάδελφό σας δηµοσιογράφο η οποία µόλις είχε λάβει το δελτίο Τύπου µε την ανακοίνωση για τη νέα διοίκηση του θεάτρου, καθώς πήγαινα µε την αναπληρώτρια διευθύντρια Μαρία Τσιµά στο Ολύµπιον για να παραστούµε στην τελετή έναρξης του Φεστιβάλ Κινηµατογράφου την προπροηγούµενη Πέµπτη.
∆εν είχατε προσωπικά κάποια επαφή µε την πολιτική σας προϊστάµενο;
Καµία. ∆εν είχαµε καµία επαφή µε την υπουργό Πολιτισµού από όταν ανέλαβε τα καθήκοντά της. ∆εν δέχτηκε ποτέ να µας συναντήσει. Μας αντιµετώπισε σαν να µην υπήρχαµε. Εξαίρεση αποτελεί η κουβέντα µας µε τον γενικό γραµµατέα Πολιτισµού, την οποία εµείς επιδιώξαµε, όταν τυχαία συναντηθήκαµε στο Ολύµπιον. Του απευθυνθήκαµε σχολιάζοντας ότι µάθαµε µόλις πως απολυθήκαµε µέσω ενός δελτίου Τύπου που κυκλοφόρησε. «Ετσι είναι η πολιτική» µας απάντησε ολιγόλογα. «Μάλλον δεν τα πήγαµε καλά» πρόσθεσα. «Κάποια τα κάνατε καλά, κάποια λιγότερο καλά» µας ανταπάντησε ο κ. Γιατροµανωλάκης και έµεινε εκεί η κουβέντα. Του ζητήσαµε να συναντηθούµε και µας πρότεινε να τα πούµε µετά την τελετή, αλλά επειδή δεν κατάλαβα αν εννοούσε να βρεθούµε στα σκαλάκια του Ολύµπιου ή στο πάρτι του φεστιβάλ, δεν θεώρησα σοβαρό να µείνω. Μιλάµε για ένα από τα δύο κρατικά θέατρα της χώρας που άλλαξε διοίκηση και διεύθυνση αιφνιδιαστικά και µε χυδαίο τρόπο. Είναι αυτή η στάση της συγκεκριµένης πολιτικού; ∆εν ξέρω. Πάντως αν αυτή είναι η στάση της κυβέρνησης για έναν µεγάλο οργανισµό πολιτισµού, είναι κρίµα. Πρόκειται για απόλυτη απαξίωση.
Πιστεύετε ότι είναι πολιτική απόφαση;
Βέβαια είναι πολιτική απόφαση. Στη λογική ότι έχουµε διοριστεί από άλλη κυβέρνηση, άρα πρέπει να αντικατασταθούµε. Παλαιοκοµµατική άποψη αλλά δυστυχώς αυτή επικρατεί. ∆εν νοµίζω ότι η χώρα θα πάει µπροστά µε τέτοιες απόψεις. Από την άλλη, πολιτικοί που ανήκουν στη Ν∆ –από την περιφέρεια, τον ∆ήµο Θεσσαλονίκης και άλλους δήµους του νοµού µε τους οποίους συνεργαζόµαστε όλα αυτά τα χρόνια– δεν είχαν ποτέ ενάντια στάση στο θέατρο ή σ’ εµένα προσωπικά επειδή µε είχε διορίσει η προηγούµενη κυβέρνηση. Τελικά αποδείχτηκε ότι η κεντρική πολιτική σκηνή είχε άλλη γνώµη. ∆εν είναι όµως µόνο πράξη ενός κόµµατος, είναι και κίνηση που έχει ξεκινήσει µέσα από το θέατρο.
Τι εννοείτε;
Επιστρέφοντας στη Θεσσαλονίκη –διότι εδώ γεννήθηκα και µεγάλωσα, εδώ σπούδασα θέατρο– συνειδητοποίησα ότι στο ΚΘΒΕ υπάρχουν µικρές οµάδες ηθοποιών, τεχνικών και διοικητικών οι οποίες προσπαθούν αν όχι να διοικήσουν, τουλάχιστον να συνδιοικήσουν το θέατρο παίζοντας ένα αρρωστηµένο παιχνίδι παραεξουσίας. Επιδιώκουν να επηρεάσουν τη διοίκηση, ακόµη και εκφοβίζοντας διευθυντές και προέδρους, ή και να τη διαβάλουν προκειµένου να αλλάζουν συνεχώς τα πρόσωπα. ∆ιότι όποιος µείνει περισσότερο από τρία χρόνια και ασχοληθεί λίγο σοβαρά µε το κρατικό θέατρο θα καταλάβει τι ακριβώς γίνεται και θα θελήσει να «πειράξει» την καθεστηκυία τάξη. Αρα γι’ αυτούς που θέλουν να ελέγχουν το θέατρο είναι επικίνδυνος.
Οταν ήρθαµε εδώ τον Αύγουστο του 2015 είδαν πόσο αποφασισµένοι ήµασταν –µε πρόεδρο του ∆Σ τον Αρη Στυλιανού– να βοηθήσουµε το απαξιωµένο και µε πολλά χρέη θέατρο να σταθεί στα πόδια του. Ετσι για ένα χρονικό διάστηµα δεν τόλµησαν να κάνουν κάτι· πέρασε η πρώτη θητεία µας σχεδόν «αναίµακτα». Τα προβλήµατα άρχισαν όταν ανανεώθηκε η θητεία µας τον περασµένο Νοέµβριο. ∆εν το χωράει ο νους µου ότι τα Χριστούγεννα, στην πιο καλή εµπορικά περίοδο, έκλεισε το θέατρο για πέντε εβδοµάδες. Με µια λογικοφανή εξήγηση της συλλογικής σύµβασης εργασίας, κάτι που στην ουσία εκµεταλλεύτηκαν. ∆εν νοµίζω ότι έχει φύγει από εδώ κάποιος διευθυντής χωρίς την εµπλοκή των παράκεντρων εξουσίας που υπάρχουν στο θέατρο.
Η εκτίµησή σας είναι ότι συνδικαλιστές επηρέασαν την υπουργό;
∆εν πρόκειται αναγκαστικά για πρόσωπα που είναι προβεβληµένα ως συνδικαλιστές, υπάρχουν και άλλοι που δουλεύουν υπογείως. ∆εν µπορώ να υπολογίσω σε ποιον βαθµό, αλλά έχω λόγους να πιστεύω ότι έπαιξαν ρόλο. Εµαθα ότι η υπουργός συναντήθηκε µε συνδικαλιστές οι οποίοι της µετέφεραν συκοφαντίες σε βάρος µου. Από πέρυσι άλλωστε µε κατηγορούν ως τροµοκράτη. Τελικά της έδωσαν ένα επιχείρηµα για να αδειάσει µε τον πιο ανοίκειο τρόπο µια πετυχηµένη διοίκηση ενός θεάτρου. Και αυτό µάλλον βόλεψε µια πολιτική προϊστάµενο η οποία δουλεύει µε κοµµατικές παρωπίδες. Ετσι λοιπόν χωρίς η ίδια να ελέγξει τι πραγµατικά συµβαίνει, αποφάσισε να αποσύρει την εµπιστοσύνη της από µας.
Ποια ήταν η πρώτη σας σκέψη όταν διαβάσατε το δελτίο Τύπου της αποποµπής σας;
Ενιωσα απογοήτευση που το πολιτικό µας προσωπικό λειτουργεί µε αυτό τον τρόπο. ∆εν έχω καµιά ανησυχία για το τι έκανα καλά και τι δεν έκανα καλά. Ξέρω. Και φυσικά θα δήλωνα την παραίτησή µου αν µου τη ζητούσε η υπουργός σε µια συνάντηση που θα µου έλεγε «τα πήγατε καλά αλλά εγώ έχω άλλα σχέδια για το ΚΘΒΕ και θα προχωρήσω µε έναν άνθρωπο που πιστεύω ότι θα τα υλοποιήσει πολύ καλύτερα από εσάς».
Τι σκέφτεστε τώρα;
Το δίστιχο του Γ. Χειµωνά από τη «Μήδεια» του Ευριπίδη: «Εκείνα που ήταν να γίνουν δεν έγιναν ποτέ. Και αυτά που γίνονται δεν ήταν για να γίνουν». Με άλλα λόγια, δεν µπορέσαµε να κάνουµε αυτά που θα µπορούσαµε στη Θεσσαλονίκη τώρα που το θέατρο δεν χρωστάει πλέον πουθενά, γεγονός που θα ελευθέρωνε περισσότερο τη φαντασία µας και θα µας έκανε πιο τολµηρούς. Και αυτά που κουβεντιάζουµε σήµερα, µαζί και το ότι ήταν άκοµψος ή πραξικοπηµατικός ο τρόπος που µας απέλυσαν, δεν ήταν για να γίνουν. Εχουµε βρεθεί εκτός του θεάτρου σαν να µην υπήρξαµε ποτέ εδώ, σαν να µη δουλέψαµε ποτέ σε αυτό το θέατρο. Είναι µεγάλη ντροπή αυτό που έκανε η υπουργός Πολιτισµού. ∆εν είναι µόνο µια πολιτική απρέπεια, είναι ένα πολιτικό λάθος το οποίο θα χρεωθεί η κυβέρνηση. Προφανώς θεωρούν ότι είµαστε πολύ κακοί στη δουλειά µας, αυτό καταλαβαίνω από τη στάση τους. Αλλά είναι λάθος η εκτίµησή τους.
Η υπουργός δεν προτίθεται να δώσει εξηγήσεις. Από την πλευρά σας ποιο πιστεύετε ότι ήταν το σηµαντικότερο λάθος που κάνατε;
∆εν υπέκυψα στους ανθρώπους που θέλουν να διατηρούν ένα παρακράτος στο ΚΘΒΕ. ∆εν είναι όµως λάθος. Είναι στάση ζωής.
Φεύγοντας από το ΚΘΒΕ, κύριε Αναστασάκη, για ποιο απ’ ό,τι καταφέρατε περηφανεύεστε περισσότερο;
Για το ότι το θέατρο δεν έχει πλέον χρέη. Για την επαφή που έχει σήµερα µε την πόλη. Για την αγαστή συνεργασία µας µε τους υπόλοιπους φορείς της πόλης. Για τα θεατρικά εργαστήρια που δεν υπήρχαν πριν από εµάς. Επίσης, καµαρώνω πολύ που από αυτήν τη θέση µπόρεσα να δώσω ευκαιρίες σε νέους δηµιουργούς, σκηνοθέτες, ηθοποιούς, σκηνογράφους, µουσικούς να αναµετρηθούν µε δύσκολα έργα στη σκηνή. Τους εµπιστευτήκαµε και αυτοί ανθίσανε. Και είχαµε πολύ ωραία αποτελέσµατα στις περισσότερες περιπτώσεις.
Τι αγαπήσατε περισσότερο στην πόλη αυτά τα χρόνια;
Τη θάλασσα. Και το ότι δεν βρήκα τη Θεσσαλονίκη βουτηγµένη µέσα στη συντήρηση όπως την άφησα το ’90. Αλλά δυστυχώς νοµίζω ότι µπαίνουµε σε δύσκολη εποχή πάλι. Εγώ δεν θα είµαι εδώ να το ζήσω και µακάρι να πέφτω έξω.
