Ο μουσικός και κινηματογραφιστής Τόλης Μαστρόκαλος έφυγε από τη ζωή την περασμένη εβδομάδα, βυθίζοντας στο πένθος την ελληνική ροκ οικογένεια. Υπήρξε ο μπασίστας του συγκροτήματος Σπυριδούλα και ένας απ’ τους πιο στενούς φίλους του Παύλου Σιδηρόπουλου. Συμμετείχε, μεταξύ άλλων, στην ηχογράφηση του «Φλου», ενός δίσκου ιστορικής σημασίας για την εγχώρια ροκ σκηνή. Ζήτησα από τον κινηματογραφιστή και καθηγητή στο τμήμα κινηματογράφου του ΑΠΘ, Δημήτρη Θεοδωρόπουλο, να γράψει δυο λόγια για τον Μαστρόκαλο, του οποίου επίσης ήταν συνεργάτης όχι στα μουσικά, αλλά στα κινηματογραφικά. Το κείμενο του Θεοδωρόπουλου είναι εξαιρετικό, καθώς ζωντανεύει μνήμες από τη χρυσή περίοδο του ελληνικού ροκ αμέσως μετά τη Μεταπολίτευση. Ο Τόλης Μαστρόκαλος πέθανε σε ηλικία 73 ετών.
Με μελαγχολία πληροφορήθηκα για την πρόσφατη απώλεια ενός αληθινά «εντάξει-τύπου», όπως είθισται πια: μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης… Τον «γνώρισα» σε δύο περιόδους: η πρώτη μεταξύ 1975/79. Ήταν ένας θαυμάσιος μπασίστας που δούλευε μάλλον αποκλειστικά με σχήματα του Παύλου Σιδηρόπουλου. Από αυτά-που τα είχαμε όλα δει ζωντανά σε ποικίλες εκδοχές και περιόδους, έχοντας αναπτύξει και φιλικές σχέσεις με τους μουσικούς, ξεχωρίζω την Εταιρία καλλιτεχνών: αυτό το σχήμα του Παύλου είχε δύο καταπληκτικούς κιθαρίστες (Θόδωρος Παπαντίνας & Στίλπων Νέστορ/τι όνομα αλήθεια!), τον Τόλη Μαστρόκαλο στο μπάσο και τον περίφημο ντράμερ (ωριμότερο ηλικιακά από τους ανωτέρω), Τζίμη Τζιμόπουλο (επίσης υπέροχος συνδυασμός ονόματος/επιθέτου): εκείνον το χειμώνα στο κλαμπ Αρχιτεκτονική στη στοά Απώτσου, όταν έπαιζαν τα «παιδιά» είμασταν πάντα εκεί εγώ και η παρέα παιδικών φίλων και συμμαθητών (Κρίτων-Άννα-Σμάρω-Κώστας-Κατερίνα-Δημοσθένης-Αλίκη-Πάνος κύρια), συχνά μόνον εμείς κι ελάχιστοι άλλοι δυστυχώς. Η μπάντα ήταν καταπληκτική: το ρεπερτόριο ήταν κύρια διασκευές τύπου Byrds, Sam & Dave, Otis Redding, Rolling Stones, πολύ εκλεκτικές επιλογές με έμφαση στο rhythm & blues, με έναν κοφτό ήχο και μια υποδειγματική συνομιλία ανάμεσα στους δύο κιθαρίστες επιπέδου ας πούμε Quicksilver Messenger Service (ήταν εξ ίσου καλοί σίγουρα), αλλά με την ένταση και την αφαιρετικότητα των Doctor Feelgood που έχαιραν μεγάλης εκτίμησης τότε, με το τρομερό δίδυμο Wilco Johnson (κιθάρα) & Lee Brilleaux (φωνή κι αρμόνικα).
Ο Lee αλλά και ο Willy Deville ήταν πολύ κοντά στη soulful ερμηνευτική γκάμα του Παύλου. Θυμάμαι ένα highlight ήταν η εκδοχή τους (συχνά «παραγγελιά» μας), στο κλασικό Poison ivy των Lieber-Stoller super-διαχρονικό-hit των Coasters από το μακρινό 1959: κι εμείς «έπρεπε» να το χορέψουμε αλλά κι η μπάντα πέταγε επίσης. Το μπάσο του Τόλη έδινε το tempo, το drive, που ήταν maximum έντασης. Το άλλο highlight αφορούσε το σημείο της βραδιάς που ο ντράμερ Τζίμης Τζιμόπουλος θα ερμήνευε δύο δικές του συνθέσεις-όπου και φυσικά έχαιρε ειδικής παρουσίασης από τον Παύλο: ο Τζίμης ήταν «φιγούρα», όμορφος αυθεντικός μακρυμάλλης με μακριά πατιναρισμένη καμπαρντίνα-μάγκικη, που ξεχώριζε από το ενδυματολογικό των υπολοίπων. Πράγματι ερμήνευε παίζοντας ντραμς σε πολύ υψηλό επίπεδο-«εμείς» τον θεωρούσαμε top-τύπου Charlie Watts jazzy-ανάλαφρο παίξιμο, δύο πολύ ιδιαίτερα country-blues-rock «κομμάτια» τους τίτλους των οποίων δεν μάθαμε ποτέ, απλά το ένα το ονομάζαμε Mexico από την αναφορά στο ρεφρεν… CUT to, 2000-περίπου ένα τέταρτο του αιώνα μετά: συνεργάζομαι ως Διευθυντής Φωτογραφίας πια, με τον Τόλη ως σκηνοθέτη, σε μια σειρά διαφημιστικών, πεδίο που ήταν η κύρια του απασχόληση μετά τη μουσική πορεία. Ευγενής, χαμηλών τόνων, με τρομερό σεβασμό για τη Διεύθυνση φωτογραφίας, ευχαριστιόταν και αυτός όπως κι εγώ τη συνεργασία. Κάποια στιγμή κυκλοφορεί εκείνην την περίοδο μια πρωτότυπη έκδοση ενός super-group της δεκαετίας ’60 που δεν είχε στην εποχή του αναγνώριση, παρά μόνο από την μετέπειτα πορεία των θρυλικών του μελών (Ry Cooder-Taj Mahal): οι Rising sons-1965.
Στη συλλογή αυτή περιλαμβανόταν και η σύνθεση Tulsa county όντως επρόκειτο για την «σύνθεση» του Τζίμη-φοβερή «ανακάλυψη»!
Σε ένα διάλειμμα του γυρίσματος καλώ τον Τόλη στο αυτοκίνητο και το ακούμε παρέα: του φαινόταν απίστευτο πως εντόπιζε μια από τις πρωτότυπες ερμηνείες αυτού του country-rock-classic όπως αποδείχτηκε, τόσα χρόνια μετά, γελάσαμε δε πολύ με το «κόλπο» του Τζίμη που ήταν όμως τόσο καλοπαιγμένο, με πολύ φινέτσα και στυλ. Ο Τόλης τότε έπαιζε το μπάσο του διαγώνια όρθια-όχι πλάγια όπως είθισται-κάπως σαν τον Bill Wyman. Ήταν ξεχωριστός, ευγενής χαμηλών τόνων, όπως ανέφερα, με μια ελαφρά πικρία για την ενασχόληση του αποκλειστικά με τη διαφήμιση: συχνά τον προσκαλούσα σε προβολές ταινιών μας-ζήλευε λίγο με την καλή έννοια και πάντα μετά την προβολή, μου υποσχόταν πως θα κάναμε ταινία παρέα. Αλλά, πως το έλεγε ο Willy Deville: I broke that promise… Αναπαύσου εν ειρήνη παλιέ φίλε Τόλη.
Δημήτρης Θεοδωρόπουλος, Αθήνα, 1η Ιουλίου 2023
