Στην καρδιά της Αθήνας, στους δρόμους γύρω από την πλατεία Θεάτρου και λίγο πιο κάτω στου Ψυρρή έχει στηθεί ένα πολυπολιτισμικό ανατολίτικο πανηγύρι. Ανθρωποι από το Πακιστάν, την Ινδία, το Μπανγκλαντές, το Αφγανιστάν, την Αίγυπτο συγκεντρωμένοι στη Μενάνδρου, στη Σαπφούς και στη Γερανίου διαφημίζουν πραμάτειες στα μανάβικα, πουλούν μπαχάρια και πιπέρια από την Ασία, στέκουν στο κεφαλόσκαλο μικρών μαγαζιών με ηλεκτρονικά ψαρεύοντας πελάτες ή μιλάνε σε πηγαδάκια στη μέση του δρόμου σαν να είναι ο φυσικός τόπος συνάντησής τους.
Τα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων χαρακτηρίζουν την περιοχή γκέτο των μεταναστών και άντρο ναρκωτικών… Η αλήθεια είναι ότι αν κοιτάξεις προσεχτικά, ακόμη και μέρα μεσημέρι, θα δεις κάποιον να αναζητεί απελπισμένα τη δόση του ή και να την προμηθεύεται στο τέλος. Οπως και αστέγους που έχουν στήσει ολόκληρο σπιτικό σε μισό τετραγωνικό εισόδου κάποιου εγκαταλειμμένου σπιτιού για να προφυλαχτούν από το κρύο. Ομως αν ρίξεις μια παραπάνω ματιά, θα δεις και μια κοινωνία ξεριζωμένων ανθρώπων σε έναν καθημερινό αγώνα επιβίωσης, οι οποίοι προσπαθούν να βρουν τους ρυθμούς τους και να φτιάξουν τη ζωή τους από την αρχή, στήνοντας μικρές επιχειρήσεις.
Πικάντικη παρουσία
Από τα πρώτα μαγαζιά που άνοιξαν στην περιοχή είναι τα πακιστανικά και ινδικά εστιατόρια. Εχουν διαφορετική κουλτούρα στο φαγητό και οι ελληνικές γεύσεις είναι λιγότερο πικάντικες από αυτές της Ανατολής. Η δική τους κουζίνα είναι κυρίως χορτοφαγική και το λιγοστό κρέας που καταναλώνουν είναι κοτόπουλο και αρνί. Η καλύτερη αρχή για να γνωρίσεις έναν λαό είναι να ξεκινήσεις από τις γαστριμαργικές του συνήθειες και να μην ξεχάσεις ότι πάνω από ένα πιάτο καλό φαγητό γίνονται οι καλύτερες συζητήσεις και οι μεγαλύτερες εξομολογήσεις!
Με αυτήν τη σκέψη μπήκαμε στο Pak Tikka Masala, το νέο πακιστανικό εστιατόριο του Ιπταχάρ Ραγκιά στην πλατεία Θεάτρου, το οποίο κάθε μεσημέρι γεμίζει από Πακιστανούς, Αφγανούς και Ινδούς εργάτες, αλλά και πολλούς ξένους τουρίστες που κάνουν τη βόλτα τους στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας. Στη φωτισμένη βιτρίνα σε περίοπτη θέση μεγάλα ταψιά, ξεχειλισμένα από πολύχρωμα φαγητά, όπως αρνί με ρύζι σταφίδες και καρότα, κοτόπουλο με κάρι, σάλτσες από τα βάθη της Ασίας και λαχανικά μαγειρεμένα με κάθε τρόπο. Ο Ιπταχάρ Ραγκιά βρίσκεται στο κέντρο της κουζίνας που σερβίρει 45 διαφορετικά πιάτα. Σπεσιαλιτέ του είναι το Chicken Karahi, κοτόπουλο μαριναρισμένο σε ένα μίγμα μπαχαρικών, το οποίο ο Ιπταχάρ ονομάζει μιρτς και δίνει στο κρέας κατακόκκινη κρούστα.
Τον ρωτάω για τα πολλά και εντυπωσιακά στη μορφή πιάτα, μα εκείνος επιμένει σε έναν πράσινο πολτό μέσα σε μπόλικο λάδι. «Είναι συνταγή που θυμάμαι από τη μητέρα μου…» μου λέει, «σπανάκι με διάφορα πιπέρια και λαχανικά με λάδι. Το απλώνεις πάνω σε καλαμποκόπιτα. Είναι πολύ γευστικό. Οπως και το Alloo Palak. Στρογγυλές μικρές πατάτες, που τις περνάμε από αλεύρι με ψιλοκομμένο κρεμμύδι, τις τηγανίζουμε και μετά τις ψήνουμε μέσα σε σάλτσα γιαουρτιού και μουστάρδας». Οι γεύσεις είναι αρκετά πικάντικες, ανάλογα με το πόσο από το μιρτς, το τζίντζερ, το κάρι και τα διάφορα πιπέρια αποφασίσει να χρησιμοποιήσει ο Ιπταχάρ στην κουζίνα.
«Εφυγα από το χωριό μου, το Ισμίδ, που βρίσκεται στα σύνορα με την Ινδία πριν από 20 χρόνια…» λέει σε σπαστά ελληνικά. «Εκεί είχαμε πόλεμο, αλλά ο πόλεμος είναι των κυβερνήσεων, οι λαοί θέλουν ειρήνη. Πολλοί Ινδοί έρχονται και τρώνε στο μαγαζί μου, τα φαγητά μας είναι σχεδόν ίδια, εδώ ζούμε όλοι μαζί ειρηνικά». Για πολλά χρόνια εργάστηκε σε διάφορα εργοστάσια, μέχρι που πήρε την απόφαση να κάνει τη δική του επιχείρηση. «Ηταν κάτι που το σκέφτηκα καλά. Ηθελα να μείνω στην Ελλάδα, γιατί οι Ελληνες είναι καλοί άνθρωποι και μου αρέσει ο τρόπος που μιλάνε. Είναι ευγενικοί, λένε “ευχαριστώ”, “παρακαλώ”, “συγγνώμη”, “με συγχωρείτε”, “γεια σας, τι κάνετε”. Γνώριζα όμως όταν έκανα αυτήν τη δουλειά ότι όσο ανοιχτά μυαλά και ευγενική προσωπικότητα και να έχουν, δύσκολα δοκιμάζουν κάτι καινούργιο γευστικά. Σου λένε “τι θα φάμε τώρα εκεί, τι φαγητά θα έχουν;”. Αντιθέτως, οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι, π.χ. οι Γερμανοί ή οι Γάλλοι, δεν έχουν τέτοια ταμπού. Η προσωπικότητα και η σκέψη των Ελλήνων είναι πλατιές και απέραντες σαν το Αιγαίο, αλλά αν κάτι αφορά το φαγητό, τότε όλο το Αιγαίο σφραγίζεται σε ένα μικρό μπουκάλι!».
Εξωτική βιτρίνα
Πενήντα μέτρα πιο μακριά, στη Μενάνδρου 14, δύο ξαδέλφια που ήρθαν πριν από έξι χρόνια από το Πακιστάν, ο Τζαβέτ Ικμπάλ και ο Μοκμπασάντ Μουχάρ, έχουν ανοίξει το ζαχαροπλαστείο Sitara, με τη βιτρίνα του να σκανδαλίζει τους περαστικούς από την πολυχρωμία και την ποικιλία των χαλβάδων με καρύδα, καρότο, ανανά, φιστίκια και εξωτικά φρούτα. Δοκιμάζουμε σιμιγδαλένιο χαλβά (ανανά στη γλώσσα τους) τη στιγμή που τον παρασκευάζουν, γεύση εξαιρετική που απέχει πολύ από την αντίστοιχη ελληνική. «Εχει γάλα από χουρμάδες…» μας εξηγεί ο Τζαβέτ. Τον ρωτάμε σε τι διαφέρει η ελληνική ζαχαροπλαστική από την πακιστανική. «Σε όλα…» απαντάει χωρίς δεύτερη σκέψη. «Χρησιμοποιείτε πολλή ζάχαρη, βούτυρο, σοκολάτα και σιρόπια. Εμείς βάζουμε κυρίως γάλα, σιμιγδάλι, χυμούς φρούτων, κάρδαμο και ξηρούς καρπούς». Την κουβέντα μας διακόπτουν συνέχεια πελάτες –ανάμεσά τους πολλοί Ελληνες– που γεμίζουν κουτιά με τις πακιστανικές γλυκές μπουκίτσες, μόλις με έξι ευρώ το κιλό, και σακουλάκια με στρογγυλά κόκκινα jalebis, που πρώτα έχουν τηγανιστεί και μετά τα έχουν βουτήξει σε σιρόπι.
Στον ίδιο δρόμο βρίσκεται και το Al Skandria, ένα street food μαγαζί, στο οποίο κανείς ανακαλύπτει πακιστανικές, ινδικές, αλλά και αιγυπτιακές γεύσεις. Ο Νασέρ Ικμπάλ κάθεται πίσω από το ταμείο και δίνει στην Αθανασία από τις Σέρρες και στον Παλαιστίνιο σύζυγό της Ιγιάντ –πάντα όταν κατεβαίνουν στην Αθήνα απαραιτήτως θα περάσουν από το μαγαζί, όπως μας πληροφορούν– δύο σάντουιτς με τα περίφημα φαλάφελ του. «Θυμάμαι ελάχιστα πράγματα από το Πακιστάν» λέει ο Νασέρ. «Εφυγα πάρα πολύ μικρός. Οσο και να σου φαίνεται περίεργο, τις γεύσεις της πατρίδας μου τις έχω συνδυασμένες με εικόνες από την Ελλάδα». Στη βιτρίνα σε μεγάλους δίσκους φιγουράρουν στη σειρά τηγανητά, τριγωνικά, καυτερά σαμόσα, γεμιστά με πατάτα, αρακά, καρότο και διάφορα λαχανικά, που οι πελάτες μπορούν να αγοράσουν με μισό ευρώ και να γευτούν στο χέρι.
Σκηνικό Μπόλιγουντ
Η εναλλαγή των παραστάσεων με λίγους δρόμους διαφορά είναι εντυπωσιακή. Λίγο πιο κάτω, στην οδό Καραϊσκάκη, η ατμόσφαιρα είναι άκρως τουριστική. Εκεί, στον αριθμό 15, ο Σαφάτ Αλί από το Κασμίρ, που ήδη μετράει μια εικοσαετία στην Ελλάδα, άνοιξε το Indian Tandoori Masala, ένα διώροφο εστιατόριο με παραδοσιακές ινδικές γεύσεις και τραπέζια στον πεζόδρομο της Αισώπου, στρωμένα με καρέ, κεντημένα με γυαλιστερές πούλιες και παγιέτες. Η μουσική δυνατή και κεφάτη, θυμίζει σάουντρακ μπολιγουντιανής ταινίας και η διακόσμηση με τα έντονα χρώματα δεν απέχει πολύ από τα πλουμιστά σκηνικά της.
Οι μυρωδιές από το κάρι, την κανέλα, το σαφράν, το ινδικό βούτυρο, τη μίξη των πιπεριών με το τζίντζερ και τον κουρκουμά δημιουργούν μεθυστική ατμόσφαιρα. «Ολα τα φαγητά μας τα φτιάχνουμε παρουσία του πελάτη» μας λέει ενώ μας ξεναγεί στην κουζίνα: «…και μπορείτε να βρείτε φαγητά πικάντικα έως πάρα πολύ πικάντικα, έχουμε όμως και πιο γλυκές γεύσεις γι’ αυτούς που δεν συμπαθούν ή δεν αντέχουν το καυτερό φαγητό».
Από τα πιο περιζήτητα πιάτα του εστιατορίου είναι το Chicken Tikka, τρυφερά κομμάτια από μπούτι κοτόπουλο, μαριναρισμένα σε tandoor –μίγμα μπαχαρικών που συνήθως περιλαμβάνει γκαράμ μασάλα, σκόρδο, τζίντζερ, πιπέρι καγέν και κρεμμύδι– και ψήνεται περασμένο σε μεγάλες σούβλες σε πολύ υψηλή θερμοκρασία μέσα στο ταντούρι, έναν κυλινδρικό μεταλλικό φούρνο που χρησιμοποιούν για το μαγείρεμα στην Ασία και τις περιοχές του Καυκάσου.
Φημισμένα είναι τα τηγανητά τρίγωνα σαμόσα, γεμιστά με αρνίσιο κιμά ή λαχανικά, το Onion Bhajhi, ένα τηγανισμένο ψιλοκομμένο κρεμμύδι με μπαχαρικά, παναρισμένο σε αλεύρι από φακές και το Chicken Pakora, τηγανισμένα κομμάτια κοτόπουλο με μπαχαρικά και σουσάμι, τα οποίοα σερβίρονται με μια δροσιστική σάλτσα μέντας. «Το μεγαλύτερο ποσοστό της πελατείας μας είναι τουρίστες. Περισσότερο την κουζίνα μας προτιμούν οι Γερμανοί και οι Γάλλοι…» ξανακούμε, από τα χείλη του Σαφάτ αυτήν τη φορά και του διηγούμαστε όσα μας είπε προηγουμένως ο Ιπταχάρ, για την επιφύλαξη των Ελλήνων να γευτούν κάτι διαφορετικό αλλά διαφωνεί. «Υπάρχουν Ελληνες που αναζητούν το καινούργιο και δοκιμάζουν νέες γεύσεις, θέλουν να μυηθούν σε νέες κουλτούρες. Εχουμε πολλούς πελάτες που αγαπούν τα πικάντικα πιάτα μας, ειδικά όσοι έχουν ταξιδέψει στο εξωτερικό και έχουν έρθει σε επαφή με την ινδική κουζίνα. Θα συμφωνήσω όμως με τον Ιπταχάρ στο ότι όλοι εδώ ζούμε ειρηνικά. Αλλωστε η μισή οικογένειά μου είναι στην Ινδία και η άλλη μισή στο Πακιστάν. Οι λαοί δεν έχουμε να χωρίσουμε τίποτε!».
