Τα αίτια της ιστορικής ήττας του SPD στο «κόκκινο Βερολίνο» και οι συνέπειες για τον καγκελάριο Ολαφ Σολτς
Μετά τις μεγάλες απεργίες στα αεροδρόμια που έφεραν σε δύσκολη θέση την κυβέρνηση ο Ολαφ Σολτς και το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα δέχτηκαν ένα δυνατό χαστούκι σε ένα από τα υποτιθέμενα «κάστρα» τους, το Βερολίνο. Η άλλοτε «κόκκινη πόλη», φημισμένη για τη δυνατότητά της να δημιουργεί τις προοδευτικές τάσεις που επικρατούν σε ολόκληρη τη Γερμανία, «αλώθηκε» από τη Χριστιανοδημοκρατική Ενωση η οποία επωφελήθηκε από την ψήφο διαμαρτυρίας. Τόσο σε τοπικό όσο και σε ομοσπονδιακό επίπεδο πλέον το SPD πρέπει να βρει πειστικές απαντήσεις για τους πολίτες για τη λεγόμενη ιστορική καμπή στη μετα-Μέρκελ εποχή (Zeitenwende).
Μετά την αποτυχία του FDP να μπει στο τοπικό κοινοβούλιο του Βερολίνου η συμβίωση των κυβερνητικών εταίρων στο ομοσπονδιακό επίπεδο αναμένεται να γίνει ακόμη πιο δύσκολη για τον Σολτς. Οι φιλελεύθεροι του Κρίστιαν Λίντνερ είναι προετοιμασμένοι από τη μία να μπλοκάρουν «πράσινα» projects όπως π.χ. νέες γραμμές για παροχή ηλεκτρικής ενέργειας και από την άλλη να προωθήσουν έργα όπως η κατασκευή αυτοκινητόδρομων (που δεν θεωρούνται οικολογικά) για να αυξήσουν τη δημοφιλία τους ανάμεσα στο εκλογικό κοινό. «Η εποχή του κατευνασμού τελείωσε» είπε σιβυλλικά ο αντιπρόεδρος του κόμματος Βόλφγκανγκ Κουμπίτσκι σύμφωνα με το «Spiegel», ενώ προχώρησε ένα βήμα παραπέρα λέγοντας ότι δεν θα διστάσει να κρατήσει «ομήρους» κυβερνητικά έργα με σκοπό να περάσει την ατζέντα του.
Οχι και τόσο προοδευτικό;
Η πρωτεύουσα της Γερμανίας περηφανεύεται ότι οποιαδήποτε αλλαγή γίνεται στη χώρα συμβαίνει πρώτα στο έδαφός της. Πριν από σχεδόν ενάμιση χρόνο σε ένα πανδημοτικό δημοψήφισμα σχεδόν το 60% των πολιτών ψήφισε υπέρ της απαλλοτρίωσης των διαμερισμάτων που ανήκουν στις μεγάλες εταιρείες στον τομέα της στέγασης, καθώς το πρόβλημα της απόκτησης φτηνού διαμερίσματος στο Βερολίνο έγινε μείζον μετά την πλήρη φιλελευθεροποίηση της αγοράς ακινήτων.
Το κίνημα απέκτησε δυναμική και δημιούργησε ρεύμα το οποίο η πολιτική αναγκάστηκε να λάβει υπόψη. Την περασμένη Κυριακή η Χριστιανοδημοκρατική Ενωση, ένα κόμμα που όχι μόνο είναι ενάντια στην αναδιανομή των υπαρχόντων οικιών αλλά και έχει προνομιακές σχέσεις με το κατασκευαστικό κατεστημένο, πέτυχε μια σαρωτική νίκη που αποτελεί ράπισμα στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα. Πολλοί αναρωτιούνται τι απέγινε η προοδευτικότητα αυτής της πόλης.
Το προοδευτικό Βερολίνο φυσικά δεν εξαφανίστηκε. Οι εταίροι της προηγούμενης αριστερής συμμαχίας στην τοπική κυβέρνηση, SPD, Πράσινοι και Die Linke, έχουν αρκετές έδρες και μπορούν να σχηματίσουν και πάλι κυβέρνηση αν το αποφασίσουν. Ομως φαίνεται ότι το σχήμα «κόκκινο – πράσινο – κόκκινο» δεν πείθει πλέον τους πολίτες, που έδωσαν στο CDU σημαντικά μεγαλύτερο ποσοστό (28%) από το SPD και τους Πράσινους που ισοβάθμησαν στη δεύτερη θέση (18,4%). Μάλιστα, το SPD σημείωσε τη δεύτερη χειρότερη επίδοσή του στην πόλη από το 1919!
Τα αίτια της ιστορικής ήττας
Οι εκτιμήσεις για το αποτέλεσμα έχουν να κάνουν με τις αλλαγές στη σύνθεση του πληθυσμού της πόλης, με τη μειωμένη προσέλευση των νέων στις εκλογές αλλά και με τη φθορά του SPD από την εξουσία. Η προοδευτική πλευρά της πόλης περιορίστηκε στο κέντρο της, ενώ περιφερειακές οικιστικές περιοχές όπως το Κρόιτσμπεργκ ή το Φρίντριχσχαϊν «κείτονταν μακράν» με προκατασκευασμένα κτίρια που έμοιαζαν με μικρά χωριά, ένα μέρος αφιλόξενο για νέα σπίτια. Ο εκλογικός χάρτης μοιάζει με την κατανομή αυτή: οι περισσότερες νίκες Σοσιαλδημοκρατών, Πράσινων και Αριστερών σημειώθηκαν σε περιοχές του κέντρου του Βερολίνου, ενώ στους περιφερειακούς δήμους το CDU κέρδισε τους εννιά από τους δώδεκα. Στις προηγούμενες εκλογές δεν είχε καταφέρει να τοποθετήσει ούτε ένα δήμαρχο σε αυτές τις περιοχές.
Το CDU έγινε κόμμα διαμαρτυρίας σε αυτές τις εκλογές, αφού εκμεταλλεύτηκε τη δυσαρέσκεια των δημοτών στις απομακρυσμένες περιοχές του Βερολίνου. Οι πολίτες αυτοί που αναγκάστηκαν να φύγουν από το κέντρο λόγω των υψηλών ενοικίων βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στις συγκοινωνίες για να πηγαίνουν στη δουλειά τους. Τόσο η αύξηση στις τιμές των καυσίμων όσο και τα σχέδια για αραίωση των συγκοινωνιών από τους δύο τελευταίους –Πράσινους– υπουργούς Μεταφορών του κρατιδίου-πόλης αύξησαν τη δυσανεξία στις προοδευτικές φωνές.
Η πανωλεθρία του SPD και η επόμενη μέρα
Μετά το ιστορικά χαμηλό ποσοστό που έλαβε το SPD στις εκλογές της περασμένης Κυριακής το κόμμα του Σολτς στήριξε την απερχόμενη κυβερνήτη Φραντσίσκα Γκίφαϊ. Οι πρώτες εκτιμήσεις για την επόμενη κυβέρνηση έκαναν λόγο για συνέχιση της κυβερνητικής συμμαχίας SPD, Πράσινων και Die Linke, γεγονός όμως που σύμφωνα με σφυγμομετρήσεις της κοινής γνώμης αλλά και από το ίδιο το αποτέλεσμα της κάλπης δεν είναι αρεστό στην πλειονότητα των πολιτών. Μάλιστα, σύμφωνα με δημοσκόπηση για χάρη της εφημερίδας «Tagesspiegel» η πλειονότητα των Βερολινέζων δεν θέλει να συνεχίσει η κεντροαριστερή συμμαχία στη διακυβέρνηση της πόλης, αλλά επιθυμεί ένα μεγάλο συνασπισμό SPD με CDU. Αν και προεκλογικά τα κόμματα του τρικομματικού συνασπισμού είχαν πάρει αποστάσεις από το CDU, το αποτέλεσμα των εκλογών τα αναγκάζει να το βάλουν στο παιχνίδι του σχηματισμού κυβέρνησης. Στο πλαίσιο αυτό το κόμμα των Πράσινων φαίνεται ο πιθανότερος εταίρος σε μια «μαυροπράσινη» συμμαχία (CDU – Πράσινοι) αφού θα έχει περισσότερη ευελιξία στις πολιτικές του απ’ ό,τι σε μια τρικομματική συμμαχία, ενώ θα βγει από τη δύσκολη θέση να εφαρμόσει την απόφαση απαλλοτρίωσης των διαμερισμάτων από το δημοψήφισμα του 2021, εφόσον το CDU έχει δηλώσει ρητά ότι είναι κατά του αποτελέσματος της ψηφοφορίας.