Σκεπτικισμός και ανησυχία από την αυξημένη εκλογική επιρροή της ακροδεξιάς ως αποτέλεσμα της αντιμεταναστευτικής ρητορικής της
Τα τελευταία χρόνια το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) εκμεταλλεύεται τη χρόνια παραμέληση της ανατολικής Γερμανίας και κυριολεκτικά σαρώνει σε ποσοστά. Σε ορισμένες δημοσκοπήσεις το AfD έχει ξεπεράσει –σε εθνικό επίπεδο– ακόμη και το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) του Ολαφ Σολτς και καθώς οι φανατικοί ακροδεξιοί κερδίζουν «αντισυστημικούς πόντους» το πολιτικό σκηνικό γέρνει όλο και δεξιότερα, προκαλώντας ευρύτερες ανησυχίες.
Διατηρεί δυναμική λόγω των συγκυριών
Η εποχή των ισχυρών κυβερνήσεων έχει περάσει ανεπιστρεπτί και στη Γερμανία, καθώς η λογική των ευρέων συνασπισμών, ακόμη και των δύο μεγαλύτερων κομμάτων (Χριστιανοδημοκρατική Ενωση – CDU και SPD), έχει επικρατήσει τόσο σε ομοσπονδιακό όσο και σε τοπικό επίπεδο. Ομως, όπως ανέφερε και ο δημοσιογράφος Γιάσπερ φον Αλτενμπόκουμ στη «FAZ», η συγκέντρωση γύρω από το πολιτικό κέντρο και η σύμπηξη μεγάλων συνασπισμών έχουν στερήσει από τα παραδοσιακά κόμματα το ξεχωριστό προφίλ τους, ενώ αφέθηκε κενό ένα μεγάλο κομμάτι του ιδεολογικού τοπίου. Αυτό τροφοδοτεί έναν ιδιότυπο φαύλο κύκλο: οι μεγάλοι συνασπισμοί τροφοδοτούν την άνοδο του AfD, η οποία κάνει όλο και πιο δύσκολο τον σχηματισμό ευρύτερων συνασπισμών, πέρα από εκείνον των CDU και SPD, που με τη σειρά του δίνει δυναμική στους ακροδεξιούς. Εκτός εάν –κι αυτό είναι το δυσοίωνο σενάριο– το CDU αλλάξει την τακτική του και σχηματίσει συνασπισμό με το ακροδεξιό κόμμα.
Πρέπει πάντως να επισημανθεί ότι το 2020 η τότε αρχηγός του CDU Ανεγκρετ Κραμπ-Καρενμπάουερ παραιτήθηκε από τη θέση της γιατί το ακροδεξιό κόμμα είχε συμβάλει στην εκλογή του πρωθυπουργού του κρατιδίου της Θουριγγίας. Οπως και να ’χει, οι συγκυρίες θα επιτρέψουν στο AfD να αποκτήσει και να διατηρήσει μια δυναμική που το καθιστά ρυθμιστικό παράγοντα στην πολιτική της Γερμανίας.
Οι αιτίες που έφεραν αύξηση των ποσοστών
Οι λόγοι για την άνοδο του AfD είναι κυρίως δύο. Ο πρώτος είναι η οικονομία της Γερμανίας, που δεν βρίσκεται και στα καλύτερά της. Μπήκε και επίσημα σε ύφεση, ενώ ο πληθωρισμός και τα επιτόκια είναι και θα παραμείνουν ψηλά. Επίσης, η λιτότητα πλέον θα είναι γεγονός από το 2024, μια και σταματά η ισχύς της ρήτρας διαφυγής από τις προβλέψεις του Συμφώνου Σταθερότητας. Ο κύκλος των ισχνών αγελάδων που φαίνεται ότι έρχεται και θα κρατήσει καιρό αναμένεται να λειτουργήσει υπέρ του ακροδεξιού κόμματος.
Από την άλλη, το μεταναστευτικό ήταν ένα από τα κύρια θέματα που εκμεταλλεύτηκε το ακροδεξιό κόμμα για να ανεβάσει τα ποσοστά του. Η ανατολική Γερμανία ακόμη και μετά την ένωση είναι πιο πίσω σε οικονομικούς δείκτες από τη δυτική, ειδικά στην ανεργία. Επομένως υπήρχε πρόσφορο έδαφος ώστε να καλλιεργήσει το AfD την ξενοφοβική ρητορική του.
Κονέ με εξτρεμιστές ακροδεξιούς
Το AfD δεν είναι ένα ακόμη πολιτικό κόμμα. Εχει περιέλθει υπό το μικροσκόπιο των μυστικών υπηρεσιών εξαιτίας της σχέσης του με εξτρεμιστές ακροδεξιούς. Τον περασμένο Μάιο η νεολαία του κόμματος χαρακτηρίστηκε εξτρεμιστική ομάδα από τις υπηρεσίες πληροφοριών. Είναι γνωστή με τη συντομογραφία JA, με μέλη ηλικίας ακόμη και 14 ετών, και αποτελεί την πρώτη γερμανική πολιτική συλλογικότητα που χαρακτηρίζεται εξτρεμιστική από την εποχή των ναζί. Τα μέλη της περιγράφονται από τις μυστικές υπηρεσίες ως «εμπρηστές που υποδαυλίζουν το μίσος». Το AfD στο σύνολό του τέθηκε υπό επίσημη παρακολούθηση από τις εγχώριες υπηρεσίες πληροφοριών το 2021.
Παράλληλα, ποινικές έρευνες βρίσκονται σε εξέλιξη για μια μικρή αλλά δυνητικά επικίνδυνη ομάδα ακροδεξιών εξτρεμιστών, τη Reichsbürger, που φέρεται να σχεδίαζε να ανατρέψει την κυβέρνηση και να εγκαταστήσει έναν άγνωστο πρίγκιπα, εμπνευσμένη από ένα πλούσιο μείγμα δεξιών θεωριών συνωμοσίας…
«Bad for business» το επιχείρημα Σολτς
Η γερμανική κυβέρνηση μπορεί να προώθησε μια σκληρή γραμμή για το προσφυγικό εντείνοντας τους ελέγχους στα σύνορα (όπου θα εξετάζεται η αίτηση ασύλου και όπου έχει αποδειχτεί επανειλημμένα ότι συμβαίνουν παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων), αλλά αν πρόκειται για μετανάστες που μπορούν να είναι χρήσιμοι στην οικονομία, μπορεί να κάνει μια εξαίρεση.
Ετσι, ο καγκελάριος της Γερμανίας Ολαφ Σολτς επικαλέστηκε ένα πραγματιστικό επιχείρημα απέναντι στην αύξηση της επιρροής των ξενοφοβικών δυνάμεων, ειδικά στην ανατολική Γερμανία. Για τον Σολτς η άνοδος της ακροδεξιάς είναι κακή για τις επιχειρήσεις… Ενώ η οικονομία της Γερμανίας έχει μπει σε κύκλο τεχνικής ύφεσης, στο πρώτο τρίμηνο του 2023 τα ανατολικά της χώρας έχουν βιώσει μια έκρηξη ευημερίας, εν μέρει και επειδή είχαν μείνει αρκετά πιο πίσω από το δυτικό κομμάτι της χώρας σε οικονομικούς όρους.
Ομως οι επιχειρήσεις στην περιοχή μπορεί να έρθουν αντιμέτωπες με ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό εξαιτίας της ραγδαίας ανάπτυξης κι έτσι θα πρέπει να είναι πιο δεκτικές απέναντι σε ειδικευμένους εργάτες από το εξωτερικό. Η άνοδος της ξενοφοβίας στην ανατολική Γερμανία μπορεί να αποθαρρύνει ειδικευμένους μετανάστες, εκτίμησε ο Σολτς σε συνέδριο την περασμένη Κυριακή, οι οποίοι «δεν είναι μόνο αναγκαίοι αλλά και ευπρόσδεκτοι». Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο επικεφαλής της Γερμανικής Συνομοσπονδίας Βιομηχάνων Ζίγκφριντ Ρούσβουρμ, ο οποίος ανέφερε ότι «η ξενοφοβία και η προκατάληψη είναι το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται η χώρα», λέγοντας ότι η Γερμανία «είναι περισσότερο εξαρτημένη από τη διεθνή εργασιακή δικτύωση από σχεδόν κάθε άλλη χώρα».
