Μια κουβέντα με τους δύο δημιουργούς που ξεκίνησε για την παιδική παράσταση «Tα ανάποδα Χριστούγεννα» και κατέληξε στα στερεότυπα των γιορτών, στον πόλεμο στη Γάζα και στις παρέες που γράφουν ιστορία.
«Τα ανάποδα Χριστούγεννα» σε κείμενο του Γεράσιμου Ευαγγελάτου και πρωτότυπη μουσική του Θέμη Καραμουρατίδη έρχονται στο Christmas Factory από τις 25 Νοεμβρίου. Συναντηθήκαμε στην Τεχνόπολη λίγο προτού ξεκινήσει η πρόβα και μιλήσαμε για την αγωνία μπροστά στο παιδικό κοινό, τον κατακερματισμό της πληροφορίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά και για τις κοινότητες που δημιουργούνται ως αντίδοτο σε όλα όσα ζούμε. Οι δύο δημιουργοί, συνοδοιπόροι και συνεργάτες στην τέχνη τους εδώ και περίπου είκοσι χρόνια, στέκονται με χιούμορ και ευαισθησία απέναντι στην εποχή τους και πιστεύουν ότι η μουσική χρειάζεται περισσότερο χώρο και χρόνο για να αναπνεύσει. Κι αυτοί με το ταλέντο τους στη δημιουργία μάς δίνουν μικρές και μεγάλες ανάσες.
Είναι η πρώτη φορά που ανεβάζετε μαζί παιδική παράσταση.
Γεράσιμος Ευαγγελάτος: Είναι πιο δύσκολο να γράψει κανείς για παιδιά. Αν περάσει έστω και στιγμιαία από το μυαλό μου ότι μέσα από το έργο διαμορφώνονται κάποιες πρώτες απόψεις ενός ανθρώπου, πέρα από το σπίτι και το σχολείο, αγχώνομαι και γοητεύομαι ταυτόχρονα.
Θέμης Καραμουρατίδης: Είναι ψυχρολουσία όταν έρχονται τα παιδιά, γιατί όσα πράγματα κι αν έχεις προετοιμάσει, αλλάζουν όλα στην πράξη. Δεν μπήκα στη διαδικασία να προσπαθήσω να «πετύχω» τα παιδιά. Προτίμησα να δώσω κάτι ειλικρινές ως δημιουργός και εκείνα να διαλέξουν τα στοιχεία που τα γοητεύουν, τα οποία είναι πάντοτε απρόβλεπτα.
Είναι πιο αυθόρμητο και ειλικρινές το παιδικό κοινό.
Γ.Ε.: Δεν υπάρχουν συμβάσεις. Η παράσταση τους αρέσει ή δεν τους αρέσει, βαριούνται ή δεν βαριούνται. Οι ενήλικοι θεατές δαμάζουμε τα συναισθήματα σε όλα τα θεάματα που παρακολουθούμε. Οι πραγματικές μας αντιδράσεις όμως είναι παιδικές. Μπορεί να θέλουμε να φύγουμε, να μας έρχεται να βάλουμε τα κλάματα ή να ουρλιάξουμε αλλά να καθόμαστε ήσυχα στην καρέκλα. Τα παιδιά είναι ο πιο αυστηρός και ειλικρινής κριτής. Εχω τεράστια αγωνία για το πώς θα αντιδράσουν.
Το έργο σας πάντως «αναποδογυρίζει» τα Χριστούγεννα όπως τα ξέρουμε.
Γ.Ε.: Οι γιορτές συνοδεύονται από πολλά στερεότυπα για το ποιος πρέπει να είσαι, πώς πρέπει να γιορτάζεις, πώς πρέπει να συμπεριφέρεσαι για να είσαι καλό παιδί. Αυτό είναι λίγο καταπιεστικό. Θυμάμαι ότι λάτρευα την ατμόσφαιρα των γιορτών, τα δώρα και τα γλυκά, ένιωθα όμως πως πρέπει να ακολουθήσω ένα συγκεκριμένο τελετουργικό το οποίο με άγχωνε. Σκέφτηκα πως έχει ενδιαφέρον να αφήσουμε στα παιδιά το δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής.
Θ.Κ.: Θα ήταν αδύνατο ο Γεράσιμος να μη γράψει ένα «ανάποδο» πρώτο έργο (γέλια).
Οι φετινές γιορτές συμπίπτουν με τον πόλεμο στη Γάζα και με όλη τη φρίκη που βιώνουν εκεί κυρίως τα μικρά παιδιά.
Γ.Ε.: Είναι ένα αντίδοτο οι γιορτές για να αντέξουμε τη σκληρότητα της ζωής μας, μια απάντηση σε όλα αυτά που μας τρομάζουν. Οφείλουμε να προστατεύσουμε τα παιδιά. Η ενσυναίσθηση είναι ύψιστη αρχή. Δίπλα μας ζουν άνθρωποι με το ίδιο δικαίωμα να βιώσουν τη χαρά. Προκειμένου να γνωρίσουμε τον εαυτό μας πρέπει να έχουμε ανοιχτά τα μάτια μας και να κοιτάμε ουσιαστικά τους διπλανούς. Ζούμε μια άγρια καθημερινότητα σε όλα τα επίπεδα. Θ.Κ.: Χρειάζονται κάποιες σταθερές μέσα στη χρονιά που φυσικά δεν σχετίζονται με τη γέννηση του Χριστού ή με τη θρησκεία αλλά με το να επανερχόμαστε σε κάποιες σταθερές αξίες. Μας απασχολεί το γεγονός ότι τα παιδιά στην Παλαιστίνη φοβούνται και υποφέρουν. Πρέπει να μας αφορούν επί της ουσίας η αλληλεγγύη και ο διπλανός μας. Εμείς ως καλλιτέχνες πάντα ασχολούμασταν με αυτό το κομμάτι, πολύ προτού γίνει «τάση» να σέβεται κανείς τη διαφορετικότητα και να είναι αλληλέγγυος – κάποιες φορές μόνο για να κάνει νούμερα στην τηλεόραση. Αν πουλούσε το θέμα της Χρυσής Αυγής, μπορεί να έκαναν κι αυτό πρώτο θέμα. Θέλουμε καταστάσεις που λειτουργούν ως αντίδοτο, κίνητρο και συγκίνηση. Αλλιώς δεν μπορούμε να υπάρξουμε, όχι μόνο ως καλλιτέχνες αλλά και ως άνθρωποι.
Τι σας γοητεύει περισσότερο στο θέατρο;
Γ.Ε.: Είναι ο μοναδικός κώδικας που μπορώ να καταλάβω στην ολότητά του. Στο θέατρο μπορώ να είμαι ευτυχισμένος, κοινωνικός, δημιουργικός, ακριβώς ό,τι δεν μπορώ να είμαι στις υπόλοιπες εκφάνσεις της ζωής μου. Υπάρχει κάτι καθησυχαστικό. Είναι ένα ψέμα η σκηνή. Επομένως αν «ξεβολευτείς», ανά πάσα στιγμή μπορείς να περάσεις σε μια άλλη συνθήκη, μια άλλη σύμβαση. Αυτό είναι εξαιρετικά εμπνευστικό.
Θ.Κ.: Ο Γεράσιμος μού έμαθε να ασχολούμαι με το θέατρο και ό,τι έχω κερδίσει είναι από τη δική του σχέση και αγάπη γι’ αυτό. Είναι ένα βαθύ και ουσιαστικό κομμάτι της φιλίας μας.
Ο κόσμος σάς έχει ταυτίσει απόλυτα καλλιτεχνικά. Εμπεριέχει μια αμηχανία για εσάς όλο αυτό ή μόνο αγάπη;
Γ.Ε.: Εχουμε συγκρούσεις μεταξύ μας αλλά και έναν κοινό στόχο που βρίσκεται πάνω απ’ όλα. Θέλουμε να είμαστε πρωτίστως χαρούμενοι και να αποδίδουμε ένα αποτέλεσμα που να μη μας ντροπιάζει (γέλια). Είναι και θέμα τιμής για μας.
Θ.Κ.: Ο καθένας έκανε και δικά του πράγματα, πήρε αποφάσεις και πρωτοβουλίες που δεν δεσμεύονταν από κάποια συλλογική απόφαση. Αυτός ο «γάμος» μάς έδωσε τη δυνατότητα να είμαστε συνεπείς, ολοκληρωμένοι και ασφαλείς. Οταν ξαναγυρίζεις στη βάση σου είσαι πιο πλήρης, πιο έτοιμος να δημιουργήσεις αυτά που γεμίζουν και τους δύο.
Τι σκέφτεστε για το μουσικό τοπίο σήμερα; Κάποιοι υποστηρίζουν ότι δεν γράφονται πια πολλά ωραία τραγούδια.
Γ.Ε.: Δεν θα ακούσεις ποτέ από μας ότι δεν υπάρχουν ωραία τραγούδια, καλές νέες φωνές και δημιουργοί. Εμείς παραμένουμε με το αυτί τεντωμένο για να καταλαβαίνουμε τι συμβαίνει και τι επιτάσσει η εποχή μας. Το τραγούδι ήταν πάντοτε γέννημα μιας εποχής. Ευαίσθητοι άνθρωποι που δημιουργούν πάντοτε θα υπάρχουν. Υπάρχει όμως υπερπληροφόρηση, ένας καταιγισμός ήχων, αισθημάτων και πρωτοβουλιών. Πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση για να αφουγκραζόμαστε. Πλέον δεν υπάρχει μία εταιρεία, ένας παραγωγός ή ένα συγκεκριμένο μέσο που επιβάλλει μία τάση. Ο ακροατής έχει μόνος του την ελευθερία να επιλέξει αυτό που τον εκφράζει.
Θ.Κ.: Υπάρχουν τραγούδια που έχουν ή δεν έχουν χώρο να αναπνεύσουν. Κάποια κομμάτια ακούγονται εδώ και 45 χρόνια, όμως σήμερα δεν δίνονται ευκαιρίες όταν κάτι εμφανίζεται για λίγα δευτερόλεπτα στο Spotify και «ζει» μουσικά μόνο για λίγες ώρες. Δεν πιστεύω ότι όλα τα τραγούδια από προηγούμενες δεκαετίες που σήμερα έχουν γίνει κλασικά είναι πιο ποιοτικά από τα σημερινά. Απλώς αλλάζει με τρομερές ταχύτητες το μουσικό τοπίο και οι τάσεις εναλλάσσονται.
Κάποιοι καλλιτέχνες γράφουν ιστορία με τις παρέες που δημιουργούν, όπως η δική σας μαζί και με τη Νατάσσα Μποφίλιου.
Θ.Κ.: Είναι το μόνο που δεν μπορεί να μας κλέψει κανείς. Αυτή η συνωμοσία, η επικοινωνία, η αίσθηση της φυλής που δημιουργείται στα λάιβ, η αίσθηση πως κάτι θέλουμε να πούμε όλοι μαζί ευτυχώς ακόμη δεν έχει αποσυνδεθεί. Ολοι χρειαζόμαστε ένα σημείο αναφοράς. Και είναι πολύ υγιές να είναι η μουσική αυτός ο συνδετικός ιστός.
Γ.Ε.: Υπάρχει η ανάγκη ο κόσμος να συνδεθεί με το τραγούδι και να το εντάξει στην καθημερινότητά του. Ακούμε συχνά ότι το τραγούδι δεν μπορεί να υποκινήσει πια σημαντικές καταστάσεις. Αυτό όμως δεν συμβαίνει γιατί σκορπίζονται οι πυρήνες. Στις δικές μας παραστάσεις έχει εμφανιστεί ένα κοινό πολύ νέο ηλικιακά. Αυτά τα παιδιά κατηγορούνται ότι είναι κλεισμένα στο σπίτι και αδιαφορούν. Οχι. Δημιουργούν ομάδες, κοινότητες και παρέες. Θέλει χρόνο και χώρο να ανθήσει όλο αυτό.
Κλείνοντας θέλω να μιλήσουμε και για τον κλάδο των καλλιτεχνών που έχει δώσει πολλούς αγώνες τα τελευταία χρόνια σε πολλά κοινωνικά πεδία.
Γ.Ε.: Από την πρώτη στιγμή λέμε –όσο έχουμε μια φωνή που ακούγεται– πως το γεγονός ότι κάνουμε μια δουλειά που ταυτίζεται με τη χαλάρωση και την ψυχαγωγία των άλλων ανθρώπων δεν σημαίνει ότι εκείνη τη στιγμή νιώθουμε κι εμείς το ίδιο. Είναι μια εργασία που απαιτεί κόπο και μόχθο. Οι δημιουργοί δεν κάθονται σπίτι τους και ονειροπολούν. Δεν κάθεται ξαφνικά στο πιάνο ο Θέμης και βγάζει μια μελωδία ή εγώ στον υπολογιστή για να γράψω στίχους. Είναι μια δουλειά που πρέπει να αμείβεται και θέλουμε να το υπενθυμίζουμε κάθε στιγμή.
Θ.Κ.: Δεν είναι καλοπληρωμένη δουλειά. Εμείς δουλεύουμε είκοσι χρόνια και είμαστε αρκετά ενεργοί σε σχέση με όσα έχουμε κάνει. Αν δεν δουλέψουμε, δεν ζούμε. Δεν έχουμε κομπόδεμα. Και είμαστε σε μια καλή θέση σε σχέση με συναδέλφους που δουλεύουν λιγότερο ή δεν είναι τόσο γνωστοί. Υπάρχει αδικία. Το μυαλό κάποιων έχει κολλήσει στη δεκαετία του ’90 με την πλούσια δισκογραφία, τα πολλά χρήματα, τα πνευματικά δικαιώματα που μοιράζονταν αφειδώς. Δεν είναι καθόλου έτσι. Οταν υπήρχε ευημερία βέβαια κανείς δεν ασχολήθηκε με τα δικαιώματά μας ούτε μερίμνησε για τη μετάβαση στο ψηφιακό τοπίο. Πλέον όλα αυτά τα προβλήματα έχουν γιγαντωθεί. Δεν μπορεί να σε τιμήσει η δουλειά σου, δεν αναγνωρίζεται. Πρέπει εμείς να δώσουμε τη μάχη για προσωπική και επαγγελματική αξιοπρέπεια.
INFO
«Τα ανάποδα Χριστούγεννα», Christmas Factory, Τεχνόπολη, από 25.11
