Έγγραφο-φωτιά του ΕΟΦ δείχνει παραγγελίες που δεν χρειάζονταν το 2006-09 και προϊόντα που σάπισαν κόστους πλέον των 2 εκατ. ευρώ
Τρία χρόνια προτού ο Παγκόσμίος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κηρύξει πανδημία για τον ιό H1N1 και η Ελλάδα κάνει την υπερπαραγγελία εμβολίων που κόστισαν 296 εκατ. ευρώ, ένα ακόμη σκάνδαλο ήταν στα σκαριά. Σύμφωνα με έρευνα του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΟΦ), η Ελλάδα προμηθεύεται από το 2006 αντιιικά φάρμακα τα γνωστά σε όλους Tamiflu σε εξαπλάσια ποσότητα από την απαιτούμενη, με σκοπό τη δημιουργία αποθέματος σε περίπτωση πανδημίας γρίπης. Δηλαδή, ενώ οι εγχώριες ανάγκες της αγοράς καλύπτονται με 50.000 συσκευασίες αντιιικών φαρμάκων ανά έτος, η Ελλάδα προμηθεύεται παραπάνω από 200.000 συσκευασίες. Τα φάρμακα έληξαν και το κόστος για το ελληνικό δημόσιο άγγιξε τα 3 εκατ. ευρώ.
Με μια απλή μαθηματική πράξη η γρίπη στη Ελλάδα κόστισε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, την ώρα που επιστήμονες χαρακτήριζαν τον συγκεκριμένο ιό ως λιγότερο επιθετικό από τον απλό ιό της γρίπης που εμφανίζεται κάθε χρόνο.
Προφήτευσαν την «πανδημία» για χάρη της Novartis
Την ώρα που η πανδημία γρίπης ως κινδυνολογία ξεσπά παγκοσμίως το 2009, η ελληνική κυβέρνηση αποδίδει την υπερπαραγγελία εμβολίων στις παραινέσεις του ΠΟΥ. Ενα περιστατικό που έρχεται τώρα στο φως της δημοσιότητας αποδεικνύει ότι ο ελληνικός επιστημονικός κόσμος φοβόταν τη γρίπη προτού αυτή ξεσπάσει ακόμη και ως ιδέα σε παγκόσμιο επίπεδο!
Αυτό αποδεικνύεται από έγγραφο που έχει στη διάθεσή του το Documento και αφορά έλεγχο του ΕΟΦ για την αδικαιολόγητα μεγάλη παραγγελία αντιιικών φαρμάκων την περίοδο 2006-09 από τη Roche Ελλας και τη Novartis.
Σύμφωνα με αυτό η χώρα μας για τέσσερα χρόνια προμηθεύεται:
Α. 250 κιλά δραστικής ουσίας Oseltamivir Phosphate
200.000 συσκευασίες φαρμακευτικού ιδιοσκευάσματος Tamiflu 75mg/cap
Β. 200.000 κουτιά φαρμακευτικού ιδιοσκευάσματος Symmetrel 100mg/cap
Το κουβάρι του σκανδάλου των προμηθειών άρχισε να ξετυλίγεται όταν σε μια επιθεώρηση του ΕΟΦ τον Ιανουάριο του 2016 στις εγκαταστάσεις του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Ερευνας και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ), μεταξύ άλλων, διαπιστώθηκε η παραγωγή του φαρμακευτικού προϊόντος με δραστική ουσία την Oseltamivir Phosphate, το οποίο δεν διέθετε άδεια κυκλοφορίας στην Ελλάδα. Ετσι αποφασίστηκε από την πλευρά του ΕΟΦ να γίνει επιπλέον έλεγχος για να διαπιστώσουν τι συμβαίνει και βρέθηκαν μπροστά σε εκπλήξεις.
Οι ελεγκτές άρχισαν να ψάχνουν και διαπίστωσαν παράξενες διαδικασίες τόσο στη διαδικασία προμήθειας όσο και στην ποσότητα της παραγγελίας. Διαπιστώνουν λοιπόν ότι από το 2006 έως το 2009 η Ελλάδα προμηθεύτηκε συνολικά 800.000 συσκευασίες έτοιμων αντιιικών φαρμάκων. Σε αυτά δεν συμπεριλαμβάνονταν οι ποσότητες της δραστικής ουσίας Oseltamivir Phosphate.
Οπως αναφέρει ο ΕΟΦ στο έγγραφό του, η μέση ετήσια ποσότητα μόνο του αντιιικού Tamiflu που διακινείται από την εταιρεία Roche και ανέρχεται σε 50.000 συσκευασίες αρκεί για να καλύψει τις ανάγκες της εγχώρια αγοράς.
Με λίγα λόγια η χώρα εμφανίζεται να προμηθεύεται ανά έτος 266.000 συσκευασίες, ενώ οι ανάγκες της καλύπτονται πλήρως από 50.000 συσκευασίες έτοιμων αντιιικών φαρμάκων. Οπως ήταν αναμενόμενο, μεγάλο μέρος των συσκευασιών αυτών έμεινε αδιάθετο και τα φάρμακα έληξαν. Τα ληγμένα φαρμακευτικά προϊόντα κόστισαν σχεδόν 2.700.000 ευρώ.
Προμηθεύτηκαν εν αγνοία του ΕΟΦ, ενώ είχαν απόθεμα
Το ακόμη πιο προκλητικό στοιχείο αυτής της έρευνας είναι η διαπίστωση των ελεγκτών του ΕΟΦ σχετικά με επιπλέον προμήθεια της δραστικής ουσίας Oseltamivir Phosphate έπειτα από συνεννόηση του ΚΕΕΛΠΝΟ με τον ΙΦΕΤ. Αξίζει να σημειωθεί ότι η προμήθεια έγινε χωρίς να ενημερωθεί προηγουμένως ο ΕΟΦ όπως επιβάλλεται. Ετσι το ΚΕΕΛΠΝΟ παρακάμπτοντας τον ΕΟΦ, δηλαδή τον αρμόδιο φορέα, συνεννοείται με τον ΙΦΕΤ και προχωρά σε δεύτερη παραγγελία 98 κιλών δραστικής ουσίας Oseltamivir Phosphate. Χρεώνει δηλαδή το ελληνικό δημόσιο με 750.000 ευρώ επιπλέον παρά το γεγονός ότι υπήρχε διαθέσιμη στις αποθήκες η συγκεκριμένη ουσία. Χαρακτηριστικό είναι ότι από τα 98 Kgr της εν λόγω δραστικής ουσίας χρησιμοποιήθηκε μόνο 1,57 Kgr.Τα υπόλοιπα κιλά δραστικής ουσίας σαπίζουν στην αποθήκη του ΙΦΕΤ.
Όταν ο Αβραμόπουλος δεν γνώριζε τη Chiron
Πριν από λίγες ημέρες αποκαλύφτηκε μια λίστα με offshore εταιρείες της Novartis. Οι εν λόγω εξωχώριες έχουν σχέση με τα προϊόντα της εξαγορασθείσης από τη Novartis φαρμακευτικής εταιρείας Chiron, η οποία προμήθευσε με αντιδραστήρια για τον μοριακό έλεγχο του αίματος την Ελλάδα. Η εξαγορά της από τη Novartis έγινε το 2006. Την ίδια εποχή που στην Ελλάδα άρχιζαν όλες οι διαδικασίες ώστε η χώρα να αποκτήσει μοριακό έλεγχο του αίματος, επί υπουργίας Αβραμόπουλου.
Οταν άρχισαν να εντοπίζονται τα μελανά σημεία της εμπλοκής του Δημήτρη Αβραμόπουλου στο σκάνδαλο με τα αντιδραστήρια που αγόρασε η χώρα για τον μοριακό έλεγχο, ο τότε υπουργός Υγείας ισχυριζόταν ότι δεν γνώριζε πως πίσω από τη Chiron από την οποία αγόρασε αφειδώς και σε εξωφρενικές τιμές τα αντιδραστήρια ήταν η Novartis.
Μάλιστα τoν Ιανουάριο του 2017, οπότε το κεντρικό θέμα του Documento αφορούσε τον μοριακό έλεγχο του αίματος και την εμπλοκή του Δ. Αβραμόπουλου, σε εξώδικη διαμαρτυρία που είχε στείλει στην εφημερίδα ανέφερε χαρακτηριστικά: «Ουδέποτε γνωστοποιήθηκε προς το υπουργείο ή και προς την διακομματική επιτροπή ότι η φαρμακευτική εταιρεία Novartis είχε εξαγοράσει την εταιρεία Chiron».
Ωστόσο τώρα που η δικογραφία για τη Novartis μεταβιβάστηκε στη Βουλή ο κ. Αβραμόπουλος δεν επανέλαβε το ίδιο επιχείρημα. Αντιθέτως μιλούσε λες και γνώριζε από πάντα ότι πίσω από την εταιρεία Chiron ήταν η Novartis: «Οταν ανέλαβα τα καθήκοντά μου, μια εβδομάδα μετά, δύο συμπατριώτες μας πέθαναν από τον ιό HIV. Τότε ρώτησα τους συνεργάτες μου τι χρειάζεται και μου απάντησαν “μοριακός έλεγχος”. “Να εγκαταστήσουμε” απάντησα. Μου είπαν ότι χρειάζεται διαγωνισμός και θα στοιχίσει πολλά. Και τότε τι έκανα; Αντί να διενεργήσει τον διαγωνισμό το υπουργείο Υγείας ή το υπουργείο Ανάπτυξης, κάτι που δεν ξέρουν αυτοί οι συκοφάντες, εισηγήθηκα και πέρασε νόμος με τον οποίο συνεστήθη διακομματική επιτροπή της Βουλής».
Τι είχε γίνει με τον μοριακό έλεγχο
Ολα ξεκίνησαν στις 28 Μαρτίου 2006. Το «Βήμα» κυκλοφορεί με τίτλο «Μετάγγιση θανάτου σε 16άχρονο κορίτσι». Το ρεπορτάζ αποκαλύπτει ένα έγκλημα –όπως το χαρακτηρίζει–, πως δύο ασθενείς, ένας 76άχρονος καρδιοπαθής και ένα 16άχρονο κορίτσι, έγιναν φορείς του AIDS έπειτα από μετάγγιση μολυσμένου αίματος, το οποίο δεν είχε ελεγχθεί αποτελεσματικά γιατί η μέθοδος ελέγχου που χρησιμοποιούνταν σε νοσοκομεία της χώρας (ELISA) ήταν ελλιπής συγκριτικά με τη μέθοδο του μοριακού ελέγχου του αίματος.
Ο υπουργός Υγείας Δ. Αβραμόπουλος ανακοίνωσε ότι θα δώσει εντολή εφαρμογής του μοριακού ελέγχου. Το ίδιο εσπευσμένα κάνουν δηλώσεις για ανάγκη άμεσης καθιέρωσης του μοριακού ελέγχου ο πρόεδρος του ΚΕΕΛΠΝΟ καθηγητής Αγγελος Χατζάκης και η υπεύθυνη του Κέντρου Αιμοεπαγρύπνησης Ντίνα Πολίτη. Οι δυο τους αποτελούν τους πρωταγωνιστές όσων ακολούθησαν.
Εν τω μεταξύ στις 24 Μαρτίου ο Δ. Αβραμόπουλος έχει στείλει εγκύκλιο στα νοσοκομεία, στα οποία δίνει εντολή να εφαρμόσουν τη μέθοδο ΝΑΤ, δηλαδή τον μοριακό έλεγχο. Στις 5 Απριλίου στέλνει και δεύτερη εγκύκλιο με το ίδιο θέμα, ενώ έχει ήδη δημιουργηθεί κλίμα κινδύνου, με τα κανάλια να μεταδίδουν ρεπορτάζ για «τη μετάγγιση θανάτου σε 16άχρονη».
Η πραγματικότητα είναι ότι η μετάγγιση του μολυσμένου αίματος στο 16άχρονο κορίτσι είχε γίνει τον Αύγουστο του 2005, δηλαδή έξι μήνες νωρίτερα, αλλά κάποιοι επέλεξαν να κάνουν διαρροή ακριβώς την εποχή που ο υπουργός έχει εκφράσει την υπηρεσιακή του «ευαισθησία» διά των εγκυκλίων.
Στις 17 Απριλίου 2006, και πάλι πολύ γρήγορα, και ενώ ο τηλεοπτικός θόρυβος δεν έχει υποχωρήσει, ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Υγείας Αριστείδης Καλογερόπουλος υπογράφει δύο μνημόνια συνεργασίας με δύο εταιρείες, τη Chiron (είχε εξαγοραστεί από τη Novartis) και τη Roche.
Οι δύο εταιρείες αναλαμβάνουν την προμήθεια αντιδραστηρίων και συμβουλευτικές υπηρεσίες για τον μοριακό έλεγχο του αίματος. Η τιμή είναι 50 ευρώ ανά ασκό αίματος και η διάρκεια της σύμβασης πέντε χρόνια.
Οταν κοπάζει ο θόρυβος από τα δημοσιεύματα, κάποιοι αρχίζουν να ψάχνουν πώς και γιατί μοιράστηκε η πίτα στις δύο εταιρείες που ανέλαβαν τον μοριακό έλεγχο. Η εκπομπή «Το κουτί της Πανδώρας» αποκαλύπτει έγγραφα από τα οποία προκύπτει ότι σε διαγωνισμό για τον μοριακό έλεγχο του αίματος στην Πολωνία οι ίδιες εταιρείες έδωσαν προσφορές για 8,2 και 10,5 ευρώ ανά ασκό αίματος. Δηλαδή, τιμές πέντε φορές μικρότερες από αυτήν που έδωσαν στην Ελλάδα. Στην Ιταλία η αντίστοιχη τιμή ήταν 16 ευρώ.
Ο θόρυβος για την απευθείας ανάθεση διά των μνημονίων αναγκάζει τον Δ. Αβραμόπουλο να συστήσει μια διακομματική επιτροπή στην οποία πρόεδρος είναι ο ίδιος και μέλη οι γενικοί γραμματείς τριών υπουργείων, μέλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου και εκπρόσωποι των κομμάτων.
Η ΝΔ ορίζει εκπρόσωπο τον Θεόδωρο Παπαδημητρίου, ο οποίος λίγο αργότερα αναλαμβάνει την ηγεσία του ΚΕΕΛΠΝΟ και προωθεί τον μοριακό έλεγχο στη Chiron -Νovartis όσο ο διαγωνισμός είναι άκαρπος. Ο Θ. Παπαδημητρίου σήμερα είναι από τα υπόδικα στελέχη για το σκάνδαλο του ΚΕΕΛΠΝΟ.
Τα επόμενα δύο χρόνια ο διαγωνισμός δεν θα οδηγήσει σε αποτέλεσμα λόγω ενστάσεων των εταιρειών. Κατά τα δύο αυτά χρόνια, όμως, το ελληνικό δημόσιο προμηθεύεται αντιδραστήρια από τη Novartis «για να μην κινδυνεύουν οι ασθενείς». Μέχρι σήμερα κανείς δεν είναι σε θέση να γνωρίζει ποσά λεφτά ξοδεύτηκαν και τι ποσά εκταμιεύτηκαν αυτά τα δύο χρόνια που ο μοριακός έλεγχος γινόταν κανονικά.
Ο πρώην υπουργός Υγείας στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε μετά τη δημοσιοποίηση της δικογραφίας μίλησε και για το κόστος των αντιδραστηρίων στην Ελλάδα, το οποίο ήταν πολλαπλάσιο από αυτό που πλήρωναν άλλες χώρες της Ευρώπης. Οπως είπε: «Η δαπάνη για τον μοριακό έλεγχο ήταν μεγαλύτερη από άλλες χώρες, όπως η Πολωνία, γιατί περιελάμβανε πέρα των αντιδραστηρίων το κόστος μεταφοράς, εγκατάστασης και προσωπικού».
Αυτό που δεν διευκρίνισε είναι γιατί σε όλα τα κέντρα αιμοδοσίας στην Ελλάδα η τιμή ήταν ίδια είτε εκείνα είχαν διαφορετική χιλιομετρική απόσταση από τις υπηρεσίες που θα κάλυπταν είτε είχαν διαφορετικές ανάγκες για τις εγκαταστάσεις τους.
