Η πολιτική ευθύνη στις μέρες μας μοιάζει σαν νεκρή αλήθεια αφού είναι ταυτόχρονα τόσο απαραίτητη μα και συνάμα τόσο δυσεύρετη.
Στον καιρό του κορονοϊού και μετά την πολύ ακριβή τυμπανοκρουσία των 20 εκατομμυρίων ευρώ οι πανηγυρισμοί έδωσαν τη θέση τους σε πολιτικά τερτίπια μετακύλισης της λογοδοσίας για τους λανθασμένους χειρισμούς που οδήγησαν στην έξαρση των κρουσμάτων από την πολιτεία στον πολίτη. Η πολιτική ευθύνη όμως δεν είναι ούτε εφεύρημα της ματαιοδοξίας των ανθρώπων που επιθυμούν διακαώς καρέκλες και αξιώματα ούτε κάποιο εφήμερο γέννημα για να δίνει άλλοθι σε αποφάσεις που έχουν ληφθεί χωρίς περίσκεψη και ορθό σχεδιασμό – είναι μια ανάγκη αληθινή που απορρέει από την ίδια τη λειτουργία της δημοκρατίας!
Εν αρχή, λοιπόν, είναι η ευθύνη σε κάθε ορθά διοικούμενη πολιτεία. Ευθύνη την οποία δεν δικαιούνται να αποποιηθούν όσοι έχουν διά της ψήφου των πολιτών κληθεί να την υπηρετήσουν ούτε βεβαίως να τη μεταβιβάσουν σε κανέναν τρίτο. Ειδάλλως θα μετουσιωθεί σε τέφρα καιόμενης δημοκρατίας που την παρασέρνει ο άνεμος κατά τις ορέξεις του. Η ευθύνη τόσο των διοικούντων όσο και των διοικούμενων βεβαίως είναι εξόχως σημαντική για τη λειτουργία του πολιτεύματος και, κυρίως, για την ομαλή συμβίωση των πολιτών σε κάθε χώρα. Πού όμως σταματά η πολιτική ευθύνη και πού αρχίζει η ατομική;
Είναι πράγματι τρομακτικό για μια δημοκρατία να υπάρχουν πολιτικοί με μειωμένη ικανότητα αντίληψης και ανάλυσης της ιστορικής συγκυρίας που καλούνται να διαχειριστούν. Διότι οι άνθρωποι αυτοί λαμβάνουν αποφάσεις και κατευθύνουν τον κρατικό μηχανισμό, ο οποίος σε κάθε περίπτωση οφείλει να προστατεύει τον πολίτη και την κοινωνία εν συνόλω. Στην εποχή της πανδημίας ο τρόμος αυτός γιγαντώνεται ακόμη περισσότερο μπροστά στην ατολμία και στις σπασμωδικές κινήσεις της συντεταγμένης πολιτείας που επιτείνουν το πρόβλημα. Ενα μείζον πρόβλημα και μια –ούτε λίγο ούτε πολύ– προαναγγελθείσα αποτυχία εις βάρος της δημόσιας υγείας που οι κρατούντες επιθυμούν να τη φορτώσουν στους πολίτες.
Δημοκρατία σημαίνει πρωτίστως ατομική ευθύνη, αυτό είναι αυτονόητο. Δεν είναι όμως αυτονόητο να εισάγονται στη χώρα φορείς του ιού και ο κρατικός μηχανισμός να σφυρίζει αδιάφορα κάνοντας ελάχιστους δειγματοληπτικούς ελέγχους και στο τέλος της ημέρας να επιβάλλει πρόστιμα στους επιχειρηματίες του τουρισμού. Δεν είναι αυτονόητο να απαιτεί η πολιτεία από παιδιά επτά, οκτώ και δέκα χρόνων να φορούν μάσκα για έξι και επτά ώρες τη μέρα μιας και η ίδια δεν φρόντισε να περιορίσει την πανδημία.
Δεν είναι αυτονόητο τα παιδιά από τα επτά τους χρόνια να καλούνται να αποστασιοποιηθούν από τους συμμαθητές τους και να μην κοινωνικοποιούνται, όπως προστάζει ο ρόλος του σχολείου.
Δημοκρατία σημαίνει όμως και πολιτική ευθύνη. Σημαίνει πως οι έχοντες το πρόσταγμα για τη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού ενεργούν διαρκώς και αδιαλείπτως με γνώμονα την προστασία του ανθρώπου και την αξία που αυτός φέρει, όπως άλλωστε το σύνταγμα επιτάσσει. Ενδεχομένως, ίσως –μιας και πολύς λόγος για την ατομική ευθύνη γίνεται εσχάτως σε μια προσπάθεια δαιμονοποίησής της για λόγους ξεκάθαρα μικροπολιτικούς–, να απαιτήσουμε ως πολίτες επιτέλους η ανάπηρη πολιτική ευθύνη που χαρακτηρίζει τον τόπο να μετουσιωθεί σε αληθινή πολιτική ευθύνη. Αληθινή και πολύτιμη για όλους. Χώρος για κάλπικη και φτηνή ευθύνη στον καιρό της πανδημίας δεν υπάρχει. Είναι επικίνδυνη.
Ο Κώστας Θερμογιάννης είναι αρθρογράφος, διαχειριστής του ιστοτόπου tovivlio.net
