Συγκινητικά η αυταπάρνηση και το πείσμα του πάλαι ποτέ «αυτοκράτορα» του αμερικανικού κινηματογράφου Φράνσις Φορντ Κόπολα να γυρίσει μια ταινία χωρίς κανένα συμβιβασμό. Και εγένετο… «Megalopolis».
Ο δημιουργός του «Νονού» και του «Αποκάλυψη τώρα» Φράνσις Φορντ Κόπολα επιστρέφει στο σινεμά έπειτα από σχεδόν μια δεκαετία. Η τελευταία και απόλυτα ξεχασμένη ταινία του ήταν το «Distant vision», ένα δράμα ενηλικίωσης με πρωταγωνιστές ένα αγόρι κι ένα κορίτσι ιταλοαμερικανικής καταγωγής που προβλήθηκε μόνο σε τέσσερις πέντε χώρες και μάλιστα σε περιορισμένο κύκλωμα διανομής. Οι αμέσως προηγούμενες ταινίες του ήταν το γοτθικό θρίλερ «Twixt» (2011) με τους Βαλ Κίλμερ και Ελ Φάνινγκ που στη χώρα μας βγήκε απευθείας στο DVD με τίτλο «Παραισθήσεις», ενώ το «Tetro» του 2009 με τον Βίνσεντ Γκάλο προβλήθηκε μεν στις ελληνικές αίθουσες –είχε έρθει και στην Αθήνα ο ίδιος ο σκηνοθέτης– αλλά το είδαν ελάχιστοι, όπως συνέβη και στον υπόλοιπο κόσμο. Ολον αυτό τον καιρό όμως μια σκέψη στριφογύριζε στο μυαλό του δαιμόνιου Κόπολα. Το κορυφαίο φιλμ της καριέρας του που θα είχε τον απόλυτα ταιριαστό με την περίσταση τίτλο «Megalopolis». Ο Κόπολα άρχισε να σκέφτεται τη δημιουργία του ήδη από την εποχή του «Αποκάλυψη τώρα». Σ’ εκείνα τα επεισοδιακά γυρίσματα στις Φιλιππίνες στα μέσα των 70s μαζί με τον ηθοποιό Λόρενς Φίσμπερν συζητούσαν αμέτρητες ώρες για τα χαρακτηριστικά ενός έργου που θα θύμιζε την αρχαία Ρώμη αλλά η πλοκή του θα εκτυλισσόταν στη σημερινή ή τη φουτουριστική Νέα Υόρκη.
Η πτώση της «Ρώμης»
Ο Κόπολα ήθελε να κάνει μια ταινία που δεν θα ήταν μόνο έργο ζωής αλλά θα κατάφερνε να ταρακουνήσει και τα θεμέλια του Χόλιγουντ. Το θέμα του σεναρίου θα σχετιζόταν με τη διαφθορά και την απληστία μιας σύγχρονης Βαβυλώνας που θα ζούσε τις τελευταίες στιγμές δόξας της, λίγο προτού έρθει το τραγικό φινάλε της μέσα από μια εκκωφαντική και θεαματική πτώση. Ο προφανής παραλληλισμός της αυτοκρατορίας της Ρώμης με εκείνη των ΗΠΑ (αλλά και του Χόλιγουντ) θα πρόσφερε στον σκηνοθέτη την ευκαιρία να διατυπώσει ένα δηκτικό σχόλιο για την αλαζονεία και την ύβρη των εξουσιαστών που θεωρούν ότι θα είναι για πάντα ισχυροί αλλά και αθάνατοι. Το μεγαλεπήβολο σχέδιο έμενε όμως πάντα στα σκαριά, είτε επειδή δεν υπήρχε ο ιδανικός χρόνος για να δουλέψουν ταυτόχρονα τόσο μεγάλα ονόματα σε αυτό είτε επειδή η προσπάθεια εύρεσης των απαιτούμενων κεφαλαίων χρηματοδότησης συναντούσε συνήθως κλειστές πόρτες ή (ακόμη χειρότερα) αρνητικές απαντήσεις. Επιπλέον, κάποιες ατυχείς επιλογές του Κόπολα (η οικονομική ζημιά του «One from the heart» τον ανάγκασε να σκηνοθετήσει ταινίες όπως τα «Jack», «Πέτρινοι κήποι» και «Ειρηνοποιός» προκειμένου να ξεχρεώσει) έβαζαν συνεχώς το πρότζεκτ «Megalopolis» στο… ψυγείο αν και οι πρώτες κινήσεις είχαν ήδη γίνει.
Προφητεία στο σενάριο
Στα τέλη των 80s το σενάριο της ταινίας, γραμμένο από τον ίδιο, είχε αρχίσει να παίρνει την τελική του μορφή αλλά θα περνούσε σχεδόν μια 15ετία προτού μπει σε εφαρμογή η pre-production, με το αρχικό καστ να περιλαμβάνει ονόματα όπως οι Πολ Νιούμαν, Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Τζέιμς Γκαντολφίνι, Νίκολας Κέιτζ, Λεονάρντο Ντι Κάπριο, Κέβιν Σπέισι, Ράσελ Κρόου, Εντι Φάλκο και Ούμα Θέρμαν που έκαναν το 2001 τα πρώτα δοκιμαστικά. Κι ενώ όλα έδειχναν ότι το πρότζεκτ επιτέλους παίρνει μπροστά, η αποφράδα 11η Σεπτεμβρίου τα ακύρωσε όλα: στη σελίδα 166 του σεναρίου γινόταν προφητική πρόβλεψη του Κόπολα για ανάλογη τρομοκρατική επίθεση στις ΗΠΑ. Μετά το σοκ αυτό ο Ιταλοαμερικανός άρχισε να διαμορφώνει εκ νέου το σενάριο (συνολικά, όπως παραδέχτηκε σε συνέντευξή του, πρέπει να το ξαναέγραψε σχεδόν 300 φορές!), αλλά νέα εμπόδια τον οδήγησαν να το εγκαταλείψει προσωρινά το 2007, προτού το ξαναπιάσει στα χέρια του το 2019. Η πανδημία λίγο μετά έγινε ακόμη ένα εμπόδιο που οδήγησε σε εκ νέου σε αναβολή του γυρίσματος του «Megalopolis».
Η αντίστροφη μέτρηση
Ο Κόπολα όμως, που όσοι τον ξέρουν καλά λένε ότι οι δυσκολίες τον πεισμώνουν, δεν το έβαλε κάτω. Οταν ανακοινώθηκε το 2022 ότι επιτέλους το κόστους 120 εκατ. δολαρίων φιλμ ξεκινά γυρίσματα, όλος ο κινηματογραφικός κόσμος κράτησε την ανάσα του. Οχι τόσο επειδή κάποιοι αμφέβαλλαν αν στα 83 του ο Κόπολα εξακολουθούσε να το «έχει» όσο από την είδηση ότι ο σκηνοθέτης υποθήκευσε μέρος της προσωπικής του περιουσίας και των αγαπημένων του αμπελώνων στην Καλιφόρνια προκειμένου να ολοκληρώσει το φιλμ. Φυσικά στο καστ υπήρχαν αλλαγές, αφού αρκετοί από τις αρχικές επιλογές είτε είχαν φύγει από τη ζωή είτε δεν είχαν την όρεξη πλέον για να ανακατευτούν με ένα τόσο απαιτητικό φιλμ. Ο Ανταμ Ντράιβερ ανέλαβε τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Σίζαρ για τον οποίο είχαν ακουστεί ή είχαν κάνει και δοκιμαστικό ένα σωρό ηθοποιοί: Νίκολας Κέιτζ, Ράσελ Κρόου, Λεονάρντο Ντι Κάπριο, Τζουντ Λο, Κρίστιαν Μπέιλ. Από τους σταθερούς συνεργάτες του σκηνοθέτη που δίνουν το παρών στο φιλμ είναι ο ηθοποιός Τζιανκάρλο Εσπόζιτο, ο οποίος για πρώτη φορά συνεργάστηκε μαζί του στο «Κότον Κλαμπ», ο Λόρενς Φίσμπερν που έχει δουλέψει σε άλλα τέσσερα φιλμ του Κόπολα και φυσικά η Τάλια Σάιρ (η αδερφή του σκηνοθέτη), με την οποία συνεργάζεται ξανά μετά το 1990 και τον «Νονό 3». Επίσης στο φιλμ, που είναι το πρώτο επιστημονικής φαντασίας που υπογράφει ο σκηνοθέτης, συμμετέχουν ακόμη οι Ντάστιν Χόφμαν και Γιον Βόιτ (στη δεύτερη κοινή εμφάνισή τους, 55 χρόνια μετά τον «Καουμπόι του μεσονυχτίου»), η Νάταλι Εμάνουελ, η Κάθριν Χάντερ, ο Τζέισον Σουόρτσμαν και ο Σάια ΛαΜπέφ, μαύρο πρόβατο για το Χόλιγουντ λόγω των καταγγελιών περί κακοποιητικής συμπεριφοράς σε πρώην συντρόφους του.
Η ετυμηγορία των Καννών
Η παγκόσμια πρεμιέρα του φιλμ δόθηκε τον περασμένο Μάιο στο Φεστιβάλ των Καννών με τον σκηνοθέτη να μιλάει στη συνέντευξη Τύπου για την πραγματοποίηση των περισσότερων ονείρων στη ζωή του χάρη στο έργο αυτό αλλά και την ευγνωμοσύνη του για όσα βίωσε όλα αυτά τα χρόνια. «Δεν μετανιώνω για τίποτε. Είχα θαυμάσια ζωή και θα πεθάνω ευτυχισμένος, ενώ έζησα στιγμές μοναδικής ευτυχίας όπως τότε που πήρε η Σοφία το Οσκαρ» είπε ο Κόπολα στην κατάμεστη αίθουσα που τον χειροκροτούσε για αρκετή ώρα. Το «Megalopolis» έχει κεντρικό ήρωα έναν οραματιστή αρχιτέκτονα ονόματι Σίζαρ που θέλει να χτίσει μια ουτοπική Νέα Υόρκη. Αν και το φιλμ πήρε αντιφατικές κριτικές στις Κάννες, οι περισσότεροι κριτικοί εκθείασαν το όραμα και τον πλουραλισμό των ιδεών με τον οποίο ο σκηνοθέτης ντύνει τα εντυπωσιακά εικαστικά κάδρα του. Η ταινία δυσκολεύτηκε να βρει διανομή ακόμη και στις ΗΠΑ και ο Κόπολα ξεσπάθωσε εναντίον των κριτικών θυμίζοντας ότι και οι μεγάλες επιτυχίες του αρχικά δεν είχαν δεχτεί εγκωμιαστικές κριτικές. Μάλιστα το επίσημο τρέιλερ του φιλμ που κυκλοφόρησε πριν από λίγες βδομάδες εξελίχτηκε σε φιάσκο καθώς η εταιρεία διανομής Lionsgate για να προκαλέσει ντόρο συμπεριέλαβε αρνητικές κριτικές για σπουδαία έργα του Κόπολα όπως ο «Νονός» και το «Αποκάλυψη τώρα» από διάσημους Αμερικανούς κριτικούς (Πόλιν Κέιλ, Ρότζερ Ιμπερτ, Βίνσεντ Γκάμπι κ.ά.), που όμως αποδείχτηκαν ότι ήταν είτε ανακριβείς είτε αποκυήματα φαντασίας. Η Lionsgate παραδέχτηκε το ολίσθημα και απέσυρε κακήν κακώς το τρέιλερ, αλλά η ζημιά είχε ήδη γίνει. Εκτός κι αν δεχτούμε ως εξήγηση τον χρυσό κανόνα του μάρκετινγκ που λέει ότι δεν υπάρχει αρνητική δημοσιότητα. Το ατυχές αυτό συμβάν ήρθε να δέσει με ένα ακόμη άβολο γεγονός που αφορούσε τις κατηγορίες ότι ο σκηνοθέτης προσπαθούσε να βάλει γυναίκες ηθοποιούς να κάτσουν στην αγκαλιά του και να τις φιλήσει. Οι εμπλεκόμενες ωστόσο ισχυρίζονται ότι σε καμιά περίπτωση δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Οπως και να ’χει, το «Megalopolis» ξεκίνησε το ταξίδι του σε δύσκολες συνθήκες. Το αν θα τα καταφέρει και πάλι ο Κόπολα εξαρτάται πλέον από τη στάση που θα κρατήσουν οι θεατές απέναντι στην ταινία του. Οι οιωνοί πάντως δεν είναι και οι καλύτεροι. Ομως, όπως έχει αποδείξει και στο παρελθόν ο κ. Κόπολα, μαζί του… ποτέ μη λες ποτέ.
INFO
Η ταινία «Megalopolis» θα βγει στις ελληνικές αίθουσες στις 21 Οκτωβρίου σε διανομή feelgood
