Αλλαγές ανάγκης εν μέσω κατάρρευσης του «επιτελικού κράτους», που τοποθετούνται πριν από την επίσκεψη στη ΔΕΘ
Αν και ο ανασχηματισμός είναι αναγκαστική κίνηση για τον Κυριάκο Μητσοτάκη, που αναζητά διέξοδο μετά την κατάρρευση του «επιτελικού κράτους» ένεκα των πυρκαγιών, δεν παύει να είναι δύσκολο σταυρόλεξο.
Ο πρωθυπουργός θέλει να σηματοδοτήσει ένα «restart» για την κυβέρνησή του και να υπογραμμίσει το νέο πολιτικό αφήγημα με την έναρξη της πολιτικής χρονιάς. Παράλληλα όμως θα πρέπει να εκτονώσει τη λαϊκή δυσαρέσκεια που απαιτεί απόδοση ευθυνών για τις καταστροφές του καλοκαιριού, να διατηρήσει τις ισορροπίες στην κοινοβουλευτική του ομάδα, καθώς και με τα υποσυστήματα των καραμανλικών, των σαμαρικών αλλά και των σημιτικών. Τον ανασχηματισμό έχει προαναγγείλει ο ίδιος ο Κυρ. Μητσοτάκης στη συνέντευξη που έδωσε πριν από τον Δεκαπενταύγουστο και τον ενίσχυσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου.
Η φθορά της κυβέρνησης που έχει διανύσει το ήμισυ του βίου της είναι εμφανής. Οι εκλογές είναι πάντα πειρασμός, αλλά η εξέλιξη της πανδημίας λειτουργεί αποτρεπτικά, εάν όχι απαγορευτικά. Ο ανασχηματισμός δίνει προσωρινή διέξοδο και κερδίζει χρόνο μέχρι να αποτυπωθεί η νέα κατάσταση μετά τις καταστροφές του καλοκαιριού και την αρνητική εξέλιξη της πανδημίας.
Πληθαίνουν τα αδιέξοδα
Η κυβέρνηση βγαίνει βαριά τραυματισμένη από την περίοδο του καλοκαιριού, το 1,2 εκατ. στρέμματα στάχτης από δάση και καλλιέργειες έκαψαν ό,τι είχε απομείνει από το αφήγημα του «επιτελικού κράτους». Επιπλέον προτού σβήσουν οι πυρκαγιές η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με την πανδημία που επιστρέφει μαζί με τους εκδρομείς στα αστικά κέντρα. Ο μεγάλος αριθμός των κρουσμάτων, ο αριθμός των νεκρών και των διασωληνωμένων υπενθυμίζουν ότι μέχρι στιγμής η κυβέρνηση απέτυχε και σε αυτό το πεδίο. Την αποτυχία της υπογραμμίζει και το χαμηλό ποσοστό εμβολιασμού του πληθυσμού, στον οποίο είχε ποντάρει προσωπικά ο πρωθυπουργός, παρότι τα συστημικά μέσα ενημέρωσης κάνουν ό,τι μπορούν για να μεταθέσουν στους εμβολιασμένους πολίτες την ευθύνη να πείσουν ή να αναγκάσουν όσους αρνούνται τον εμβολιασμό να συμμορφωθούν με τις κυβερνητικές αποφάσεις.
Ηταν ο ίδιος ο πρωθυπουργός που είχε δηλώσει τον περασμένο Μάιο στη γερμανική εφημερίδα «Bild» ότι «κάποια στιγμή μέσα στο καλοκαίρι θα έχουμε πετύχει το τείχος ανοσίας», δηλαδή ποσοστό 75-80% του πληθυσμού να έχει εμβολιαστεί. Τελικά στο τέλος Αυγούστου το ποσοστό είναι περίπου 55%. Φυσικά για την κυβέρνηση και για τα ενσωματωμένα μέσα ενημέρωσης η ευθύνη για το χαμηλό ποσοστό εμβολιασμού βαραίνει τους ίδιους τους πολίτες. Σε κάθε περίπτωση και αφού η εκστρατεία πειθούς απέτυχε παταγωδώς, η κυβέρνηση καταφεύγει στο μόνο που ξέρει: προνόμια, επιβαρύνσεις, υποχρεωτικότητα και εντέλει καταστολή. Καταφεύγοντας στην καταστολή πιθανώς θα πετύχει με καθυστέρηση τον στόχο για το τείχος ανοσίας αλλά με επιπλέον πολιτικό κόστος.
Η κυβέρνηση όμως αντικρίζει σταδιακά και τη δευτερογενή οικονομική κρίση. Τα λεφτά τελείωσαν, όπως είχε προειδοποιήσει ο υπουργός Ανάπτυξης Αδωνης Γεωργιάδης, ενώ οι επαγγελματίες θα πρέπει να πληρώσουν συσσωρευμένες υποχρεώσεις και να αντεπεξέλθουν στις ζημιές του lockdown. Το χειρότερο όμως είναι το κύμα ακρίβειας που ήδη πλήττει το λαϊκό βαλάντιο και αναμένεται να ενταθεί λόγω της αύξησης της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος. Οσο κι αν το κρύβουν τα βολικά ΜΜΕ, το αντιλαμβάνονται τα νοικοκυριά.
Εάν ο ανασχηματισμός δώσει απάντηση στα συσσωρευμένα προβλήματα της κυβέρνησης είναι αμφίβολο, όπως είναι αμφίβολο αν ο πρωθυπουργός έχει αντιληφθεί το μέγεθος των προβλημάτων. Η πρόσφατη παρουσία του στη Βουλή την περασμένη Τετάρτη έδειξε ότι κινείται με τη γνωστή αλαζονεία και έλλειψη ενσυναίσθησης και επαναπαύεται στο ότι ακόμη προηγείται του ΣΥΡΙΖΑ και του Αλέξη Τσίπρα. Βασίζεται στη σύγκριση με το δαιμονοποιημένο από τα φανατισμένα ΜΜΕ κυβερνητικό παρελθόν του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο συντηρούν ακόμη και δύο χρόνια μετά τις εκλογές. Γι’ αυτό άλλωστε εντέλει στη δευτερολογία του στη Βουλή δεν άντεξε ο Κυρ. Μητσοτάκης και κατέφυγε στην τυμβωρυχία για το Μάτι, διαβάζοντας μάλιστα ψεύτικη επιστολή για τους νεκρούς.
Αλλαγές πριν από τη ΔΕΘ;
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οι πληροφορίες από το κυβερνητικό κέντρο τοποθετούν τον ανασχηματισμό πριν από την άνοδο του πρωθυπουργού στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης. Οι αλλαγές θα πλαισιωθούν και θα υπογραμμίσουν το νέο αφήγημα που θα έχει στο επίκεντρο «τις μεταρρυθμίσεις και την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας». Ο ανασχηματισμός, λένε οι περί τον πρωθυπουργό, «θα δώσει το στίγμα της επανεκκίνησης. Απαιτείται νέα πνοή σε πολιτικό, επιχειρησιακό και κοινωνικό επίπεδο, ενώ είναι απαραίτητο να αποτυπωθεί η μεταρρυθμιστική ώθηση που έχει ανάγκη η χώρα».
Από εδώ αρχίζουν τα δύσκολα. Είναι βέβαιο ότι δεν μπορεί να περιοριστεί σε «στοχευμένες αλλαγές», όπως στους δύο προηγούμενους ανασχηματισμούς που έκανε. Για να υποστηρίξει έστω σε επικοινωνιακό επίπεδο όσα διαρρέουν, θα πρέπει να είναι εκτεταμένος και να έχει αλλαγές που να συμβολίζουν ότι πήρε τα μηνύματα της κοινωνίας. Δύσκολο για τον πρωθυπουργό με την αίσθηση του αλάνθαστου.
Από τον ανασχηματισμό εξαιρούνται όσοι τοποθετήθηκαν στους δύο προηγούμενους: Μάκης Βορίδης, Κωστής Χατζηδάκης, Σπήλιος Λιβανός, Κώστας Σκρέκας. Αντίθετα προσφέρονται για αλλαγές υπουργεία στα οποία έχει «παρατηρηθεί κόπωση» και αντίστοιχη φθορά: Παιδείας, Τουρισμού, Πολιτισμού, Υγείας, Οικονομικών, Εθνικής Αμυνας.
Τέσσερις στο επίκεντρο
Στο επίκεντρο βρίσκεται ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοΐδης. Η εκτόνωση της λαϊκής δυσαρέσκειας για τις εκτεταμένες καταστροφές του καλοκαιριού απαιτεί την απομάκρυνσή του. Θα δείξει σε δεύτερο χρόνο ότι αποδίδει ευθύνες. Ο Κυρ. Μητσοτάκης μέχρι στιγμής έχει καλύψει τον έτερο συναρμόδιο Νίκο Χαρδαλιά. Αντίθετα έχει επικρίνει δημοσίως τον Μιχ. Χρυσοχοΐδη και στην ίδια γραμμή τον άφησε ακάλυπτο ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γ. Οικονόμου. Μια μετακίνηση όμως δεν αρκεί· ο Μιχ. Χρυσοχοΐδης θα πρέπει να μείνει εκτός κυβέρνησης. Κάτι τέτοιο διασαλεύει τις ισορροπίες με τον σημιτικό χώρο, ειδικά εάν απομακρυνθεί και η Λίνα Μενδώνη από το χαρτοφυλάκιο του Πολιτισμού. Θα πρέπει να μπουν στην κυβέρνηση στελέχη από τον ίδιο χώρο, κάτι που θα εκνευρίσει τους νεοδημοκράτες. Πάντως η Αννα Διαμαντοπούλου, που πάντα το όνομά της ακούγεται, είναι κόκκινο πανί για καραμανλικούς και σαμαρικούς.
Ακόμη ένα πρόσωπο-κλειδί είναι ο Γιώργος Γεραπετρίτης, όπως και το αν θα παραμείνει στο Μαξίμου ή εάν μετά το «κόντεμα» – μέσω της αναβάθμισης του Ακη Σκέρτσου – θα πάρει κάποιο υπουργείο. Ακούγεται σε κάποιους κύκλους ότι προορίζεται για τη θέση του Μιχ. Χρυσοχοΐδη. Εκείνο πάντως που αποκλείεται είναι το παλαιότερο σενάριο, να πάει δηλαδή στο υπουργείο Εξωτερικών στη θέση του Νίκου Δένδια. Την απομάκρυνση του Δένδια, που είναι ο μόνος προς το παρόν δελφίνος θα ήθελε ο Κυρ. Μητσοτάκης που δεν του αρέσει κανένα «νούμερο δύο στην κυβέρνηση ή στο κόμμα» όπως λένε οι συνομιλητές του. Ωστόσο ο Ν. Δένδιας, ο οποίος στο πρόσφατο παρελθόν έφτασε κοντά στην παραίτηση, διαμηνύει μέσω διαρροών ότι δεν θα δεχτεί να πάει σε άλλο υπουργείο, θα προτιμήσει τα κοινοβουλευτικά έδρανα. Αλλωστε, λέει, έχει δουλειά με τα ελληνοτουρκικά και έχει κάνει τον σχεδιασμό του. Με αυτό το δεδομένο μάλλον δεν θα το αποτολμήσει ο Κυρ. Μητσοτάκης.
Ακόμη μια δύσκολη απάντηση στο σταυρόλεξο είναι αν θα απομακρύνει τον Αδ. Γεωργιάδη. Οι σχέσεις του αντιπροέδρου της ΝΔ με το «επιτελικό κέντρο» έχουν σκαμπανεβάσματα. Κατά καιρούς ο κ. Γεωργιάδης πυροβολεί (όπως ότι «ανοίξαμε βιαστικά τον τουρισμό το καλοκαίρι του 2020»), στέλνοντας τις προειδοποιήσεις του. Αν και με τις κατά καιρούς δηλώσεις του εκνευρίζει τον πρωθυπουργό, θεωρείται απίθανο να τον αφήσει εκτός κυβέρνησης και να τον έχει κάθε μέρα σε κάποιο κανάλι.
Δύσκολο είναι και το θέμα του Χρήστου Σταϊκούρα, παρότι η οικογένεια θα ήθελε τσάρο της οικονομίας τον δικό της και ούτως ή άλλως αναβαθμισμένο Θεόδωρο Σκυλακάκη. Μια μετακίνησή του πάντως είναι αρκετά πιθανή. Για καθένα από τα βασικά πρόσωπα υπάρχουν δυσκολίες, εάν όμως δεν κάνει μετακινήσεις και αλλαγές στα καίρια υπουργεία, τότε «τι νόημα θα έχει ένας ανασχηματισμός» όπως είχε ο ίδιος ο πρωθυπουργός εξομολογηθεί σε συνομιλητή του τον περασμένο Ιούνιο, όταν πάλι μαγειρευόταν παρόμοια κίνηση.
Σε έναν ανασχηματισμό παίζουν ρόλο και τα νέα πρόσωπα και είναι σαφές ότι «στον πάγκο δεν έχει τον Μαραντόνα», όπως είχε πει ένας παλαιότερος πρωθυπουργός. Στο πλαίσιο αυτό πάντως ακούγεται το όνομα του Θόδωρου Ρουσόπουλου που αποκλείστηκε τον περασμένο Ιανουάριο. Ο Θόδ. Ρουσόπουλος έχει δώσει τα διαπιστευτήριά του στο μητσοτακικό σύστημα με παρεμβάσεις του σε δύσκολα θέματα, όπως η πανεπιστημιακή αστυνομία – και μάλιστα κόντρα στον Γιώργο Σουφλιά. Από κάποιους κύκλους ακούγεται το όνομά του για τη θέση του Μιχ. Χρυσοχοΐδη.
Η υπομονή εξαντλείται
Αυτήν τη φορά ο Κυρ. Μητσοτάκης θα πρέπει να ικανοποιήσει την κοινοβουλευτική ομάδα του πρώην πρωθυπουργού που κάνει υπομονή περιμένοντας. Η υπομονή των βουλευτών όμως εξαντλείται καθώς μάλιστα θα είναι και ο τελευταίος ανασχηματισμός πριν από τις εκλογές. Αυτό σημαίνει περισσότεροι βουλευτές σε θέσεις υφυπουργών και μείωση των εξωκοινοβουλευτικών και τεχνοκρατών.
Τώρα πώς θα ικανοποιήσει το αφήγημα της προώθησης των μεταρρυθμίσεων και παράλληλα θα μειώσει τους «μεταρρυθμιστές» είναι ένα ερώτημα που και τα δικά του μέσα ενημέρωσης θα δυσκολευτούν να απαντήσουν. Πάντως όσοι μείνουν δυσαρεστημένοι δεν θα συνεχίσουν να αυτολογοκρίνονται. Από την περασμένη άνοιξη αρκετοί είχαν αρχίσει να ασκούν κριτική στα κανάλια για πτυχές της κυβερνητικής πολιτικής, όπως τα μέτρα για την πανδημία.
Παράλληλα θα πρέπει να διατηρήσει τις ποσοστώσεις με τα δύο βασικά υποσυστήματα, τους καραμανλικούς και τους σαμαρικούς. Ο μεν Καραμανλής είναι στα πρόθυρα αποχώρησης από τη Βουλή, ο Αντώνης Σαμαράς όμως είναι πάντα ενεργός όπως και δραστήρια είναι η ομάδα του. Δύσκολα θα ανεχθούν να είναι ξανά «ριγμένοι» για να διατηρηθούν στην κυβέρνηση οι «πασοκοποταμίσιοι», όπως λένε μεταξύ τους απαξιωτικά.