Στις 5 Δεκεμβρίου, με την ευκαιρία της ανακοίνωσης της ετήσιας έκθεσης του ΟΟΣΑ για την Ελλάδα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης υποδέχτηκε στο Μαξίμου τον γενικό γραμματέα του οργανισμού Ματίας Κόρμαν και γεμάτος χαρά δήλωσε: «Η έκθεση του ΟΟΣΑ παρουσιάζει τη σημαντική πρόοδο που έχει κάνει η Ελλάδα τα τελευταία πέντε χρόνια αλλά και χρήσιμες προτάσεις για το μέλλον. Η Ελλάδα υπεραποδίδει και βρίσκεται στον σωστό δρόμο για την εναρμόνιση με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο». Σε ανάλογους τόνους και ο Κωστής Χατζηδάκης βγήκε να περηφανευτεί για τις νίκες της κυβέρνησης κατά της φοροδιαφυγής, επισημαίνοντας ότι το όφελος από τα φορολογικά μέτρα των τελευταίων 15 μηνών φτάνει το 1,8 δισ. ευρώ.
Γιατί χαίρονταν ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας; Ο ένας λόγος ήταν ότι ο ΟΟΣΑ, που συνήθως διατυπώνει απαισιόδοξες προβλέψεις για την ελληνική οικονομία, εμφανίστηκε πρώτη φορά πιο αισιόδοξος από την Κομισιόν, δίνοντας πρόβλεψη για μέση ανάπτυξη πάνω από 2,3% για την επόμενη τριετία. Ο δεύτερος λόγος ήταν ότι ο οργανισμός αναγνώριζε στην έκθεσή του πως η Ελλάδα έχει κάνει μεγάλη πρόοδο σε ό,τι αφορά τη συλλογή των φορολογικών εσόδων, αυξάνοντάς τα από το 33,4% του ΑΕΠ το 2000 στο 39,8% το 2023, 6 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από τον μέσο όρο (33,9%) των κρατών-μελών του.
Στο στόχαστρο οι φτωχοί
Πόση σημασία να δώσεις όμως σε αυτά όταν στην ίδια έκθεση περιλαμβάνονται μια σειρά από συστάσεις προς την ελληνική κυβέρνηση για περαιτέρω αύξηση των φορολογικών εσόδων, με ανελέητο φοροκυνηγητό επί φτωχών και λιγότερο φτωχών, υγιεινιστών και μη, προτάσεις για μείωση του αφορολόγητου και για ειδικούς φόρους σε βάρος των καπνιστών και των παχύσαρκων;
Συγκεκριμένα, ο ΟΟΣΑ στην έκθεσή του πρότεινε:
01 Μείωση του αφορολόγητου που βρίσκεται σήμερα στα 10.000 ευρώ με 1.000 ευρώ επιπλέον για κάθε παιδί. Το σκεπτικό ήταν ότι, αφού με βάση τα στοιχεία του 2022 το αφορολόγητο όριο των 10.000 ευρώ αντιστοιχεί στο 61% των μέσων ετήσιων μισθολογικών αποδοχών, κατά συνέπεια απαλλάσσει τα μισά και πλέον ελληνικά νοικοκυριά από τον φόρο εισοδήματος, χρειάζεται να κατέβει ο πήχης για να πληρώνουν φόρο και οι μισθωτοί των 600 ευρώ ώστε να αυξηθούν τα έσοδα.
02 Μερική ή ολική κατάργηση των φοροαπαλλαγών που βρίσκονται σήμερα σε ισχύ και φτάνουν στο 6,6% του ΑΕΠ, στο όνομα του υψηλού κόστους τους. Οι φοροαπαλλαγές αφορούν όμως αρκετά μέτρα με παραγωγικό και κοινωνικό βάρος. Για παράδειγμα, την κατάργηση του φόρου στο αγροτικό πετρέλαιο, τις φοροαπαλλαγές για τους συνταξιούχους, την έκπτωση φόρου για τις δαπάνες ιατρικής και νοσοκομειακής περίθαλψης, τον μειωμένο ΦΠΑ των νησιών.
03 Περαιτέρω μείωση της φορολογίας στην εργασία με νέα μείωση των ασφαλιστικών εισφορών αποκλειστικά για τους χαμηλόμισθους. Ο ΟΟΣΑ, αν και αναγνώρισε ως καταρχήν θετική τη μείωση στη φορολογική επιβάρυνση της εργασίας –με το σκεπτικό ότι καθιστά φτηνότερη για τις επιχειρήσεις την πρόσληψη νέων εργαζομένων –μέσω της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών επί διακυβέρνησης ΝΔ, πρόσθεσε πως η οριζόντια μείωση δεν ήταν η καλύτερη λύση– αντίθετα οι μειώσεις εισφορών είναι πιο αποτελεσματικές όταν στοχεύουν σε άτομα με χαμηλό εισόδημα. Για τον λόγο αυτό λοιπόν συνέστησε την περαιτέρω μείωση των ασφαλιστικών εισφορών μόνο για τους χαμηλόμισθους.
04 Να γίνουν αλλαγές στους συντελεστές ΦΠΑ και τους άλλους έμμεσους φόρους, με στόχο να αυξηθούν περαιτέρω τα φορολογικά έσοδα που αποδίδουν, παρότι το 2023 τα εν λόγω έσοδα έφτασαν το 43,3% των συνολικών φορολογικών εσόδων στη χώρα μας, από τα υψηλότερα ποσοστά μεταξύ των χωρών-μελών του ΟΟΣΑ.
Η πρόταση αυτή εξηγείται μάλιστα με το εξής σκεπτικό: Παρότι η Ελλάδα έχει τον έβδομο υψηλότερο συντελεστή ΦΠΑ μεταξύ των χωρών-μελών του ΟΟΣΑ, η συμβολή των εσόδων από ΦΠΑ στα συνολικά έσοδα βρίσκεται στο 21,9% και είναι πολύ χαμηλότερη συγκριτικά με τη συμβολής τους σε άλλες χώρες που έχουν εξίσου υψηλούς συντελεστές (εκεί φτάνουν το 30%).
Παρ’ όλες τις νέες ηλεκτρονικές υποχρεώσεις που έχουν επιβληθεί σε επιχειρήσεις κι επαγγελματίες, για να παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τις πληρωμές η εφορία, μπορεί η φοροαποφυγή του ΦΠΑ να έχει υποχωρήσει, αλλά παραμένει η υψηλότερη στην ΕΕ, αναφέρει η έκθεση.
Μπορεί όμως τα έσοδα από ΦΠΑ να είναι χαμηλά, συνεχίζει, επειδή στην Ελλάδα υπάρχουν απαλλαγές ή εφαρμόζονται μειωμένοι συντελεστές για πολλές κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών. Πράγματι μειωμένοι συντελεστές εφαρμόζονται –και στην Ελλάδα και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες– για τα βασικά είδη διατροφής, τα βιβλία, τις εφημερίδες, τα φάρμακα, το ηλεκτρικό ρεύμα και το φυσικό αέριο. Μειωμένοι συντελεστές ισχύουν επίσης στον τουρισμό και στα ξενοδοχεία, ενώ πλήρης απαλλαγή ισχύει στις νέες οικοδομές. Στο πλαίσιο αυτό ο ΟΟΣΑ λέει ότι μπορεί κάλλιστα να διατηρηθεί ο μειωμένος συντελεστής 13% για τα βασικά τρόφιμα, που ενδιαφέρουν τα αδύναμα οικονομικά στρώματα, πρέπει όμως να αυξηθεί ο συντελεστής ΦΠΑ π.χ. στον τουρισμό και στα ξενοδοχεία, που αποτελούν υπηρεσίες με καταναλωτές τα πιο πλούσια νοικοκυριά.
05 Αν και η Ελλάδα έχει κι άλλους έμμεσους φόρους, συγκεκριμένα τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης σε καπνό, καύσιμα, αλκοολούχα, με υψηλούς συντελεστές που αποδίδουν το 21,4% του συνόλου των φορολογικών εσόδων, ο ΟΟΣΑ ζητά περαιτέρω αύξηση των έμμεσων φόρων με άξονα τα επιβλαβή προϊόντα, δηλαδή τον καπνό και τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι. Το έχουν κάνει κάποιες ευρωπαϊκές χώρες, τονίζει ο οργανισμός, να το κάνει κι η Ελλάδα, διότι η υψηλή φορολογία του καπνού και των ανθυγιεινών τροφίμων έχει μόνο οφέλη: αποτρέπει την κατανάλωση, μειώνει τις ιατρικές δαπάνες και αυξάνει τα έσοδα του συστήματος υγείας.
Θα το ξανακάνει
Γιατί ενδιαφέρουν αυτά; Επειδή η έκθεση του ΟΟΣΑ βρίσκεται ήδη στα συρτάρια του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης, διότι ο Κυρ. Μητσοτάκης την υποδέχτηκε κάνοντας λόγο για «χρήσιμες προτάσεις για το μέλλον» και γιατί κατά πάσα πιθανότητα μέχρι το τέλος της θητείας της η κυβέρνηση κάτι από όλα αυτά θα υιοθετήσει, όπως συμβαίνει συνήθως με αυτού του τύπου τις προτάσεις που περιλαμβάνουν οι εκθέσεις των διεθνών οργανισμών για την υπερχρεωμένη Ελλάδα.
Το έκανε ήδη μια φορά, αμέσως μετά τις εκλογές του 2023, όταν κατά τις επιταγές της Κομισιόν έφερε την ελάχιστη τεκμαρτή φορολόγηση για τους ελεύθερους επαγγελματίες, ενώ προεκλογικά το διέψευδε. Θα το ξανακάνει.
Στάσιμη η παραγωγικότητα της εργασίας στην Ελλάδα
Η ερώτηση-κλειδί σε ό,τι αφορά τις φοροσυστάσεις του ΟΟΣΑ είναι η εξής: Αφού η Ελλάδα αύξησε τα φορολογικά έσοδα από το 33,4% του ΑΕΠ το 2000 σε 39,8% το 2023, έξι ποσοστιαίες μονάδες πάνω από τον μέσο όρο (33,9%) των κρατών-μελών του οργανισμού, γιατί ο ΟΟΣΑ ζητά να τα αυξήσουμε κι άλλο, αφαιρώντας περισσότερο χρήμα από την αγορά, συμπιέζοντας εισοδήματα και ανάπτυξη;
Η δυσάρεστη απάντηση σε αυτό το κομβικό ερώτημα βρίσκεται στο δεύτερο μέρος της έκθεσης (Μητσοτάκης και Χατζηδάκης «δεν το είδαν»), στο οποίο περιγράφεται το ότι η ελληνική οικονομία συνεχίζει την πορεία προς τον πάτο που ξεκίνησε το 2010, επειδή η παραγωγικότητα της εργασίας έχει μείνει στάσιμη επί 15 χρόνια. Κι αυτό δεν συμβαίνει επειδή τεμπελιάζουν ή δεν δουλεύουν αρκετές ώρες οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα – αντίθετα έχουν τις περισσότερες ώρες εργασίας μεταξύ των χωρών-μελών του ΟΟΣΑ, μαζί με τους Πολωνούς– αλλά γιατί από την κρίση χρέους και μετά στη χώρα μας μειώθηκαν δραστικά οι δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις και απαξιώθηκε το παραγωγικό κεφάλαιο.
Δεύτερη από το τέλος
Η Ελλάδα λοιπόν βυθίζεται γιατί έχει τη δεύτερη χειρότερη παραγωγικότητα της εργασίας (προστιθέμενη αξία ανά ώρα εργασίας) στον ΟΟΣΑ, η οποία ανέρχεται μόλις στο 60% του μέσου όρου των κρατών-μελών του οργανισμού, έναντι 80% το διάστημα 2000-10, αλλά και το χαμηλότερο ποσοστό επενδύσεων κατά την τελευταία 20ετία. Ετσι η χώρα διαρκώς αποκλίνει, αντί να συγκλίνει τόσο με τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ όσο και με τον μέσο όρο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αναφέρει η έκθεση. Ο κύριος λόγος για τη μειωμένη αποδοτικότητα της ελληνικής οικονομίας είναι η θέση της χώρας στον διεθνή καταμερισμό, σημειώνει ο ΟΟΣΑ. Το ότι δηλαδή στην Ελλάδα μεγάλο μέρος της οικονομίας συγκριτικά με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες καταλαμβάνουν ο πρωτογενής τομέας και ο τουρισμός, που έχουν χαμηλή προστιθέμενη αξία ανά εργαζόμενο. Αντίθετα, τομείς όπως η βιομηχανία, η πληροφορική και οι τηλεπικοινωνίες, που έχουν υψηλότερη προστιθέμενη αξία ανά εργαζόμενο, αντιπροσωπεύουν μικρό τμήμα της ελληνικής οικονομίας.
Δεύτερος λόγος είναι η ευρεία επενδυτική καθίζηση, που οδηγεί σε όλο και πιο χαμηλή παραγωγικότητα σε όλους τους κλάδους της ελληνικής οικονομίας, ακόμη και στην ελληνική βιομηχανία, συγκριτικά με τον μέσο όρο των χωρών-μελών του ΟΟΣΑ αλλά και η δομή του ελληνικού επιχειρείν που αποτελείται κατά κύριο λόγο από μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, οι οποίες δυσκολεύονται να αυξήσουν την παραγωγικότητά τους.
Κάπως έτσι η μειωμένη παραγωγικότητα του κεφαλαίου και της εργασίας λειτουργεί ως βαρίδι στην οικονομία και εμποδίζει και την αύξηση των μισθών. Για τον λόγο αυτό το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών παραμένει ακόμη συμπιεσμένο και –σύμφωνα με τα στοιχεία του οργανισμού– μόλις φέτος έφτασε στο 80% των επιπέδων του 2007. Γιατί τα οφέλη στην ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας όλα τα προηγούμενα χρόνια κερδήθηκαν αποκλειστικά μέσω της μείωσης των μισθών και, αν οι μισθοί ανέβουν περισσότερο από όσο επιτρέπει η καθηλωμένη παραγωγικότητα της εργασίας, η ελληνική οικονομία θα κατρακυλήσει γρήγορα σε νέα κρίση.
Ετσι οι εργαζόμενοι πληρώνουν μια στρατηγική επιλογή της κυβέρνησης υπέρ της μονοκαλλιέργειας του τουρισμού και την αδιαφορία της για το ενεργειακό κόστος, που οδηγεί τη βιομηχανία σε αποεπένδυση και λουκέτα.
Ξανά πλεονάσματα
Η οικονομία, από την άλλη μεριά, έως το 2026 μπορεί να συνεχίσει να αναπτύσσεται, έστω με ρυθμούς της τάξης του 2,3%, χάρη στα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης. Από το 2027 όμως, καταλήγει η έκθεση του ΟΟΣΑ, που δεν θα υπάρχει πια το Ταμείο, ελλοχεύει σοβαρός κίνδυνος οικονομικής στασιμότητας, με τη γήρανση του πληθυσμού και το υψηλό ενεργειακό κόστος λόγω πράσινης μετάβασης να επιβαρύνουν την κατάσταση. Υπ’ αυτές τις συνθήκες η Ελλάδα, που έχει δημόσιο χρέος στο 163,9% του ΑΕΠ, το υψηλότερο μεταξύ των κρατών-μελών του ΟΟΣΑ, πρέπει να κατορθώνει να βγάζει υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 2%. Γι’ αυτό λοιπόν ο ΟΟΣΑ συστήνει να αυξήσουμε κι άλλο τους φόρους.
Δείτε επίσης:
Το προφητικό επώνυμο του «Μισέλ ντε Γκρες» που υιοθέτησαν Παύλος και Νικόλαος!
Τέμπη: Καταρρίπτεται το αφήγημα για το έλαιο σιλικόνης – Δεν προκάλεσε αυτό την έκρηξη
Καιρός: Ραγδαία αλλαγή με ισχυρές καταιγίδες – Πού θα είναι έντονα τα φαινόμενα