«Φυλάκιση στους εισβολείς χωρίς αναστολή, αναστολή ασύλου για 1 μήνα, σφράγισμα των συνόρων. Είναι η μάχη της Ελλάδος να προασπίσουμε την Πατρίδα και όλη την ΕΕ κόντρα στους λάθροδιακινητές, στους εισβολείς, στην Τουρκία και στους εδώ αλληλέγγυους»:
Αυτό είναι το τιτίβισμα του βουλευτή της «ευρωπαϊκής» ΝΔ του διαφωτισμού Θάνου Πλεύρη την 1η Μαρτίου 2020, το οποίο μας εισάγει στην κανονική κανονικότητα που διαμορφώνει η νέα διακυβέρνηση του επιτελικού κράτους και της επικοινωνιακής διαχείρισης σοβαρών υποθέσεων. Όπου επικοινωνιακή βάλτε το προπαγανδιστική· αυτή είναι η στόχευση, η δημιουργία εσωτερικού εχθρού. Το αλάνθαστο γκεμπελικό σχέδιο που εκτόξευσε τον Χίτλερ στην εξουσία και εγκαθίδρυσε την τρομοκρατία του ολοκληρωτισμού.
Είναι όμως δυνατόν να φοβόμαστε εν έτει 2020 μια παραφθορά Βαϊμάρης του 1933 (τέτοια εποχή ήταν); Θα μπορούσαμε για μια σειρά λόγους.
Μιλώντας με εμπόρους για την εορταστική κίνηση των Χριστουγέννων καταλαβαίνεις την απογοήτευση και την πίεση παρά την ψυχολογία της ευδαιμονίας για το «τέλος των μνημονίων» που επιχειρείται τρίτη φορά. Μήπως αλλάζουν οι συνήθειες, θα αναρωτηθεί δικαίως κανείς. Αλλά στην οικοδομή με τέτοια κίνητρα που δόθηκαν όλο και κάτι θα κινείται. Ναι, μέχρι τον Δεκέμβρη ήταν, θα σου πουν. Τώρα περιμένουν να ανοίξει κανένα «μεγάλο έργο» τύπου Ελληνικού για να απασχοληθεί η «μαρίδα» –οι φτωχοδιάβολοι– που κόβει τα μεροκάματα ακόμη κι από τις ανακαινίσεις. Από μια κυβέρνηση που έχει ανοίξει την ψαλίδα των πριμοδοτήσεων υπέρ των οικονομικών ελίτ για να φέρουν την πολυπόθητη ανάκαμψη μέσω της ανάπτυξης ουδεμία πρόβλεψη υπάρχει γι’ αυτούς – έταξε πάντως ότι όλα θα λυθούν ως διά μαγείας με την ανάπτυξη του 4, 3, 2, 1%.
Μισθοί, συντάξεις παραμένουν καθηλωμένοι, κόπηκε η όποια 13η-χαρτζιλίκι, ο κατώτατος μπετοναρίστηκε για να βοηθήσουν την επιχειρηματική ελίτ να κερδοφορήσει και να ρίξει κανένα ψίχουλο για την ανάπτυξη. Η ελεύθερη αγορά έκανε το θαύμα της όμως με τον «εισοδισμό» στελεχών της στις ΔΕΚΟ, με προκλητικές αυξήσεις και παχυλά μπόνους. Είναι οι «άξιοι», οι «άριστοι» που μπορούν να διαχειριστούν τις τύχες των δημοσίων επιχειρήσεων και ήδη ηχούν τα πρώτα λουκέτα από υπηρεσίες και υποκαταστήματα δίπλα στην πόρτα σας – περικόπτεται τοιουτοτρόπως το κόστος για να χωρέσουν οι μισθοί της στρατιάς των golden boys της πτωχευμένης χώρας.
Στα δημόσια οικονομικά κάποιος κακεντρεχής θα πει ότι προστέθηκε το βάρος των γαλάζιων παιδιών που έπιασαν στασίδι μετακλητού κ.λπ. καθώς το επιτελικό κράτος αύξησε τον αριθμό τους σε υπουργεία κ.λπ. και έχει βάλει μπροστά να το κάνει στην τοπική αυτοδιοίκηση – τόσα στόματα από τον κομματικό στρατό τους έχουν να θρέψουν διαχρονικά οι κρατικοδίαιτες παρατάξεις. Είναι όμως χαρακτηριστικό δείγμα γραφής η διαχείριση των δημοσίων οικονομικών: καμπανάκι τον Ιανουάριο του 2020 για το πρωτογενές πλεόνασμα (διαμορφώθηκε σχεδόν στο μισό δισ. ευρώ, απέχοντας κατά 774 εκατ. ευρώ από τον στόχο), για τα καθαρά έσοδα (μειωμένα κατά 745 εκατ. ευρώ) και για τα συνολικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού (4, 260 δισ. ευρώ, μειωμένα κατά 647 εκατ. ευρώ). Ας ελπίσουμε ότι θα καλυφθούν χωρίς περαιτέρω αύξηση φορολόγησης, όπως ήταν υπεσχημένο προεκλογικά, και χωρίς ανελαστικές πωλήσεις «ασημικών», αλλά με «ανάπτυξη». Δύσκολο φαίνεται. Ο δανεισμός κινείται σε περιβάλλον ευνοϊκό με σχεδόν μηδενικά επιτόκια, ωστόσο είναι εύκολο να δημιουργείς δημόσιο χρέος (δοκιμασμένη πρακτική, επιβεβλημένη μέχρις ενός ορίου) αλλά δύσκολο να παράγεις και να εξάγεις (εδώ χρειάζεται σχέδιο και οργάνωση παραγωγής, ένας χρόνιος γρίφος που έχει καταλήξει πρόβλημα).
Πάντως τα μηνύματα που έρχονται από τη διεθνή οικονομία είναι σκοτεινά και απαισιόδοξα. Για μια νέα, παγκόσμια κρίση χρέους έχει προειδοποιήσει η Παγκόσμια Τράπεζα σε εξαμηνιαία έκθεσή της, σημειώνοντας ότι το παγκόσμιο χρέος ανήλθε το 2018 σε ιστορικά υψηλά: στο 230% του ΑΕΠ. Για «ωρολογιακή βόμβα» προειδοποιεί και το γνωστό και μη εξαιρετέο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο καθώς το σύνολο του δημοσίου και ιδιωτικού χρέους παγκοσμίως να ανέρχεται στα 188 τρισ. δολάρια στα τέλη του 2018, αυξημένο κατά 3 τρισ. δολάρια σε σύγκριση με το 2017, ενώ το Διεθνές Χρηματοοικονομικό Ινστιτούτο προβλέπει εκτόξευσή του πάνω από το φράγμα των 250 τρισ. δολαρίων. Ανώτατα στελέχη της Κεντρικής Τράπεζας του Καναδά το πάνε παραπέρα μιλώντας για «τέλεια καταιγίδα»: το παγκόσμιο χρέος στη δεκαετία 2010-19 έχει φτάσει να υπερβαίνει τρεις φορές το παγκόσμιο ΑΕΠ. Κρούουν τον κώδωνα ιδιαίτερα για το ιδιωτικό χρέος νοικοκυριών και επιχειρήσεων καθώς η οικονομία οδηγείται σε επιβράδυνση και θα καθίσταται όλο και πιο δύσκολο να αποπληρωθεί.
Κάνοντας μια στάση από τη ρουτίνα της καθημερινότητας παρατηρείς τιμές στο σουπερμάρκετ, στη λαϊκή, στο βενζινάδικο, στις μεταφορές, στις τηλεπικοινωνίες. Ο μισθός δεν έχει αυξηθεί (μειώνεται με τις καταναλωτικές «ανάγκες» που επιβάλλονται), θέσεις εργασίας δεν εντοπίζονται ώστε να υπάρχει κινητικότητα και αναζήτηση καλύτερης αμοιβής, ανεργία πολλή απειλεί το μεροκάματο, η αγροτική παραγωγή έχει αυξημένα κόστη (πρώτο και καλύτερο το πετρέλαιο με τις εντάσεις στις πετρελαιοπαραγωγές χώρες). Το κόστος εργασίας συμπιέζεται αλλά η επιδίωξη κέρδους (η ελεύθερη αγορά που ζούμε) εξακοντίζει τιμές.
Διέξοδος; Έχει μείνει ως ενθύμιο των δύσκολων χρόνων της κοινωνικής κινητικότητας η είσοδος στην ανώτατη εκπαίδευση, που έκανε τους λουστράκους γιατρούς, τα αγροτόπαιδα μηχανικούς και τα εργατόπαιδα καθηγητές και δικηγόρους. Πλέον η κινητικότητα έχει αλλάξει κατεύθυνση και από εσωτερική, εντός ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού, έχει περάσει στο εξωτερικό, εντάσσεται στον διεθνή καταμερισμό εργασίας (δεν είναι κακό, αλλά είναι αντιπαραγωγικό για την «επένδυση» της χώρας). Τους φραγμούς του φάσματος της ανεργίας αρχίζουν να πλαισιώνουν σταδιακά, όπως ανακοινώνουν τα πλέον επίσημα χείλη, οι φραγμοί προς την ανώτατη εκπαίδευση – λιγότεροι εισακτέοι με λογικοφανή επιχειρήματα όπως να λειτουργήσουν καλύτερα τα πανεπιστήμια, «αριστεία», προτυποποίηση, δηλαδή ελιτισμός, τα οποία δεν φαίνονται άσχημες ως ιδέες αλλά χρειάζεται να αποτυπωθούν στο περιβάλλον της μεταμνημονιακής καμένης κοινωνικής γης για να δει κανείς ποιον εξυπηρετούν, όπως και η παράκαμψη του συντάγματος με την ισοπέδωση των πτυχίων.
Γιατί να αναφερθούμε σε όλα αυτά; Διότι δεν φαίνεται να ανοίγει διέξοδος (φως στο τούνελ την έλεγαν παλιά) και με ιδεολογική εμμονή της κυβερνητικής επιστασίας γίνεται διαχείριση μιζέριας που λουστράρεται επικοινωνιακά. Μεταπολεμικά, προγραμματίστηκαν βαλβίδες στη διαχείριση της κοινωνικής ανέχειας και των αδιεξόδων. Ο καταναλωτισμός και το κοινωνικό κράτος εκτόνωσαν κρίσεις. Τώρα που με ιδεολογικές αναφορές και αποστροφή βγαίνει από το κάδρο το κοινωνικό κράτος, τι θα δώσεις στον πεινασμένο για κάτι καλύτερο λαό; Μια λύση (δοκιμασμένη) είναι η εθνικιστική έξαρση και ο φόβος, αλλά ενέχει ρίσκο και πολλαπλούς κινδύνους. Κάτι που παίζεται στις μέρες μας με τη στοχοποίηση των προσφύγων και των μεταναστών από τους οποίους «κινδυνεύουμε»: το ψωμί, το μεροκάματο, η «καθαρότητα»(!) και η θρησκεία(!). Κατασκευάζεται ο εχθρός. Και ο αλληλέγγυος, ο ανθρωπιστής, ο οραματιστής, ο αντιρρησίας του ζόφου που προβάλλεται στη μιντιακή μονοκρατορία γίνεται κι αυτός εχθρός. Και λούζεται με τους χαρακτηρισμούς «αντιπατριώτης», «προδότης», «πέμπτη φάλαγγα» κ.λπ. Στην εποχή και στην περιοχή του αρχαίου ελληνικού πνεύματος και του διαφωτισμού ποιον εξυπηρετούν όλα αυτά;
Στην καρδιά των μνημονίων είχα μια στιχομυθία με ανώτατο στέλεχος μεγάλης εφημερίδας. Η πόλωση που έχει επιχειρηθεί με τις πλατείες, μου έλεγε, θα μας οδηγήσει σε ακραίες καταστάσεις. Θα βγει κόσμος στους δρόμους και θα σκοτώνει, θα ζήσουμε εμφύλιο, μου είπε. Το σκέφτηκα και το δούλεψα στο μυαλό μου από τότε. Όντως. Δεν απέχουμε πολύ. Και το κλίμα που έχει διαμορφωθεί, η διαρκής πόλωση, η χωρίς αρχές υποδαύλιση των πιο ταπεινών ενστίκτων, η ενίσχυση της αστυνομοκρατίας και της καταστολής οποιασδήποτε εστίας άλλης σκέψης ή φωνής οδηγεί προς εκεί. Το θέμα είναι ποιον συμφέρει. Αλλά η εικόνα των απογοητευμένων από τις υποσχέσεις του αέρα, των οργισμένων από τυχόν «στραβοτιμονιές», εκείνων που δεν έχουν να χάσουν τίποτα καθώς τα έχουν χάσει όλα δεν απέχει πολύ και ένα μέρος του σίριαλ παίχτηκε προ ημερών σε Λέσβο και Χίο. Μια σπίθα είναι αρκετή. Το 2008 μια φαινομενικά καλοζωισμένη νεολαία εξερράγη από ένα τυχαίο περιστατικό, μια «ασήμαντη αφορμή» που άφησε πίσω της ένα 15χρονο νεκρό και άφωνη την κοινωνία που ζούσε με τα τελευταία καύσιμα της ευδαιμονίας.
Τώρα πού πάει αυτή η κυβέρνηση χωρίς κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας; Δεν είδε πώς σαρώθηκε η προηγούμενη που έκανε πράξη και κοινωνικοποίησε το νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα των μνημονίων κι ας του έβαζε επιχρίσματα ευαισθησίας για να μη σπάσουν οι αρμοί της κοινωνικής συνοχής; Το μέλλον έρχεται με ηχητικό υπόβαθρο την ιαχή «φάτε τους»…
