Οι προεδρικές εκλογές αναμένεται να καθορίσουν αν η χώρα θα συνεχίσει την ευρωπαϊκή πορεία που έχει ξεκινήσει ή θα «αλληθωρίσει» προς ανατολάς
Τα φαντάσματα του παρελθόντος καλείται να ξορκίσει η Τσεχία, οι πολίτες της οποίας καλούνται να επιλέξουν τον διάδοχο του Μίλος Ζέμαν, του προέδρου που έφερε τη χώρα πιο κοντά στη Ρωσία και την Κίνα περισσότερο από οποιονδήποτε προκάτοχό του. Αντρέι Μπάμπις, Πετρ Πάβελ και Ντανούσε Νερούντοβα διαγκωνίστηκαν, 13 και 14 Ιανουαρίου, για μια θέση στον δεύτερο γύρο που θα διεξαχθεί στις 27-28 Ιανουαρίου, με τη νίκη του καθενός να σημαίνει διαφορετικά πράγματα για τη χώρα.
Ο Μπάμπις έχει χαρακτηριστεί εύστοχα από τον έμπειρο στα ευρωπαϊκά θέματα δημοσιογράφο Κώστα Αργυρό ως «ο Τραμπ του Βολτάβα». Ο βαθύπλουτος πολιτικός τους τελευταίους μήνες είχε δικαστικές περιπέτειες από τις οποίες γλίτωσε λίγο πριν από τις εκλογές. Θα ήθελε πολύ να γίνει ο επόμενος πρόεδρος ώστε από τη μία πλευρά να διορίσει κυβέρνηση της αρεσκείας του μια και το κόμμα του, ΑΝΟ, έχασε τις βουλευτικές εκλογές του 2021 από το SPOLU –που έχει επί του παρόντος τη διακυβέρνηση– και από την άλλη να αποκτήσει ασυλία απέναντι στις κατηγορίες για διασπάθιση κοινοτικών επιδοτήσεων και φοροδιαφυγή.
Ο δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας έχει μια βάση «μπετόν αρμέ» γύρω στο 30% που στηρίζεται, όπως και εκείνη του Τραμπ, στα αγροτικά και μικροαστικά στρώματα τα οποία πείθονται από την εικόνα που πλασάρει: ενός καθημερινού ανθρώπου ο οποίος κατατρύχεται από τα Μέσα της χώρας. Να σημειωθεί ότι ο Μπάμπις έχει στην κατοχή του σημαντικό μέρος των ΜΜΕ της Τσεχίας, συμπεριλαμβανομένων δύο εφημερίδων εθνικής κυκλοφορίας… Εκτός από την κατηγορία για διασπάθιση ευρωπαϊκών κονδυλίων, για την οποία αθωώθηκε λίγο πριν από τις εκλογές, ελέγχεται και στη Γαλλία για φοροδιαφυγή και ξέπλυμα χρήματος σχετικά με την αγορά πολυτελών κατοικιών στον γαλλικό νότο… Η συνάντηση με τον Εμανουέλ Μακρόν λίγα 24ωρα πριν από το άνοιγμα της κάλπης έδωσε από τη μία ώθηση στην υποψηφιότητα του Τσέχου λαϊκιστή και από την άλλη διφορούμενα μηνύματα σχετικά με την επικοινωνιακή στρατηγική του Γάλλου πρόεδρου.
Επίσης, έχει προκαλέσει την κοινή γνώμη και με τις υπόνοιες ότι υπήρξε κατάσκοπος του κομμουνιστικού καθεστώτος της Τσεχοσλοβακίας πριν από τη Βελούδινη Επανάσταση του 1989. Ο Μπάμπις αρνείται την κατηγορία σε κάθε ευκαιρία.
Στην επιφάνεια οι παλιές πληγές
Το ότι η κοινή γνώμη της Τσεχίας είναι ευαίσθητη σε ό,τι αφορά το κομμουνιστικό παρελθόν της χώρας φαίνεται και από το γεγονός ότι και ο έτερος υποψήφιος, πρώην στρατηγός Πάβελ θεωρείται αμφιλεγόμενo πρόσωπο εξαιτίας της ενεργού εμπλοκής με το κομμουνιστικό καθεστώς.
Ο Πάβελ δεν αρνείται το παρελθόν του: έχει παραδεχτεί ότι ήταν μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος, στο οποίο είπε ότι οργανώθηκε για να διευκολύνει τη στρατιωτική του καριέρα. Γεγονός που συνέβη, αφού –από ένα περίεργο γινάτι της Ιστορίας– η καριέρα του κορυφώθηκε όταν ανέλαβε επικεφαλής της τσεχικής αντιπροσωπείας στο ΝΑΤΟ. Επικριτές του κάνουν λόγο ότι η σχέση του με το καθεστώς ήταν πιο στενή, αφού κατηγορείται ότι στη νιότη του είχε υπάρξει κατάσκοπος σε δυτικές χώρες που ήταν μέλη του ΝΑΤΟ… Οι κατηγορίες αυτές έχουν ρίξει σκιά στο φιλοδυτικό πρόσωπο που θέλει να δείχνει ο Πάβελ, καθώς και στην κριτική που ασκεί απέναντι στη Ρωσία.
Ολα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά για τον νικητή, αφού και οι τρεις υποψήφιοι είναι παρόμοιας απήχησης, ενώ οι αναποφάσιστοι ήδη ξεπερνούν το 25%
Νέα, άφθαρτη και γυναίκα
Η Ντανούσε Νερούντοβα υπολειπόταν στις δημοσκοπήσεις πριν από τις εκλογές μόνο μερικές μονάδες από τους δύο συνυποψηφίους της, γεγονός που καθιστά σύνθετο πρόβλημα τη μάχη για την προεδρία. Ωστόσο, η παρουσία της 43χρονης οικονομολόγου ανάμεσα στους επικρατέστερους υποψηφίους μπορεί να σημάνει αρκετές… πρώτες φορές για τη χώρα: καταρχάς η Νερούντοβα είναι από τη νέα γενιά πολιτικών που δεν έχουν σταδιοδρομήσει πολιτικά επί υπαρκτού κομμουνισμού στη χώρα.
Αυτό ήταν και το κύριο σημείο της επιχειρηματολογίας της το οποίο της έδωσε τρομερή ώθηση: από το 3,5% που έπαιρνε στις μετρήσεις προτίμησης τον Μάιο του 2022, ξεπέρασε το 25% την εβδομάδα πριν από τις εκλογές. Και πλέον, με τους αναποφάσιστους να υπολογίζονται περίπου στο 25% και τους υποψήφιους σε απόσταση αναπνοής ο ένας από τον άλλο, όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά.
Αμφιλεγόμενος ο απερχόμενος
Ο Μίλος Ζέμαν, που απέρχεται ύστερα από δέκα χρόνια στο αξίωμα, είναι από τους πιο αμφιλεγόμενους προέδρους της μετα-κομμουνιστικής ιστορίας της χώρας. Σε μια χώρα που δεν βλέπει τη Ρωσία με καλό μάτι για ευνόητους λόγους ο Ζέμαν –ο πρώτος απευθείας εκλεγμένος από τους πολίτες– ακολούθησε μια προσωπική εξωτερική πολιτική, προσεγγίζοντας φιλικά τόσο τη Μόσχα όσο και το Πεκίνο και ξεπερνώντας τα όρια των αρμοδιοτήτων του όπως ορίζονται από το σύνταγμα.
Μετά όμως τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία κράτησε επικριτική στάση απέναντι στον Πούτιν. Η επιρροή του στα πολιτικά πράγματα της τελευταίας δεκαετίας ήταν καίρια, αφού είχε καταφέρει να θέσει βέτο στην υπουργοποίηση πολιτικών που δεν του ήταν αρεστοί. Είχε φτάσει μέχρι το σημείο να διορίσει τεχνοκρατική κυβέρνηση που κράτησε επτά μήνες, ύστερα από κυβερνητική κρίση το 2013, ενώ επέτρεψε δύο φορές να επιβιώσει κυβέρνηση –μία εκ των οποίων του συμμάχου του, Μπάμπις– η οποία δεν είχε ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή.
