Η Φανή Χαλκιά γνώρισε μέσα σε μια πενταετία το ζενίθ και το ναδίρ: από τον χρυσό ολυμπιακό θρίαμβο της Αθήνας 2004 στα 400 μ. με εμπόδια και την πανελλήνια αποθέωση μέχρι το κρούσμα ντόπινγκ του 2008 στο Πεκίνο και τον διετή αποκλεισμό. Σήμερα, στα 43 της, επιβιβάζεται ξανά στο τρενάκι του λούνα παρκ για να μας ταξιδέψει στις κορυφές και στους γκρεμούς αυτής της διαδρομής. «Ολες οι στιγμές που έζησα είναι σαν παιδιά μου και τις αγαπώ» λέει. Στη σπάνια συνέντευξη που ακολουθεί η Χαλκιά μιλάει χωρίς όρους και χωρίς αστερίσκους. Σίγουρη για τον εαυτό της όσο λίγοι, δεν προσπαθεί να αποφύγει τις κακοτοπιές.
Το βιογραφικό σου είναι πλούσιο αλλά και ετερόκλητο: έγινες ολυμπιονίκης έπειτα από διετή αποχή, εργάστηκες ως δημοσιογράφος και σερβιτόρα, σπούδασες γεωπολιτική, έγινες μητέρα δύο παιδιών, προσπαθείς να εξασφαλίσεις χορηγίες για νέους αθλητές. Ποια ιδιότητα να γράψουμε σήμερα δίπλα στο όνομά σου;
«Η Φανή Χαλκιά είναι ένας άνθρωπος ταπεινός που αγωνίζεται για να βοηθήσει τους άλλους»! Ακούγεται μελό αλλά είναι αλήθεια. Αναζητώ χορηγούς, γνωριμίες και λεφτά για τον ερασιτεχνικό αθλητισμό. Αυτό το έκανα από τότε που ήμουν εν ενεργεία αθλήτρια. Κάνω πνευματική προπόνηση σε νέα παιδιά ακόμη και σε άλλα αθλήματα, όπως το τένις. Προσπαθώ να τα βοηθήσω να αποβάλουν το άγχος. Το καθαρό μυαλό είναι απαραίτητο εφόδιο. Θα ήθελα να σπουδάζω μέχρι να φτάσω 100 χρόνων, ακριβώς για τη χαρά της μάθησης.
Τι καθαρό μυαλό χρειάζεται όμως ο δρομέας; Μπαίνει στο στάδιο και απλώς τρέχει! Αυτό τουλάχιστον νομίζει ο περιστασιακός θεατής.
Το πιο δύσκολο είναι το απλό! Τα λάθη τα κάνεις όταν όλα είναι πολύπλοκα μες στο κεφάλι σου. Τότε προσπαθείς να πνίξεις το θηρίο και μοιραία νικιέσαι από αυτό. Ο εγκέφαλος δίνει τις εντολές, αλλά καλείσαι να ξεπεράσεις τα όρια του μυαλού σου. Κουράζεσαι, πέφτεις, πρέπει να αντέξεις. Ναι, μπορείς να γυμνάσεις το μυαλό. Υπάρχουν ασκήσεις και τεχνικές, όπως το meditation, ο διαλογισμός. Ευτυχώς δεν χρειάστηκε να ταξιδέψω ως την Ινδία για να τις μάθω! Εχω κατορθώσει να μπω σε γήπεδο με 65.000 κόσμο να τσιρίζει και να έχω στο κεφάλι μου απόλυτη ησυχία. Νιώθω μόνο την ενέργεια, τον παλμό της εξέδρας. Αλλά δεν βλέπω τίποτε.
Κάπως έτσι ήταν, υποθέτω, ο τελικός της Αθήνας.
Είχα πάρα πολύ άγχος, Παναγία μου τι άγχος. Η προσμονή μπορεί να σε λυγίσει. «Αντε, πάμε να κερδίσουμε, να φύγει το βάρος από πάνω μου» έλεγα από το πρωί. Ετσι όπως σου το λέω! «Να τελειώσουμε, να πανηγυρίσουμε, να πάμε σπίτια μας». Αλλά όταν άρχισε ο αγώνας δεν ένιωθα τίποτε και δεν έβλεπα τίποτε. Ολα άσπρα. Μόνο τα εμπόδια και τον τερματισμό. Από την τελευταία στροφή κιόλας είπα «κέρδισα». Τα δύσκολα ήρθαν μετά…
Η επόμενη μέρα πώς ξημέρωσε;
Με προπόνηση για τη σκυταλοδρομία, χα χα! Πώς πας παρακάτω ύστερα από κάτι τέτοιο; Εάν δεν έχεις σκεφτεί το «μετά», πέφτεις στο κενό, στα 25 σου χρόνια. Είναι πολύ πιο δύσκολο να ξεπεράσεις μια επιτυχία παρά να αφήσεις πίσω σου ένα σκάνδαλο. Αλήθεια σου λέω, αυτά που έγιναν στο Πεκίνο τα ξεπέρασα πάρα πολύ γρήγορα. Εχει να κάνει με τις υποστηρικτικές αντιδράσεις του κοινού. Με σόκαραν η συμπαράσταση και η δοτικότητα των απλών ανθρώπων. Ούτε ένας δεν βρέθηκε να μου ζητήσει εξηγήσεις! Πίστευα ότι είχα μόνο πέντε φίλους, αλλά τελικά έχω χιλιάδες.
Θα φτάσουμε στο Πεκίνο, αλλά ας μείνουμε λίγο στην Αθήνα 2004. Μετά τη νίκη σου έκανες μια δήλωση για το «DNA των Ελλήνων» που συζητήθηκε πολύ. Κάποιοι μίλησαν ακόμη και για ρατσισμό.
Παρεξηγήθηκε πολύ αυτή η δήλωση. Θυμάμαι τι ακριβώς είπα, αλλά θα σου πω τι ακριβώς εννοούσα. Ζούμε σε έναν τόπο όπου οι πολίτες ασκούσαν για χιλιάδες χρόνια το σώμα τους και το θεωρούσαν ισάξιο με το πνεύμα. Είμαστε η εξέλιξη και το αποτύπωμα των ανθρώπων που γέννησαν τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η ενέργεια του τόπου μας είναι πραγματικότητα, όπως είναι πραγματικότητα το ζεν των Κινέζων ή η φιλοσοφία άλλων λαών. Ακόμη και όταν είσαι κολλημένος στην κίνηση στη Συγγρού σηκώνεις τα μάτια και βλέπεις την Ακρόπολη. Δεν γίνεται να μη σε επηρεάσει αυτό. Ο αέρας, η θάλασσα, η ενέργεια…
Πιστεύεις ότι ο Ελληνας είναι κάτι ξεχωριστό;
Οχι. Κανένας λαός δεν είναι ξεχωριστός. Ο χαρακτήρας μας έχει ελαττώματα. Δεν έχουμε υπομονή, ξεχνάμε γρήγορα, η μνήμη μας είναι επιλεκτική, θυμόμαστε ό,τι μας συμφέρει. Το υπερβολικό πάθος μάς κάνει εμμονικούς. Ξέρεις, αναθεωρώ συχνά τις επιλογές μου, κάνω ένα τακτικό reset στον εαυτό μου, ξανακοιτάζω από απόσταση τα ατέλειωτα λάθη μου και προσπαθώ να βελτιώνομαι. Δεν κρατάω στο μυαλό μου τα μαύρα ζουμιά της κακίας. Υπάρχουν οι άνθρωποι που αγαπώ, υπάρχουν και οι υπόλοιποι. Παραδόξως, είναι πολλοί αυτοί που με αγαπάνε. Και εγώ αγαπώ περισσότερους από ό,τι αντέχω.
Το μεγαλύτερο λάθος σου ποιο ήταν;
Ισως ότι δεν έφυγα για σπουδές στις ΗΠΑ όταν είχα πλήθος από υποτροφίες. Ή ότι άργησα να κάνω παιδιά. Και πάλι, όμως, δεν ξέρω πώς θα είχε κυλήσει η ζωή μου. Κάθε λάθος, κάθε ρυτίδα είναι μια εμπειρία κι ένα ταξίδι. Ενα κομμάτι του παζλ. Τα λάθη σου τα ζυγίζεις ένα λεπτό προτού πεθάνεις. Αν προλάβεις…
Το μετάλλιο του 2004 πού βρίσκεται;
Πού αλλού; Στη Λάρισα. Στην ωραιότερη πόλη της Ελλάδας, για να μην πω του κόσμου και ακουστώ υπερβολική! Ο γιος μου είναι ακόμη πέντε χρόνων και δεν ξέρει ότι η μαμά του ήταν καλή αθλήτρια. Το μετάλλιο είναι σκέτη ύλη. Μέσα του όμως κρύβεται το συναίσθημα του τερματισμού, που δεν ξεχνιέται. Ο απόηχος της στιγμής, η χαρά εκείνης της βραδιάς. Οι μνήμες δεν είναι τίποτε αν δεν τις μοιράζεσαι. Τη γλύκα τη γεννάνε η διάδραση, η αγκαλιά, η κουβέντα που θ’ ακούσεις. Ενα σπίτι είναι σκέτα ντουβάρια αν δεν κατοικηθεί. Σκέψου να κάνεις παγκόσμιο ρεκόρ σε ένα έρημο νησί και να μην έχεις κανέναν να το μοιραστείς. Η χαρά θα σβήσει σε ενάμισι δευτερόλεπτο.
Εστω ότι ανοίγει η πόρτα και μπαίνει ένας άγνωστος. Τι νομίζεις ότι θα σου πει;
«Εσύ δεν είσαι που έτρεχες εμπόδια και κέρδισες το χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες; Ξέρεις, ήμουν κι εγώ μέσα στο στάδιο». Αχ αυτό το στάδιο, Νίκο. Διακόσιες χιλιάδες κόσμο φαίνεται ότι χωρούσε! Σίγουρα παίζει μεγάλο ρόλο ότι όλα αυτά έγιναν στην Αθήνα. Για το σκάνδαλο δεν μου έχει ανοίξει κουβέντα ποτέ κανένας. Κανένας, κανένας, κανένας. Δεν ξέρω γιατί! Λες να το έχουν ξεχάσει;
Η ιστορία έγραψε ότι πιάστηκες ντοπέ τις μέρες των Ολυμπιακών Αγώνων του 2008 στο Πεκίνο και αναγκάστηκες να επιστρέψεις στην Ελλάδα. Τι συνέβη τότε;
Τι συνέβη τότε… Τα έχω πει εκατό φορές, δεν έχω κάτι να κρύψω. Ημουν τραυματισμένη και μου ζήτησαν να ταξιδέψω συμβολικά, για να είμαι δίπλα στην ομάδα. Πέρασα οικειοθελώς από έλεγχο, το τονίζω, οικειοθελώς, χωρίς να μου ζητηθεί κάτι τέτοιο. Οταν ο κ. Κούβελος μου ανακοίνωσε το αποτέλεσμα νόμιζα για πολλή ώρα ότι αστειευόταν, ότι μου έκανε πλάκα. Με ρωτάς πώς γίνεται να βρεθώ θετική αν ήμουν καθαρή. Δεν ξέρω πώς γίνεται. Δεν είχα εχθρούς.
Πιστεύεις ότι ήταν δολιοφθορά; Ή μήπως ατύχημα;
Μπορεί να ήταν οτιδήποτε από τα δύο. Μάλλον ατύχημα, γιατί παραήμουν προσεκτική. Εστω ότι υπάρχουν 1.000 απαγορευμένα σκευάσματα και 1.500 νόμιμα. Μια χαρά την κάνεις τη δουλειά σου με τα νόμιμα, ώστε να μην καταρρεύσει το σώμα σου! Είναι πολύ εξελιγμένα και ελεγμένα. Αυτό έχω να σου πω. Η στατιστική των έκτακτων ελέγχων εκτός αγώνων λέει ότι η Ρωσίδα είχε περάσει δύο, η Αυστραλέζα έναν, η Αμερικάνα δύο, μία άλλη τρεις, η Χαλκιά 27. Γιατί; Γιατί έτσι! Είπα στην ΙΑΑF ότι θα περάσω με χαρά όσους ελέγχους θέλουν, αρκεί να είναι οι κανόνες ίδιοι για όλες. Ξέρεις τι μου απάντησαν; Οτι γίνεται κλήρωση! Τι να πεις ύστερα από αυτό; Μόνο να γελάσεις μπορείς. Απορώ ποιος τραβούσε αυτό τον κλήρο…
Σας είχαν σημαδέψει τότε εσάς τους Ελληνες αθλητές;
Ναι μεν, αλλά κανένας δεν ξυπνάει ξαφνικά να πει: «Πάμε να σκίσουμε τους Ελληνες». Προφανώς όχι. Δεν λέω ότι δώσαμε δικαιώματα, αλλά ότι κάποιος σφύριξε από μέσα. Κανείς δεν λέει ότι ο παγκόσμιος αθλητισμός είναι δίκαιος. Αν υπήρχαν Ελληνες αθλητές ντοπέ; Δεν το ξέρω. Ούτε είναι κάτι που φαίνεται με γυμνό μάτι στα αποδυτήρια. Τον αθληταρά τον ξεχωρίζω, τον φαρμακωμένο όχι.
Ναι, αλλά πιάστηκαν ντοπέ περισσότεροι από 20 πρωτοκλασάτοι Ελληνες, από διαφορετικά προγράμματα, σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Δεν μπορεί να ήταν όλοι αθώοι.
Το καταλαβαίνω κι εγώ. Ισως εκεί να ήταν το ατύχημα που είπες πριν. Δεν ξέρω τι να σου πω, ειλικρινά. Μάλλον πρέπει να σταθούμε στον παραγοντισμό. Δεν έχει νόημα να το συζητάμε ούτε θέλω να το σκέφτομαι. Στο ποινικό δικαστήριο αθωώθηκα. Ο χρόνος δεν γυρίζει πίσω. Πάντοτε ήμουν πρώτα φίλαθλος και μετά αθλήτρια. Ηταν γραφτό να γίνει. Ο αποκλεισμός μού έδωσε χρόνο για να σπουδάσω.
Ισως αυτό να ήταν το δώρο του σκανδάλου.
Προφανώς εσύ στοχοποιήθηκες επειδή έφτασες να γίνεις χρυσή ολυμπιονίκης μολονότι είχες σταματήσει ενδιάμεσα τον αθλητισμό. Πολλοί το θεώρησαν ανεξήγητο.
Τώρα βγαίνει η «Ελευθεροτυπία» από μέσα σου, χα χα! Εχουν υπάρξει και άλλα τέτοια παραδείγματα και δεν άνοιξε μύτη. Εγώ ήμουν μοναχά η αφορμή. Την αιτία δεν την ξέρω. Αν τη γνώριζα, θα έβγαινα να τη φωνάξω με ντουντούκα. Πολλά υποψιάζομαι, αλλά η απόσταση από την υποψία μέχρι την απόδειξη είναι χαώδης. Δεν θέλω να εκθέσω κανέναν, ιδίως τώρα που παρήλθαν τα χρόνια. Ηταν μεγάλο σχολείο για μένα αυτό που έγινε στο Πεκίνο.
Τι σου έμαθε λοιπόν αυτό το σχολείο;
Τα πάντα! Ολα εκεί τα έμαθα. Οτι πρέπει να στηρίζεται κανείς στα πόδια του. Να πιστεύει στον εαυτό του και να μην τον απογοητεύει. Είσαι μόνος σου με την πάρτη σου. Δεν έχω καμία προσδοκία από τους ανθρώπους, οπότε τα πάντα με εκπλήσσουν. Και το καλό και το κακό. Είμαι θετικός άνθρωπος, με εντυπωσιάζει το καλό. Ακόμη και το Πεκίνο το αγαπώ και το αγκαλιάζω. Δεν θεωρώ ότι έχει αμαυρώσει την εικόνα μου. Ολες οι στιγμές είναι παιδιά μου. Δεν αφήνω τίποτε απέξω.
Σ’ έκαναν πιο επιφυλακτική όσα συνέβησαν το 2008;
Μπα, ακόμη το ίδιο βόδι είμαι! Η χαζομάρα μου δεν άλλαξε. Με ωρίμασε όμως αυτή η εμπειρία. Ξέρεις, οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι η διοργάνωση με τα μεγαλύτερα συμφέροντα. Δεν είναι όλα καμωμένα ρόδινα και αγγελικά. Το παιχνίδι δεν παίζεται επί ίσοις όροις. Η αθλητική διπλωματία είναι πανίσχυρος στόχος για όλα τα κράτη και κοστίζει ελάχιστα.
Πώς έγινες λοιπόν ολυμπιονίκης με αφετηρία τη δημοσιογραφία στη Ζούγκλα και την ποδιά της σερβιτόρας;
Σταμάτησα τον αθλητισμό όταν έμεινα άφραγκη και τον ξεκίνησα ξανά με όνειρο να τρέξω στους Αγώνες της Αθήνας. Δεν τολμούσα βέβαια να σκεφτώ μετάλλιο, παρά μόνο να μπω στο στάδιο και να τρέξω. Για δύο χρόνια, φίλε, ζούσα και ανέπνεα γι’ αυτό τον στόχο. Δούλευα βράδυ και κοιμόμουν μόνο δύο ώρες, μέχρι που μπήκα στον σχεδιασμό και πήρα κάποια λεφτά. Ηταν αδιανόητo το focus, η προσήλωσή μου. Ολα τα κύτταρά μου ήταν προσανατολισμένα σε αυτό τον σκοπό. Δεν έλεγα ούτε καλημέρα, για να μη σπαταλώ άσκοπα ενέργεια! Παράνοια σου λέω, αρρώστια. Και το έκανα με πολλή χαρά. Δεν είχα ζωή, δεν είχα σχέσεις, δεν έβλεπα τίποτε και κανέναν. Ημουν ένα ρομπότ με συναισθήματα. Με περνούσαν για παλαβή, με έλεγαν τρελάρα και γελούσαν, αλλά δεν με ένοιαζε. Ο ολυμπιονίκης γεννιέται μέσα στο κεφάλι του. Τι θα γινόταν αν δεν είχα σταματήσει για δύο χρόνια; Δεν ξέρω, μπορεί να ήταν διαφορετικό το αποτέλεσμα!
