Στην Εβδομάδα Ρομά 2022 που συνδιοργανώθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμμετείχε το Documento. Την Πέμπτη 19 Μαΐου ο υπογράφων συμμετείχε στη διαδικτυακή εκδήλωση «Ο ρόλος των ΜΜΕ στην καταπολέμηση του αντιτσιγγανισμού», που οργανώθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης, την ομάδα Ρομά και Ταξιδιώτες και τη Γενική Διεύθυνση Δικαιοσύνης και Καταναλωτών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Στη διαδικτυακή εκδήλωση, στην οποία συμμετείχαν και άλλοι δημοσιογράφοι από την Ουκρανία, τη Βουλγαρία, τη Βόρεια Μακεδονία, τη Ρουμανία, την Πορτογαλία και το Βέλγιο, το Documento επικεντρώθηκε μεταξύ άλλων στις απάνθρωπες συνθήκες υπό τις οποίες αναγκάζονται να ζουν χιλιάδες Ρομά –σε παράγκες χωρίς νερό και ηλεκτρικό–, καθώς και στη σχεδόν ολοκληρωτική απουσία μέριμνας εκ μέρους της πολιτείας να φροντίσει και να εκπαιδεύσει τον πληθυσμό των Ρομά, ο οποίος παραμένει απομονωμένος από τον γενικό πληθυσμό.
Αναφορά στη δολοφονία Σαμπάνη
Ο υπογράφων, ερωτώμενος μεταξύ άλλων σχετικά με τις πτυχές που πρέπει να εξετάσει ένας δημοσιογράφος, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα αντικειμενική αναφορά, προκειμένου να συμβάλει στην καταπολέμηση της προκατάληψης και του μίσους προς τους Ρομά, αναφέρθηκε και στον Νίκο Σαμπάνη, τον 18άχρονο τσιγγάνο που δολοφονήθηκε από την αστυνομία τη νύχτα της 22ας Οκτωβρίου 2021. Ενα παιδί που μαζί με εκατοντάδες ακόμη Ρομά ζούσε σε έναν τραγικό καταυλισμό στον Ασπρόπυργο. Εκεί όπου το κράτος θεωρεί ότι δεν ζουν άνθρωποι.
«Το πρώτο που πρέπει να σκεφτούμε όταν αναφερόμαστε στην κοινότητα των Ρομά στην Ελλάδα», όπως ανέφερε μεταξύ άλλων ο υπογράφων, «είναι ότι ένα τεράστιο ποσοστό ζει σε απάνθρωπες συνθήκες. Χιλιάδες Ρομά εδώ στην Ελλάδα έχουν αφεθεί ολομόναχοι από το κράτος. Ως αποτέλεσμα, αυτοί οι άνθρωποι ζουν σε δεκάδες μέρη σε όλη τη χώρα, απομονωμένοι από τον γενικό πληθυσμό. Ζουν σε παράγκες, περιτριγυρισμένοι από σκουπίδια, χωρίς νερό, χωρίς ηλεκτρικό, χωρίς ελπίδα. Τα περισσότερα παιδιά δεν πηγαίνουν σχολείο ή, αν πηγαίνουν, αυτό συμβαίνει για τα πρώτα χρόνια, μέχρι να τους το απαγορέψουν οι γονείς τους. Τα παιδιά πρέπει να δουλέψουν, να συνεισφέρουν οικονομικά, ακόμη κι αν αυτό πρέπει να γίνει μέσω παράνομων δραστηριοτήτων. Τα μέτρα που το κράτος έχει πάρει κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών προκειμένου να εκπαιδεύσει αυτό τον πληθυσμό είναι σχεδόν μηδαμινά. Η φτώχεια είναι τρομερή. Ενα σημαντικό ποσοστό αυτών των ανθρώπων αναγκάζεται να στραφεί σε εγκληματικές ενέργειες. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχει άλλος δρόμος προκειμένου να επιβιώσουν».
«Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, πιθανότατα το χειρότερο πρόβλημα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι Ρομά εδώ στην Ελλάδα είναι ο ρατσισμός» σημειώθηκε. «Δυστυχώς, η ελληνική κοινωνία έχει κάνει ελάχιστα βήματα σχετικά με τη ρατσιστική συμπεριφορά εις βάρος τους. Η λέξη “γύφτος” ακόμη λογίζεται ως προσβολή από πολλούς Ελληνες. Χρησιμοποιείται προκειμένου να δείξει ότι κάποιος είναι κλέφτης, βρόμικος, ακόμη και μη άνθρωπος.
Επομένως, προκειμένου να απαντήσω στην ερώτησή σας, το μυαλό μου πηγαίνει στον Νίκο Σαμπάνη. Ο Νίκος ήταν ένας Ρομά 18 χρόνων, ο οποίος είχε δύο παιδιά και ανέμενε το τρίτο. Ο Νίκος τη νύχτα της 22ας Οκτωβρίου 2021 σκοτώθηκε από την αστυνομία. Ο Νίκος μαζί με δύο φίλους του έκλεψαν ένα αμάξι. Σχεδόν αμέσως αστυνομικοί άρχισαν να καταδιώκουν το κλεμμένο αυτοκίνητο. Σε κάποιο σημείο οι αστυνομικοί κατόρθωσαν να περικυκλώσουν το αυτοκίνητο. Στιγμές αργότερα οι αστυνομικοί άνοιξαν πυρ. Ο Νίκος έπεσε νεκρός αμέσως. Ενας από τους συνεπιβάτες του τραυματίστηκε σοβαρά,ενώ ο τρίτος κατόρθωσε οριακά να δραπετεύσει και λίγες ώρες μετά παραδόθηκε στην αστυνομία».
«Αν δεν ήταν τσιγγάνος, θα ήταν ζωντανός»
Οπως αναφέρθηκε, «τις πρώτες ώρες του περιστατικού η αστυνομία διέδωσε ότι οι αστυνομικοί αναγκάστηκαν να πυροβολήσουν γιατί οι ζωές τους βρίσκονταν σε κίνδυνο, ότι το αυτοκίνητο παρέσυρε και τις πέντε μοτοσικλέτες των αστυνομικών και ότι ο Ν. Σαμπάνης ήταν αυτός που οδηγούσε το αμάξι. Κανένας από αυτούς τους ισχυρισμούς δεν είναι αληθής, όπως αποδεικνύουν και πλάνα βίντεο που τραβήχτηκαν από το σημείο».
«Στην εφημερίδα μας, το Documento, μιλήσαμε με τους δύο συνεπιβάτες του Ν. Σαμπάνη. Και οι δύο μάς είπαν ότι είχαν περικυκλωθεί, ότι σήκωσαν ψηλά τα χέρια τους και ότι το αυτοκίνητο ήταν εντελώς αδύνατο να κινηθεί. Είχαν παραδοθεί. Αλλά αυτό δεν έφτανε. Οι αστυνομικοί πυροβόλησαν 36 φορές. Ο Ν. Σαμπάνης, που νωρίτερα εκείνο το πρωί είχε ζητήσει από τη μητέρα του 2 ευρώ για να φάει κάτι, δεν είναι πια εδώ» σημειώθηκε χαρακτηριστικά.
Ακολούθησε η εκτίμηση για την επόμενη μέρα του ρεπορτάζ: «Πολλά ΜΜΕ στην Ελλάδα συμφώνησαν με τις πράξεις των αστυνομικών. Πολλοί άνθρωποι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έγραψαν ότι ήταν σωστό εκ μέρους της αστυνομίας να “σκοτώσει τον γύφτο”. Ημασταν σίγουροι για την έρευνα που είχαμε πραγματοποιήσει, αλλά γνωρίζαμε ότι πολλοί θα εξεγείρονταν με το ρεπορτάζ, επειδή υπερασπιζόμασταν αυτόν που αποκαλούσαν “γύφτο κλέφτη”. Οπως κι έκαναν».
Καταλήγοντας σημείωσε: «Οπότε, αυτό πιστεύω ότι πρέπει να κάνει ένας δημοσιογράφος προκειμένου να καταπολεμήσει το μίσος απέναντι στους Ρομά: να μη φοβάται να γράψει ότι η αστυνομία εκείνη την ημέρα διέπραξε φόνο. Να πει ότι ο Νίκος που ζούσε σε έναν τραγικό καταυλισμό κοντά στην Αθήνα, μαζί με εκατοντάδες άλλους, είχε αφεθεί μόνος του, χωρίς κανένα μέλλον. Να λέει, παρά την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, ότι ο Νίκος πιθανότατα θα ήταν ζωντανός σήμερα αν δεν ήταν τσιγγάνος».