Αγαπητή μου Ρόζα, Δεν πρόλαβε να στεγνώσει το μελάνι της επιστολής μου προς τον φίλο Θοδωρή και ήρθαν σωρό οι ενστάσεις σου περί ιδιωτικότητας και περιορισμού των ελευθεριών.
Συγκεκριμένη η προτροπή σου: «Δες τι λέει ο Αγκάμπεν, ο Χαράρι κ.ά. και τα ξαναλέμε».
Να τα πούμε, λοιπόν. Με σεβασμό απέναντι στους διανοητές. Γιατί αυτοί, όπως και οι λογοτέχνες, παίρνουν την εμβρυακή σκέψη μας και την αναβαθμίζουν. Δίνουν μορφή και οξυγόνο στο ανεπεξέργαστο. Ομως θα μου επιτρέψεις να πω κάτι σαν ένσταση κι ας μη θεωρηθεί ιεροσυλία.
Ορισμένες φορές δεν σου κρύβω ότι βγάζω βόλτα τις αμφιβολίες μου διαβάζοντας κάποια στοχαστικά φιλοσοφικά κείμενα ή επιμέρους απόψεις ενίων διανοητών. Να, καλή ώρα όπως του Τζόρτζιο Αγκάμπεν. Που ισχυρίζεται ότι «η επιδημία είναι κατά βάση επινοημένη».
Οτι είναι πρόσχημα, δηλαδή. Που χρησιμοποιείται για την επιβολή μιας έκτακτης κατάστασης ανάγκης, η οποία ως εξαίρεση θα εξελιχθεί «σε επιβολή μιας μόνιμης κατάστασης εξαίρεσης για την κατάργησης της ελευθερίας» εν ονόματι της «υποτιθέμενης ασφάλειας».
Αφήνω στην άκρη τα περί επινόησης. Οχι επειδή τα λένε λογής συνωμοσιολόγοι αλλά γιατί οι τραγικές στιγμές που ζούμε πλήττουν τους πάντες. Αν επρόκειτο για κατασκευή, οι κυνικοί κατασκευαστές θα ήταν άτρωτοι. Ομως βλέπεις εσύ κάποιον που δεν έχει βληθεί;
Αν τώρα ο Αγκάμπεν εννοεί ότι είναι υπέρμετρα τα μέτρα, η πραγματικότητα τον διαψεύδει. Διότι ήδη έχουν κοστίσει ακριβά η αδράνεια και η χαλαρότητα ορισμένων χωρών. Χιλιάδες άνθρωποι νεκροί, Ρόζα. Νεκροί. Γιατί ο ιός δεν χωρατεύει. Ούτε ο θάνατος.
Τέλος πάντων, στον Αγκάμπεν κάποιοι απάντησαν, με τον δέοντα σεβασμό φυσικά. Οπως ο Ιταλός φιλόσοφος Ρομπέρτο Εσπόζιτο. Βρίσκει τουλάχιστον υπερβολική την άποψη ότι κινδυνεύει η δημοκρατία. Αν θέλεις περισσότερα επ’ αυτού, διάβασε το σημείωμα του Αρη Στυλιανού στο documentonews.gr υπό τον τίτλο «Η πανδημία του κορονοϊού ως φιλοσοφικό ερώτημα».
Ηρθε, όμως, η στιγμή να τα «χαλάσουμε», Ρόζα. Ναι, με αφορμή τις απόψεις του Χαράρι. Τρόπος του λέγειν, βέβαια, γιατί δεν θα χαλάσουμε τη φιλία μας για μια διαφωνία. Λυπάμαι, αλλά ουδέν καινόν, καμία εμβάθυνση, τίποτε το εξαιρετικό που να δικαιολογεί τον θόρυβο που προκάλεσε το κείμενό του.
Με εξαίρεση ορισμένες αξιοπρόσεκτες αναφορές (π.χ. στην τεχνητή νοημοσύνη), το κείμενο, όπως και μια συνέντευξή του στην «Καθημερινή», θα μπορούσε να χαρακτηριστεί φλύαρο σύμφυρμα κοινοτοπιών και ευχολογίων (π.χ. για την ανάγκη συνεννοήσεως και συνεργασίας μεταξύ των κρατών).
Ποιο είναι, ας πούμε, το ειδικό βάρος και η αξία της άποψής του ότι η πανδημία είναι σημείο καμπής, καθώς «αυτοί που θα ελέγχουν τον κόσμο στον 21ο αιώνα είναι αυτοί που θα ελέγχουν τα προσωπικά δεδομένα».
Συγγνώμη, αλλά αυτό δεν συμβαίνει ήδη προ πολλού; Στα προσωπικά δεδομένα δεν στηρίζεται –ή εξαντλείται– η ισχύς ποικιλώνυμων μηχανισμών ελέγχου και επιβολής; Κι αν δεν συνιστά κινδυνολογική υπερβολή, τι άλλο είναι η άποψή του ότι η βιομετρική παρακολούθηση που βρίσκει σήμερα π.χ. τον βήχα θα εντοπίζει αύριο και το χαμόγελο για να πουλάνε κάποιοι τα ανάλογα προϊόντα;
Θα μπορούσα να σου αναφέρω κι άλλες παρεμφερείς απόψεις. Οτι π.χ. η πανδημία «είναι στοιχείο περίσπασης που στοχεύει στη φυσικοποίηση της κρίσης», αλλά σταματώ εδώ. Ο χρόνος είναι πολύτιμος για να ξοδεύεται στα άγονα. Και οι αντοχές συγκεκριμένες. Τουλάχιστον οι δικές μου.
Δεν σου κρύβω ότι ορισμένες φορές διαβάζοντας κάποια φιλοσοφικά κείμενα ή επιμέρους απόψεις διανοητών βγάζω βόλτα τις αμφιβολίες μου
