Ως «προνομιακό σημείο εισόδου» για τις ισραηλινές εταιρείες κυβερνοασφάλειας – συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δραστηριοποιούνται στον σκοτεινό κόσμο του λογισμικού παρακολούθησης – χαρακτηρίζει την Κύπρο, το Euractiv. Σε άρθρο που υπογράφει η Julia Tar, αναφέρονται μεταξύ άλλων οι λόγοι για τους οποίους η Κύπρος έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο ως κόμβος για ισραηλινές εταιρείες που παρέχουν υπηρεσίες κυβερνοασφάλειας, εξηγώντας ότι αυτό συμβαίνει χάρη στην απουσία ρυθμιστικού πλαισίου, σημειώνοντας ότι «γεωγραφία παίζει επίσης το ρόλο της». Παράλληλα, κάνει ειδική αναφορά στο «τρίγωνο Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ» και εξηγεί πώς η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη διευκόλυνε τη διάδοση του Predator.
Παράλληλα, υπενθυμίζει ότι τον Ιούλιο του 2021, έπειτα από έρευνα, δημοσιογράφοι αποκάλυψαν ότι η ισραηλινή εταιρεία NSO πούλησε το παράνομο spyware του Pegasus σε κυβερνήσεις παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένων ευρωπαϊκών, για να παρακολουθεί παράνομα πολιτικούς, δημοσιογράφους και άλλα δημόσια πρόσωπα. Εν συνεχεία, θυμίζει ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο «Αντιδρώντας στο σκάνδαλο, συνέστησε εξεταστική επιτροπή για να εξετάσει τις παράνομες καταχρήσεις κατασκοπευτικού λογισμικού στην Ευρώπη. Τον περασμένο Νοέμβριο, νομοθέτες της ΕΕ επισκέφθηκαν την Ελλάδα και την Κύπρο στο πλαίσιο της έρευνας».
«Σύμφωνα με βουλευτή που ερωτήθηκε, στην Κύπρο δεν υπάρχει ρυθμιστικό πλαίσιο, ούτε για τους κατασκευαστές ούτε για τη χρήση λογισμικού, και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο λειτουργούν στη χώρα εταιρείες spyware και παρακολούθησης και χρησιμοποιούνται χαρτοφύλακες spyware», ανέφερε η ενημέρωση για την αποστολή των ευρωβουλευτών, σύμφωνα με το Euractiv. «Με άλλα λόγια, η Κύπρος δεν είναι απλώς μια χώρα της οποίας η κυβέρνηση φέρεται να έχει καταχραστεί spyware. Χάρη σε αυτή την απουσία ρυθμιστικού πλαισίου, το νησί έχει γίνει το ευρωπαϊκό σημείο εισόδου για επιχειρήσεις spyware» σημειώνει to Euractiv και υπογραμμίζει παράλληλα ότι η «γεωγραφία παίζει επίσης το ρόλο της. Η Κύπρος είναι η πλησιέστερη χώρα της ΕΕ στο Ισραήλ, όπου βρίσκεται ο κορυφαίος τομέας κυβερνοασφάλειας και spyware στον κόσμο».
Διεθνής κόμβος η Κύπρος
Μάλιστα, όπως σημειώνει το Euractiv, «η ελκυστικότητα της Κύπρου για τις εταιρείες τεχνολογίας δεν περιορίζεται στις ισραηλινές επιχειρήσεις. Το νησί έχει γίνει διεθνής κόμβος για τη Ρωσία, την Τουρκία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο».
Ένας νομικός σύμβουλος από κυπριακή εταιρεία που μίλησε ανώνυμα στο Euractiv, δήλωσε ότι υπάρχουν ελάχιστες απαιτήσεις για μη ευρωπαϊκές εταιρείες που επιλέγουν να ιδρύσουν γραφείο εκεί. Οι κυπριακές αρχές επιβεβαίωσαν ότι «ρυθμιστικά, φορολογικά κίνητρα και κίνητρα για βίζα» καθιστούν επίσης το νησί ελκυστικό για εταιρείες τεχνολογίας.
Ακόμα, στο κείμενο επισημαίνεται ότι «ειδικά για τις ισραηλινές εταιρείες, το νησί παρέχει έναν τρόπο μείωσης του κόστους λειτουργίας, το οποίο είναι πολύ υψηλότερο στο Ισραήλ. Με το πρόσθετο πλεονέκτημα ότι βρίσκεται στην ΕΕ, η Κύπρος μπορεί να αποτελέσει το σημείο εισόδου για την ευρωπαϊκή αγορά». Παράλληλα, σημειώνεται ότι «Οι εταιρείες τεχνολογίας που εδρεύουν στην Κύπρο μπορούν επίσης να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση από την ΕΕ και να συμμετάσχουν σε ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα».
Μάλιστα, το Euractiv φέρνει για παράδειγμα, συνεργασία που υπάρχει στην έρευνα και την καινοτομία, που ξεκίνησε από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας Κύπρου, καινοτομία και επιχειρηματικότητα, και προγράμματα ανταλλαγής φοιτητών από το Πανεπιστήμιο Reichman στο Ισραήλ, καθώς και υποτροφίες για Κύπριους για σπουδές στο Ισραήλ. Το 2022, το Ινστιτούτο Καινοτομίας Πάφου, ένα κολλέγιο που ιδρύθηκε από το Ισραήλ, άνοιξε επίσης τις πόρτες του στο νησί σύμφωνα με όσα αναφέρει.
Ο Ηλίας Αθανασόπουλος, Έλληνας ειδικός στον κυβερνοχώρο που εργάζεται στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, δήλωσε στο Euractiv ότι οι εταιρείες τεχνολογίας που μετεγκαθίστανται στην Κύπρο ήταν μια συνεχής διαδικασία τουλάχιστον τα τελευταία επτά χρόνια. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, οι μηχανικοί λογισμικού άρχισαν επίσης να μετακινούνται στη χώρα. Ο κ. Αθανασόπουλος είπε επίσης ότι υπάρχουν συχνές πτήσεις μεταξύ Ισραήλ και Κύπρου που επιτρέπουν στους ανθρώπους να μετακινούνται εβδομαδιαίως.
Ο Ανδρέας Αριστείδου, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Κύπρου, τόνισε επίσης στο Euractiv ότι το Ισραήλ είναι «ένα πολύ ελκυστικό μέρος για τους Κύπριους να βρουν συνεργασίες».
«Ο πραγματικός λόγος για τον οποίο οι εταιρείες spyware μεταφέρθηκαν στην Κύπρο είναι ότι στο Ισραήλ, υπάρχει αυστηρή νομοθεσία που απαιτεί η εξαγωγή λογισμικού παρακολούθησης να επιτρέπεται από την ισραηλινή κυβέρνηση», δήλωσε στο Euractiv ο Θανάσης Κουκάκης.
Για τον Κουκάκη, υπό την κυβέρνηση του πρώην Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη, η Κύπρος παρείχε ένα ασφαλές περιβάλλον για εταιρείες spyware, αναφέρει. «Μέχρι που το σκάνδαλο του μαύρου βαν ώθησε αρκετές εταιρείες να μετεγκατασταθούν στην Ελλάδα και τη Βόρεια Μακεδονία» σημειώνει.
Το τρίγωνο Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ
Παράλληλα, το Euractiv κάνει ειδική αναφορά και στον Ταλ Ντίλιαν, τον άνθρωπο που έφερε το κακόβουλο λογισμικό Predator στην Ελλάδα μέσω της εταιρείας συμφερόντων του, Intellexa. Υπενθυμίζεται εδώ ότι το Documento είχε αποκαλύψει τη δράση του «Mr Predator» αλλά και το ιδιαίτερο βιογραφικό του που θυμίζει… ταινία.
Μάλιστα, όπως αναφέρει το Euractiv, η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη διευκόλυνε τη διάδοση του spyware Predator της Intellexa σε χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, το Σουδάν, η Μαδαγασκάρη και το Μπαγκλαντές, χορηγώντας άδειες εξαγωγής μέσω του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών.
Όπως εξηγεί, η χορήγηση τέτοιων αδειών δεν ήταν μόνο προβληματική, επειδή ορισμένες από αυτές τις χώρες έχουν κακό ιστορικό στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά ήταν επίσης αντίθετη με τους κανόνες της ΕΕ για τις τεχνολογίες διπλής χρήσης.
Εν συνεχεία, υπενθυμίζει ότι τον Φεβρουάριο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από την ελληνική κυβέρνηση να παράσχει εξηγήσεις για την παροχή τέτοιων αδειών, ωστόσο, σημειώνει ότι η Αθήνα ακόμα δεν έχει απαντήσει στην ΕΕ, παρά το γεγονός ότι ο εσωτερικός έλεγχος ολοκληρώθηκε πριν από έξι μήνες.
«Το τρίγωνο Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ φάνηκε να ολοκληρώνει τον κύκλο του όταν πουλήθηκε από το Ντίλιαν η ισραηλινή τεχνολογία στο Μπαγκλαντές μέσω της Κύπρου και ανώτεροι αξιωματούχοι από τις δυνάμεις ασφαλείας της Ντάκα πήγαν στην Ελλάδα για να εκπαιδευτούν στο πώς να χρησιμοποιούν τα εργαλεία παρακολούθησης» αναφέρει το Euractiv.
«Κάνουν τα στραβά μάτια»
Η Σόφι Ιν’τ Βελντ, η Ολλανδή ευρωβουλευτής που ηγείται της έρευνας για το Pegasus στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θεωρεί ότι δεν είναι η έλλειψη κανονισμών που είναι το πρόβλημα στην Κύπρο, αλλά η έλλειψη επιβολής.
Σύμφωνα με όσα δήλωσε η ίδια στο Euractiv εάν οι αρχές δεν ελέγξουν σωστά ή «είναι πρόθυμες να κάνουν τα στραβά μάτια, τότε γίνεται ευκολότερο» να βρεθούν τρόποι παράκαμψης των κανονισμών.
Η Κύπρος βρέθηκε να έχει πουλήσει χιλιάδες διαβατήρια σε πλούσιους ιδιώτες, συμπεριλαμβανομένων Ρώσων ολιγαρχών, μεταξύ 2008 και 2020.
Ομοίως, η έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ανέφερε ότι «στα χαρτιά, υπάρχει ένα ισχυρό νομικό πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένων των κανόνων της ΕΕ, αλλά στην πράξη, η Κύπρος είναι ένα ελκυστικό μέρος για εταιρείες που πωλούν τεχνολογίες επιτήρησης», γι ‘αυτό «απαιτείται καλύτερη εφαρμογή των υφιστάμενων κανόνων».
Οι κυπριακές αρχές δήλωσαν ότι η χώρα «δεσμεύεται να επιβάλει περαιτέρω ελέγχους στις εταιρείες τεχνολογίας που δραστηριοποιούνται στον τομέα της κυβερνοεπιτήρησης (spyware / υποκλοπή επικοινωνιών)». Επίσης, «βρίσκονται επί του παρόντος στη διαδικασία περαιτέρω βελτίωσης του εθνικού ρυθμιστικού, εποπτικού και νομικού πλαισίου».
Η Σόφι Ιν’τ Βελντ σημείωσε επίσης ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε από την Επιτροπή να διερευνήσει το θέμα. Ωστόσο, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ αρνήθηκε, υποστηρίζοντας ότι είναι θέμα των εθνικών αρχών.
«Σύμφωνα με τον κανονισμό για τα είδη διπλής χρήσης, οι αρμόδιες αρχές των κρατών μελών είναι αποκλειστικά υπεύθυνες για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τις αιτήσεις αδειών εξαγωγής», δήλωσε η εκπρόσωπος της Επιτροπής στο Euractiv, τονίζοντας ότι η επιβολή αποτελεί εθνική αρμοδιότητα. «Η Επιτροπή είναι υπεύθυνη για την επιβολή της νομοθεσίας της ΕΕ. Απλώς χαλαρώνουν και δεν κάνουν τη δουλειά τους», απάντησε η Βελντ, προσθέτοντας ότι «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φέρει ευθύνη και εδώ».
«Προς το συμφέρον της ειλικρινούς συνεργασίας με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο», πρόσθεσε η εκπρόσωπος της Επιτροπής, ότι ρώτησαν τις κυπριακές αρχές εάν είχαν εκδώσει άδειες εξαγωγής τεχνολογιών κυβερνοεπιτήρησης στο Σουδάν, κάτι που η Λευκωσία αρνήθηκε.
Ωστόσο, η στήριξη αποκλειστικά στις εθνικές αρχές μπορεί να είναι προβληματική, δεδομένου ότι ούτε η Κύπρος ούτε η Ελλάδα φαίνεται να έχουν λάβει μέτρα μετά τις αποκαλύψεις σχετικά με τις εταιρείες του Ντίλιαν που φέρεται να παραβιάζουν το δίκαιο της ΕΕ και το εθνικό δίκαιο.
«Εάν υπάρχουν εταιρείες που εμπλέκονται σε αυτή την ιδιωτική επιχείρηση [spyware], δεν θα το παρατηρήσετε γιατί κανείς δεν θα πει», δήλωσε ο Αθανασόπουλος, προσθέτοντας ότι «υπάρχουν “αναμφισβήτητα” εταιρείες που έχουν το ταλέντο και τους πόρους για να είναι σε θέση να δημιουργήσουν spyware “από το μηδέν”».
«Υπάρχει τόσος πολύς καπνός. Πρέπει να υπάρχει κάποια φωτιά κάπου», κατέληξε η Ιν’τ Βελντ.
Πηγή: euractiv.com
