Με ένα εκτενές δημοσίευμα για τα δύο χρόνια από την τραγωδία των Τεμπών με τίτλο «το δυστύχημα που θα μπορούσε να συντρίψει την ελληνική κυβέρνηση», το Euractiv παρουσιάζει το χρονικό της συγκάλυψης και των εξελίξεων από την 28η Φεβρουαρίου 2023.
Οπως αναφέρει το δημοσίευμα, εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες αναμένεται να βγουν σήμερα στους δρόμους σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, κατηγορώντας την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας ότι συγκαλύπτει βασικές λεπτομέρειες σχετικά με το θανατηφόρο σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη το 2023, στο οποίο σκοτώθηκαν 57 άνθρωποι, κυρίως νέοι.
Πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι επτά στους δέκα Έλληνες πιστεύουν ότι η κυβερνώσα κυβέρνηση της ΝΔ προστατεύει τους πολιτικούς που ευθύνονται για την τραγωδία, με την ίδια να αρνείται τις κατηγορίες.
Ωστόσο, ορισμένα κεντρικά ερωτήματα σχετικά με την τραγωδία παραμένουν ακόμη αναπάντητα, συμπεριλαμβανομένου του εάν η εμπορευματική αμαξοστοιχία που εμπλέκεται μετέφερε παράνομα καύσιμα, τα οποία προκάλεσαν την τεράστια έκρηξη.
Τι συνέβη
Οκτώ ημέρες πριν από το δυστύχημα της 28ης Φεβρουαρίου 2023 στα Τέμπη, ο τότε υπουργός Μεταφορών Κώστας Καραμανλής απέρριψε τις ανησυχίες της αντιπολίτευσης για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων. «Είναι ντροπιαστικό και ντρέπομαι που θίγετε ζητήματα ασφάλειας», είχε δηλώσει χαρακτηριστικά. Στις 2 Μαρτίου παραιτήθηκε αναλαμβάνοντας την «πολιτική ευθύνη».
Σε αντίθεση με το πρωτόκολλο ασφαλείας , το σημείο της συντριβής των δύο τρένων θαρίστηκε στις 4 Μαρτίου, καταστρέφοντας κρίσιμα στοιχεία. Ο τοπικός εισαγγελέας αρνήθηκε ότι έδωσε τέτοια εντολή, η οποία θα μπορούσε να προέρχεται μόνο από την κυβέρνηση. Οι συγγενείς των θυμάτων κατηγορούν την κυβέρνηση για συγκάλυψη.
Πολλά βίντεο έδειξαν μια τεράστια έκρηξη κατά τη διάρκεια της συντριβής, δημιουργώντας υποψίες ότι η εμπορευματική αμαξοστοιχία μετέφερε παράνομες εύφλεκτες ουσίες. Δεν υπήρχε διαθέσιμο βίντεο εκείνη τη στιγμή για να δείξει αν αυτό ήταν αλήθεια. Η κυβέρνηση απορρίπτει τους ισχυρισμούς ως θεωρίες συνωμοσίας .
Η πλειοψηφία της Νέας Δημοκρατίας δεν βρήκε ποινική ευθύνη για κανέναν πολιτικό μετά από κοινοβουλευτική εξεταστική επιτροπή που συστάθηκε από την κυβέρνηση.
Η αργή πρόοδος της έρευνας του υπουργείου Δικαιοσύνης έχει προκαλέσει οργή στις οικογένειες των θυμάτων, οι οποίες σχημάτισαν τον Σύλλογο Συγγενών Θυμάτων, με επικεφαλής την παιδίατρο Μαρία Καρυστιανού, η οποία έχασε την κόρη της στο δυστύχημα.
Σύμβαση χρηματοδοτούμενη από την ΕΕ
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή «αναγνώρισ » την έλλειψη μόνιμου, ανεξάρτητου φορέα διερεύνησης σιδηροδρομικών ατυχημάτων στην Ελλάδα από το 2019 ως παραβίαση του κοινοτικού δικαίου. Ωστόσο, δεν έγινε καμία ενέργεια κατά της Αθήνας.
Πριν από το ατύχημα, η εισαγγελέας της ΕΕ Λάουρα Κιόβεσι είχε ξεκινήσει έρευνα για σύμβαση χρηματοδοτούμενη από την ΕΕ που υπογράφηκε το 2014 για την ανακατασκευή και την αναβάθμιση του συστήματος σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης στα ελληνικά τρένα. Οι ειδικοί έχουν αναφέρει ότι το δυστύχημα θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί εάν αυτά τα συστήματα είχαν τοποθετηθεί. Τον Μάρτιο του 2024, η Κιόβεσι υποστήριξε ότι οι ελληνικές αρχές έβαζαν εμπόδια στην έρευνά της .
Μετά από αίτημά της ασκήθηκαν ποινικές διώξεις σε 23 μη πολιτικά πρόσωπα. Ζήτησε επίσης τη δίωξη του υπουργού Μεταφορών Καραμανλή, αλλά η βουλευτική ασυλία που προβλέπει το σύνταγμα της χώρας την απέτρεψε. Ο Καραμανλής εξελέγη ξανά βουλευτής πέρυσι. Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επιτέθηκε στην Κιόβεσι, λέγοντας ότι είχε υπερβεί το όριο των αρμοδιοτήτων της.
Οι εξελίξεις στις Βρυξέλλες
Τον Αύγουστο του 2024, το Euractiv ανέφερε αποκλειστικά ότι η Ελλάδα είχε ζητήσει το χαρτοφυλάκιο μεταφορών της ΕΕ στις νέες Επιτροπές μετά τις εκλογές δύο μήνες νωρίτερα. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν το παραχώρησε τελικά στον Απόστολο Τζιτζικώστα.
Πριν από την ακρόαση του Τζιτζικώστα στο Σώμα της ΕΕ, η Καρυστιανού έστειλε email στη φον ντερ Λάιεν -η οποία μέχρι στιγμής δεν έχει αναφέρει τίποτα για την υπόθεση- και την επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα, προειδοποιώντας ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει καλύψει τους υπεύθυνους για το σιδηροδρομικό δυστύχημα. Δεν έλαβε ποτέ απάντηση.
Τον Δεκέμβριο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της ελληνικής κυβέρνησης, ζητώντας εξηγήσεις για τη συνεχιζόμενη μη συμμόρφωσή της με τα πρότυπα ασφάλειας των σιδηροδρόμων. Τη διαδικασία υπέγραψε ο ίδιος ο Τζιτζικώστας.
Στις 5 Φεβρουαρίου, η ομάδα της αριστεράς της ΕΕ ζήτησε να εμφανιστεί ο Τζιτζικώστας στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για να συζητήσει την ασφάλεια των ελληνικών τρένων. Στη διάσκεψη των Προέδρων των πολιτικών ομάδων, το ΕΛΚ, οι Σοσιαλιστές της ΕΕ, οι ακροδεξιοί Πατριώτες και η Ευρώπη των Κυρίαρχων Εθνών την απέρριψαν.
Στις 7 Φεβρουαρίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα στο οποίο εκφράζει τις ανησυχίες του για το κράτος δικαίου στην Ελλάδα, αναφέροντας ως παράδειγμα την τραγωδία των Τεμπών. Εν τω μεταξύ, το ad hoc ελληνικό ανακριτικό όργανο την Πέμπτη επιβεβαίωσε ότι οι μηχανές του τρένου δεν μπορούσαν να δικαιολογήσουν την έκρηξη και δεν απέκλεισε την ύπαρξη αγνώστου καυσίμου.
Η DG MOVE στο επίκεντρο
Αναφερόμενος στην πρόσφατη διαδικασία επί παραβάσει της Επιτροπής κατά της ελληνικής κυβέρνησης, η Καρυστιανού δήλωσε στο Euractiv ότι ο σύλλογος συγγενών πιέζει από το 2023 στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να ζητήσει από τη DG MOVE της Επιτροπής να εξετάσει πιθανές παραβιάσεις της ΕΕ στα σιδηροδρομικά δίκτυα της Ελλάδας.
Πρόσθεσε ότι το ad hoc ανακριτικό όργανο στην Ελλάδα δεν είναι ανεξάρτητο. «Εποπτεύεται από το υπουργείο Μεταφορών και τα μέλη του διορίζονται από τον υπουργό χωρίς αντικειμενικά κριτήρια, γεγονός που επηρεάζει την ανεξαρτησία του», σημείωσε η Καρυστιανού.
Η Επιτροπή είχε δει τις «αδυναμίες»
Ερωτηθείσα από την Euractiv εάν η Επιτροπή της ΕΕ εγγυάται επί του παρόντος την ασφάλεια των ελληνικών σιδηροδρόμων, η εκπρόσωπος Τύπου της ΕΕ Άννα-Κάισα Ιτκόνεν απάντησε την Πέμπτη ότι η εκτελεστική εξουσία «αντιμετωπίζει ενεργά βασικές ελλείψεις» στο σιδηροδρομικό σύστημα της Ελλάδας πριν από το δυστύχημα.
Η Κομισιόν κίνησε διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Ελλάδας τον Δεκέμβριο του 2021 για αποτυχία σύναψης συμβατικής συμφωνίας με τον ΟΣΕ, τον διαχειριστή της σιδηροδρομικής υποδομής, δήλωσε, προσθέτοντας ότι αυτή η συμφωνία ήταν απαραίτητη για τη διασφάλιση επαρκούς και σταθερής χρηματοδότησης, μαζί με κίνητρα απόδοσης.
«Η Ελλάδα δεν έθεσε σε εφαρμογή μια τέτοια συμφωνία, με αποτέλεσμα να παραπέμψουμε την υπόθεση στο Δικαστήριο, το οποίο τελικά υποχρέωσε την Ελλάδα να δράσει», είπε η Ιτκόνεν.
«Τώρα αξιολογούμε εάν η συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και ΟΣΕ πληροί τις απαιτήσεις της Οδηγίας και αντιμετωπίζει επαρκώς όλες τις απαραίτητες πτυχές», πρόσθεσε.
Ο Τζιτζικώστας έχει καταστήσει σαφές ότι «η ασφάλεια εξακολουθεί να είναι μία από τις προτεραιότητες της Επιτροπής», τόνισε η εκπρόσωπος Τύπου της ΕΕ.
Η Επιτροπή σχεδιάζει επίσης να προτείνει έναν κατ’ εξουσιοδότηση νόμο που εισάγει ένα αποτελεσματικό σύστημα για τη συλλογή και ανάλυση δεδομένων σχετικά με την ασφάλεια που προέρχονται από ατυχήματα και συμβάντα στον σιδηροδρομικό τομέα, είπε η Ιτκόνεν.
«Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι σε έναν ολοένα και πιο εναρμονισμένο Ενιαίο Ευρωπαϊκό Σιδηροδρομικό Χώρο, οι πληροφορίες που σχετίζονται με την ασφάλεια μοιράζονται εύκολα μεταξύ αρχών και εταιρειών διασυνοριακά και ότι οι αναδυόμενοι κίνδυνοι εντοπίζονται γρήγορα και κοινοποιούνται χωρίς καθυστέρηση», επεσήμανε.
