Μιζέρια και εγκατάλειψη στις δημοτικές βιβλιοθήκες της Αθήνας.
Με την Κεντρική Βιβλιοθήκη του Δήμου Αθηναίων στον Σταθμό Λαρίσης κλειστή εδώ και περίπου ένα χρόνο, με την Ιωάννειο Βιβλιοθήκη στην οδό Πανόρμου να υπολειτουργεί, με υπαλλήλους που συνταξιοδοτούνται χωρίς να αντικαθίστανται, με ωράριο λειτουργίας που δεν ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες και με φθαρμένα βιβλία στις παιδικές βιβλιοθήκες η εικόνα είναι απογοητευτική. Ο δήμος της Αθήνας δεν κατάφερε ποτέ να στήσει ένα σύγχρονο δίκτυο βιβλιοθηκών, όπως έκαναν η Θεσσαλονίκη ή τα Χανιά, ούτε να αποκτήσει στρατηγική για τον ρόλο τους, ενώ η σύγκριση με τις αντίστοιχες βιβλιοθήκες άλλων ευρωπαϊκών κρατών εξηγεί την αποτυχία τους να κεντρίσουν το ενδιαφέρον νέων επισκεπτών.
Η δωρεάν πρόσβαση στις δημοτικές βιβλιοθήκες είναι κοινωνική ανάγκη, καθώς αποτελούν τους τελευταίους ανοιχτούς δημοκρατικούς, ελεύθερους κοινοτικούς χώρους. Στην εποχή της ψηφιακής έξαρσης δεν προσφέρουν μόνο ελεύθερη και ασφαλή πρόσβαση στη γνώση, αλλά επίσης χώρους κοινωνικοποίησης και ενσωμάτωσης, ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, γεγονός που κάνει το ζήτημα της αναβάθμισης του ρόλου τους ακόμη επιτακτικότερο.
Η Κεντρική Βιβλιοθήκη
Χωρίς σήμανση για τον επισκέπτη, περιθωριοποιημένη και κλειστή για εργασίες αναμόρφωσης από τον περασμένο Φεβρουάριο, η Κεντρική Βιβλιοθήκη στεγάζεται από το 2002 στην οδό Δομοκού 2, στην υποβαθμισμένη περιοχή του Σταθμού Λαρίσης, μακριά από το κέντρο και την πλατεία Κοτζιά όπου στεγαζόταν παλαιότερα. Η αναγκαία μελέτη αναμόρφωσης των χώρων του νεοκλασικού κτιρίου του 1835 που θα βελτιώσει την παρωχημένη εικόνα της βιβλιοθήκης εγκρίθηκε το 2018 και η υλοποίηση του έργου με πόρους του ΕΣΠΑ ξεκίνησε στις αρχές του 2023. Από καλά πληροφορημένες πηγές του ΟΠΑΝΔΑ (Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας Δήμου Αθηναίων) που επιθυμούν να κρατήσουν την ανωνυμία τους μαθαίνουμε ωστόσο ότι δεν έχει εγκριθεί καμία νέα μηχανολογική και ηλεκτρολογική μελέτη για εγκατάσταση κλιματιστικών μηχανημάτων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους επισκέπτες που θα σκάνε το καλοκαίρι και θα παγώνουν τον χειμώνα στα δύο αναγνωστήρια.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Κεντρική Βιβλιοθήκη του Δήμου Αθηναίων δεν διαθέτει σήμερα ούτε ένα φύλακα (ο υπάλληλος που εκτελούσε χρέη φύλακα έχει αποβιώσει και δεν έχει προσληφθεί νέος), αλλά μόνο σύστημα συναγερμού. Στη βιβλιοθήκη, η οποία διαθέτει 65.000 τίτλους, σπάνιες εκδόσεις αλλά και το πολύτιμο αρχείο εφημερίδων από το 1852 έως το 1999, το αρχείο περιοδικών και ΦΕΚ, καθώς και πλούσιο βιβλιακό και φωτογραφικό υλικό για την πόλη της Αθήνας, εργάζονται σήμερα πέντε βιβλιοθηκονόμοι. Το φιλόδοξο σχέδιο (επί θητείας Καμίνη) να δημιουργηθούν βιβλιοθήκες σε κάθε δημοτικό διαμέρισμα της πόλης μοιάζει σήμερα ακόμη πιο εξωπραγματικό. Ελπίζουμε τουλάχιστον η νέα δημοτική αρχή να υλοποιήσει τον σχεδιασμό της για ένα ενοποιημένο πολιτιστικό κόμβο πέριξ της Κεντρικής Δημοτικής Βιβλιοθήκης που θα αναβαθμίσει όλη την περιοχή, όπως μαθαίνουμε από πηγές μέσα στην παράταξη του Χάρη Δούκα.
Η Ιωάννειος και οι παιδικές
Γνωστή κυρίως σε μελετητές και σε περίοικους, η Ιωάννειος Βιβλιοθήκη που λειτουργεί ως παράστημα της Δημοτικής Βιβλιοθήκης στεγάζεται στον τρίτο όροφο της οδού Πανόρμου 59. Διαθέτει σπάνιες εξειδικευμένες εκδόσεις και σήμερα υπολειτουργεί με ένα βιβλιοθηκονόμο που συνταξιοδοτείται και ένα διοικητικό υπάλληλο. Ο Δήμος Αθηναίων έχει τρεις παιδικές βιβλιοθήκες. Η μία λειτουργεί από το 2017 σε αυτόνομο εξωτερικό κτίσμα της βιβλιοθήκης στον Σταθμό Λαρίσης με μειωμένο ωράριο και με δύο υπαλλήλους, ένα βιβλιοθηκάριο και ένα μουσειοπαιδαγωγό. Μεγάλη ανάσα στους κατοίκους έδωσαν οι δύο παιδικές βιβλιοθήκες που δημιουργήθηκαν μέσω ΕΣΠΑ το 2016 στο Πάρκο για το Παιδί και τον Πολιτισμό (στον χώρο του πρώην ΚΑΠΑΨ) στους Αμπελόκηπους για βρέφη και νήπια και για μεγαλύτερα παιδιά. Πρόκειται για χώρους που φτιάχτηκαν με μεράκι, χρώμα και σύγχρονα υλικά και επανδρώθηκαν με το κατάλληλο προσωπικό. Τα τελευταία χρόνια όμως δεν αγοράζονται νέα βιβλία, τα παλιά είναι φθαρμένα και επίσης έχει μειωθεί το προσωπικό τους, που σήμερα αποτελείται από τρεις εργαζόμενους.
Σε ό,τι αφορά, τέλος, το Athens Book Space στο Πάρκο Ελευθερίας της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας, προεκλογικό έργο βιτρίνας εκτός τόπου και χρόνου του Κώστα Μπακογιάννη, η ένσταση βρίσκεται στους πόρους που σπαταλήθηκαν για ένα χώρο ανάγνωσης ενώ οι υπάρχουσες βιβλιοθήκες του δήμου είχαν αφεθεί να μαραζώσουν σε όλη τη διάρκεια της θητείας του.
Ο ΟΠΑΝΔΑ και ο νόμος Λιβάνιου
Οι βιβλιοθήκες του Δήμου Αθηναίων ανήκουν στον ΟΠΑΝΔΑ, ο οποίος, μαζί με όλα τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και τις κοινωφελείς επιχειρήσεις των ΟΤΑ, θα καταργηθεί στο τέλος του έτους και οι αρμοδιότητές του θα περάσουν στη δημοτική διοίκηση, σύμφωνα με τον ν. 5056/2023. Το δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας έχει ζητήσει την εξαίρεση του ΟΠΑΝΔΑ λόγω της σημασίας και του εύρους των αρμοδιοτήτων του καθώς και της δύσκολης μετάβασης, πράγμα που δεν έχει μέχρι στιγμής επιτευχθεί. Αυτή η εξέλιξη αφήνει ακόμη λιγότερες ελπίδες για την τύχη των δημοτικών βιβλιοθηκών, που παραμένουν σε ακόμη μεγαλύτερη εκκρεμότητα.
