Μπάχαλο και χάος με τον κυβερνητικό σχεδιασμό, ενώ στα χαρτιά υπήρχαν οδηγίες που δείχνουν συνυπεύθυνους την κυβέρνηση, τις υπηρεσίες, την περιφέρεια, τους δήμους και την Αττική Οδό
Χάος. Η κακοκαιρία «Ελπίδα» έφτασε τελικά, όπως είχαν προβλέψει οι μετεωρολόγοι. Και όμως, το πολυδιαφημισμένο «επιτελικό κράτος» το κατάφερε κι αυτό: η πρωτεύουσα της χώρας νέκρωσε από τις πρώτες ώρες της κακοκαιρίας, χιλιάδες αυτοκίνητα εγκλωβίστηκαν για σχεδόν ένα εικοσιτετράωρο σε Αττική Οδό, Μεσογείων, Κατεχάκη και Μαραθώνος. Χιλιάδες άνθρωποι υπέστησαν δυσβάσταχτη ταλαιπωρία επειδή κανείς δεν τους είχε ενημερώσει εγκαίρως για την έκταση της επικινδυνότητας των καιρικών φαινομένων εντός του αστικού ιστού. Επειδή ο κρατικός μηχανισμός ήταν ανίκανος να κρατήσει ανοιχτούς έστω τους κεντρικούς οδικούς άξονες.
Επειδή δεν έγιναν ούτε τα απολύτως βασικά, όπως να μην επιτρέψει η Τροχαία την πρόσβαση σε αυτούς τους δρόμους. Και αυτό γιατί δεν ήξεραν καν, όπως φαίνεται, ότι η κυκλοφορία είχε ήδη διακοπεί. Ετσι μια έντονη χιονόπτωση λίγων ωρών έγινε η αφορμή ώστε η πρωτεύουσα να αποκλειστεί και οι εγκλωβισμένοι οδηγοί να βιώσουν πολύ δύσκολες ώρες. Βάσει όμως του σχεδίου «Βορέας» της Πολιτικής Προστασίας που εκπονήθηκε τον Δεκέμβριο του 2020 αποδεικνύεται η συνυπαιτιότητα όλων των εμπλεκόμενων φορέων, αφού σε αυτό προβλέπονται προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα σε περίπτωση αντίστοιχων καιρικών φαινομένων, τα οποία δεν εφαρμόστηκαν.
Σχέδιο «Βορέας»: ευθύνες σε κράτος και Αττική Οδό
Συνυπευθυνότητα τόσο των αρμόδιων κρατικών υπηρεσιών όσο και της Αττικής Οδού για το φιάσκο με την κακοκαιρία «Ελπίδα» δείχνει το σχέδιο «Βορέας» της Πολιτικής Προστασίας για τη διαχείριση των συνεπειών από την εκδήλωση χιονοπτώσεων ή παγετού, με σκοπό την «άμεση και συντονισμένη απόκριση των εμπλεκόμενων Φορέων σε Κεντρικό, Περιφερειακό και Τοπικό επίπεδο διοίκησης». Το σχέδιο προβλέπει τι πρέπει να κάνει ο κρατικός μηχανισμός και οι παραχωρησιούχοι που διαχειρίζονται τους αυτοκινητόδρομους σε περίπτωση χιονόπτωσης.
Αναφορικά με τον πόλεμο ευθυνών που έχει ξεσπάσει μεταξύ κυβέρνησης και Αττικής Οδού, από την ανάγνωση του σχεδίου φαίνεται ότι οι ευθύνες βαραίνουν τόσο την εταιρεία όσο και την Τροχαία. Συγκεκριμένα, γίνεται αναφορά «στον έλεγχο κυκλοφορίας, επιβολής περιορισμών ή απαγορεύσεων κυκλοφορίας στο οδικό δίκτυο εξαιτίας χιονόπτωσης ή παγετού». Οπως επισημαίνεται, το κομμάτι αυτό «σε όλο το οδικό δίκτυο της χώρας αποτελεί αρμοδιότητα των κατά τόπους υπηρεσιών της ΕΛΑΣ σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία». Ωστόσο, στα τμήματα του οδικού δικτύου που λειτουργούν με συμβάσεις παραχώρησης σε ιδιώτες, όπως η Αττική Οδός, «το ανωτέρω έργο της ΕΛΑΣ πραγματοποιείται σύμφωνα και με τα προβλεπόμενα στις σχετικές συμφωνίες αστυνόμευσης μεταξύ του υπουργείου Προστασίας και των παραχωρησιούχων εταιρειών».
Παράλληλα, «ο έλεγχος της επικρατούσας κατάστασης για την καλή λειτουργία του έργου παραχώρησης (επιθεώρηση, επισήμανση και αντιμετώπιση έκτακτων συμβάντων, λήψη μέτρων ενημέρωσης των χρηστών, διαχείρισης κυκλοφορίας κ.τ.λ.) πραγματοποιείται και με ευθύνη των παραχωρησιούχων εταιρειών στο οδικό δίκτυο αρμοδιότητάς τους, με άμεση ενημέρωση των κατά τόπους υπηρεσιών της ΕΛΑΣ». Προκύπτουν δηλαδή, σύμφωνα με νομικές πηγές, ευθύνες και για την εταιρεία και για την Τροχαία.
Διανομή κουβερτών και πρόχειρα γεύματα
Το σχέδιο προβλέπει επίσης την «παροχή βοήθειας σε οδηγούς και επιβάτες σε περιπτώσεις ακινητοποίησης οχημάτων στο οδικό δίκτυο λόγω χιονοπτώσεων ή παγετού». Σύμφωνα με το σχέδιο «Βορέας», η παραχωρησιούχος εταιρεία ήταν υποχρεωμένη, εκτός από τις συμβατικές της υποχρεώσεις, να προχωρήσει «στην προμήθεια και διάθεση κουβερτών, καθώς και πρόχειρου γεύματος, όταν αυτό απαιτηθεί για την κάλυψη των στοιχειωδών αναγκών κατ’ ελάχιστο 100 ατόμων επί του οδικού δικτύου αρμοδιότητάς τους».
Η εταιρεία έπρεπε ακόμη να έχει ενημερώσει τόσο την ΕΛΑΣ και το Πυροσβεστικό Σώμα όσο και τη Διεύθυνση Λειτουργίας Συντήρησης και Εκμετάλλευσης Συγκοινωνιακών Υποδομών «για τις θέσεις αποθήκευσης των συγκεκριμένων υλικών».
Προτεραιότητα τα ανοικτά νοσοκομεία
Εντυπωσιακά είναι όσα αναφέρονται στο σχέδιο «Βορέας» για τη λειτουργία εγκαταστάσεων παροχής υγείας και κοινής ωφέλειας. Κατά το σχέδιο, σε περίπτωση χιονόπτωσης θα έπρεπε να υπάρξει μέριμνα ώστε οι χώροι αυτοί να μην αποκλειστούν αλλά η πρόσβαση σε αυτούς να είναι ανοικτή: «Σε περιπτώσεις που η οδική πρόσβαση προς τις ανωτέρω εγκαταστάσεις (σ.σ.: νοσοκομεία, κοινωφελή ιδρύματα, σιδηροδρομικοί σταθμοί, αεροδρόμια, εργοτάξια, αμαξοστάσια μέσων μαζικής μεταφοράς κ.λπ.) παρουσιάζει δυσχέρειες ή έχει διακοπεί λόγω χιονοπτώσεων και παγετού, οι φορείς χειμερινής συντήρησης, οι οποίοι είναι αρμόδιοι για το οδικό δίκτυο που εξυπηρετεί την πρόσβαση στις ανωτέρω εγκαταστάσεις, οφείλουν να εξασφαλίζουν κατά προτεραιότητα την αποκατάσταση της κυκλοφορίας».
Κάτι τέτοιο δεν έγινε, με αποτέλεσμα, όπως κατήγγειλε η ομοσπονδία εργαζομένων στα νοσοκομεία (ΠΟΕΔΗΝ), το βράδυ της Δευτέρας και έως την Τρίτη το μεσημέρι να αποκλειστούν είκοσι μεγάλα νοσοκομεία γύρω και εντός των λεωφόρων Μεσογείων, Κηφισίας και στα βόρεια προάστια.
«Είναι εντυπωσιακό ότι δεν είχαν αλυσίδες»
Θα περίμενε κάποιος ότι έπειτα από μια τέτοια παταγώδη επιχειρησιακή αποτυχία η κυβέρνηση θα αναλάμβανε την πολιτική ευθύνη. Ηταν άλλωστε ο Αδωνης Γεωργιάδης αυτός που το 2017 δήλωνε: «Δεν μπορώ πραγματικά να καταλάβω γιατί η Τροχαία δεν μπορεί να σταματήσει τη ροή των φορτηγών ή να τους υποχρεώσει να βάλουν αλυσίδες όταν βλέπουν ότι χιονίζει κι όταν έχει προειδοποιήσει η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία ότι θα έχουμε χιονόπτωση. Τόσες χιλιάδες κόσμου, επί τόσες ώρες, σταματημένοι μέσα στο κρύο. Η ταλαιπωρία την οποία υπέστη ο κόσμος ήταν πρωτοφανής». Μετά την «Ελπίδα» βέβαια η ρητορική του υπουργού Ανάπτυξης άλλαξε: «Το ότι μπήκαν όλοι αυτοί οι οδηγοί χωρίς αλυσίδες, ενώ είχε πει το κράτος “προσέξτε, θα χιονίσει”, είχε έρθει μήνυμα στα κινητά όλων μας από την Πολιτική Προστασία, είχα βγει εγώ το πρωί κι έλεγα “παιδιά, μην κάνετε μετακινήσεις”, το έλεγαν οι μετεωρολόγοι τέσσερις ημέρες, και πήγαν τόσοι άνθρωποι χωρίς αλυσίδες, ε είναι εντυπωσιακό».
Το εντυπωσιακό σε αυτή την περίπτωση φυσικά δεν είναι η αναλγησία του Αδ. Γεωργιάδη –άλλωστε… πανηγύριζε που δεν είχαμε νεκρούς–, ο οποίος επέρριψε την ευθύνη στους ίδιους τους οδηγούς. Λες και ήταν υποχρεωμένοι για να μετακινηθούν στην πρωτεύουσα –και ενώ η κυβέρνηση δεν είχε προχωρήσει στην κήρυξη αργίας– να μεταφέρουν αλυσίδες. Αλλωστε, η βουλευτής της ΝΔ Κατερίνα Παπακώστα ζήτησε να επιβληθούν πρόστιμα τους οδηγούς που εγκλωβίστηκαν στην Αττική Οδό και δεν είχαν μαζί τους αλυσίδες. Μακάρι όμως η αναλγησία της κυβέρνησης να έμενε εκεί.
Συγγνώμη, χωρίς παραίτηση
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης το 2018 δήλωνε ότι «αδυνατώ ν’ αντιληφθώ τι σημαίνει πολιτική ευθύνη χωρίς καμία παραίτηση. Ειλικρινά, δεν το καταλαβαίνω». Πολύ σωστά. Μόνο που ακριβώς το αντίθετο από αυτό που δήλωνε ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης έπραξε ξανά. Γιατί ξεκίνησε την τοποθέτησή του στο υπουργικό συμβούλιο «ζητώντας μια προσωπική και ειλικρινή συγγνώμη από τους συμπολίτες μας οι οποίοι ταλαιπωρήθηκαν επί πολλές ώρες, μένοντας εγκλωβισμένοι στην Αττική Οδό». Μια συγγνώμη που δεν συνοδεύτηκε από μια παραίτηση, έστω για να κατευναστεί η λαϊκή οργή. Πώς θα μπορούσε όμως να υπάρξει παραίτηση, πώς θα μπορούσε η συγγνώμη του πρωθυπουργού –η τρίτη επί θητείας του– να μην αποτελεί απλώς μια επικοινωνιακή πολιτική χωρίς ουσία, αφού ο ίδιος δεν ανέλαβε καμία ευθύνη; Αντίθετα, επέρριψε την ευθύνη σε όλους τους υπόλοιπους: στην Αττική Οδό, την Περιφέρεια Αττικής, ακόμη και στην Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (ΕΜΥ).
Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι ύστερα από πρωτοβουλία του πρωθυπουργού οι εγκλωβισμένοι της Αττικής Οδού θα λάβουν έκαστος 2.000 ευρώ από την παραχωρησιούχο εταιρεία. Πώς ο πρωθυπουργός εμφανίζεται ως ντίλερ ιδιωτικών συμφερόντων; Μήπως για να κατευνάσει τους εγκλωβισμένους ώστε να μην έχουν αξιώσεις τόσο από την Αττική Οδό όσο και από το δημόσιο; Αλλωστε, θα μπορούσε κάλλιστα να προσφέρει νομική υποστήριξη στους εγκλωβισμένους.
Ντόμινο αλληλοκατηγοριών
Και έπειτα, ο Κυρ. Μητσοτάκης ξεκίνησε την εκστρατεία στοχοποίησης όλων των εμπλεκόμενων φορέων προκειμένου –παρά την εμφανή συνυπαιτιότητα όλων– η μόνη που θα βγει αλώβητη επικοινωνιακά να είναι η κυβέρνηση. Ετσι ανέφερε ότι υπάρχουν «σαφέστατες ευθύνες στον παραχωρησιούχο για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε αυτή την τελευταία χιονοθύελλα».
Πράγματι. Ποιες είναι όμως οι ευθύνες της κυβέρνησης; Σύμφωνα με όσα αποκάλυψε το documentonews.gr εκπρόσωποι της Αττικής Οδού όσο και άλλων παραχωρησιούχων διαχείρισης εθνικών οδικών δικτύων φέρονται να είχαν εισηγηθεί προς την κυβέρνηση το κλείσιμο δρόμων από την Κυριακή. Εισήγηση που δεν έγινε δεκτή. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, υπεύθυνο για το κλείσιμο δρόμων είναι το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, το οποίο τον Φεβρουάριο του 2021, στην κακοκαιρία «Μήδεια», έκλεισε προληπτικά την εθνική οδό Αθηνών – Λαμίας.
Από την πλευρά του, ο υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας Χρήστος Στυλιανίδης διέψευσε «κατηγορηματικά» ότι «(α) ότι στις δύο συσκέψεις (21ης και 23ης Ιανουαρίου) τέθηκε από τη συγκεκριμένη εταιρεία αίτημα “προληπτικής απαγόρευσης των φορτηγών-βαρέων οχημάτων από το βράδυ της Κυριακής 23 Ιανουαρίου”, (β) ότι “όλοι οι παρόντες παραχωρησιούχοι/λειτουργοί αυτοκινητοδρόμων συμφώνησαν στην πρόταση για την προληπτική και σε κάθε περίπτωση έγκαιρη απαγόρευση των φορτηγών”», καθώς και ότι «αντίθετα με τους ψευδείς ισχυρισμούς της εταιρείας, στη σύσκεψη της 23ης Ιανουαρίου αποφασίστηκε ότι σε ό,τι αφορά στα βαρέα οχήματα θα γινόταν αξιολόγηση της κατάστασης νωρίς το πρωί της Δευτέρας, στη βάση της εξέλιξης και της σφοδρότητας του φαινομένου. Αυτό άλλωστε συνέβη στην περίπτωση της Νέας Οδού (Αθηνών – Λαμίας), τη Δευτέρα το πρωί». Μέχρι στιγμής βέβαια δεν έχει υπάρξει καμία πρόνοια εκ μέρους του υπουργού να δώσει στη δημοσιότητα τα πρακτικά των επίμαχων δύο συσκέψεων προκειμένου να αποδείξει τα λεγόμενά του.
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες του Documento, στη σύσκεψη που συγκλήθηκε στις 21 Ιανουαρίου ο Χρ. Στυλιανίδης διαφωνούσε να κλείσουν τα σχολεία, ενώ ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός απέκλειε την πιθανότητα να μην επιτραπεί η είσοδος στα βαρέα οχήματα, λέγοντας ότι θα καταστραφεί το εμπόριο για λίγο χιόνι. Η παρέμβασή του μάλιστα κρίθηκε στα όρια της απειλής. Στη σύσκεψη της 23ης Ιανουαρίου ο υπουργός ζήτησε να μη σταματήσει η διέλευση των βαρέων οχημάτων και να μην κλείσουν τα σχολεία, που έκλεισαν τελικά με απόφαση της Περιφέρειας Αττικής. Τελικά η είσοδος των βαρέων οχημάτων που εγκλωβίστηκαν κάτω από γέφυρες και στο δεξιό κομμάτι των οδικών αξόνων σε συνδυασμό με το ότι κηρύχθηκε αργία στη μέση της ημέρας και συσσωρεύτηκαν οχήματα οδήγησε στον πρωτοφανή εγκλωβισμό χιλιάδων οδηγών.
«Μην ανησυχείτε, το έχουμε»
Οι αλληλοκατηγορίες δεν σταματούν εκεί. Το κεντρικό δελτίο ειδήσεων του Σκάι δημοσιοποίησε έγγραφο βάσει του οποίου η Τροχαία φέρεται να «προειδοποιούσε από τις 10 το πρωί και (να) πίεζε τη διαχειρίστρια εταιρεία προκειμένου να κλείσει η κυκλοφορία των οχημάτων και κυρίως των βαρέων οχημάτων στις εισόδους της». Κάτι που σύμφωνα με το δελτίο του Σκάι δεν εισακούστηκε από τους αρμόδιους της διαχειρίστριας εταιρείας.
Η εταιρεία Αττικές Διαδρομές ΑΕ διέψευσε «κατηγορηματικά» την πληροφορία αυτή. Μια άλλη πληροφορία που αναπαράχθηκε από τον τηλεοπτικό σταθμό Alpha θέλει αξιωματικό της πυροσβεστικής που ήταν στην Αττική Οδό το πρωί της Δευτέρας να έχει διαβιβάσει από τον ασύρματο στις 11.30 το πρωί ότι ο δρόμος θα έπρεπε να κλείσει. Η Πυροσβεστική Υπηρεσία διατείνεται ότι επικοινώνησε με τους υπεύθυνους της Αττικής Οδού, αιτούμενη να κλείσει ο δρόμος, αλλά η απάντηση που έλαβε ήταν: «Μην ανησυχείτε, το έχουμε».
«Η περιφέρεια είναι ένας κρίκος της αλυσίδας»
Πέραν της Αττικής Οδού, ο επόμενος στόχος της κυβέρνησης ήταν η Περιφέρεια Αττικής. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου, προσπαθώντας να στοχοποιήσει τον Γιώργο Πατούλη –χωρίς να αναφέρει το όνομά του–, δήλωσε ερωτώμενος για τους δρόμους που αντιμετώπισαν προβλήματα εκτός Αττικής Οδού ότι «δεν είναι δρόμοι οι οποίοι είναι στην ευθύνη του κράτους». Είναι εκτός επικράτειας δηλαδή η Μαραθώνος και η Κατεχάκη απλώς και μόνο προκειμένου η ευθύνη να στραφεί στην Περιφέρεια Αττικής.
Η στοχοποίηση του Γ. Πατούλη από την κυβέρνηση προκάλεσε οργισμένες δηλώσεις από τον ίδιο, που δήλωσε μεταξύ άλλων ότι πρέπει «να αναλάβουν όλοι με ανδρεία τις ευθύνες τους όπως εγώ». Σε δηλώσεις που παραχώρησε στο Documento ο περιφερειάρχης Αττικής Γ. Πατούλης ήταν σαφής: «Η απάντηση της Περιφέρειας Αττικής δίνεται με το έργο της. Με το κεντρικό κράτος είμαστε στην ίδια πλευρά, όχι απέναντι, για να υπηρετούμε τους πολίτες. Αποτελούμε μέρος της ίδιας αλυσίδας πολιτικής προστασίας της χώρας. Οσον αφορά την προσπάθειά μας, τη Δευτέρα το πρωί όλοι οι δρόμοι της Αττικής, αρμοδιότητας της περιφέρειας, ήταν ανοικτοί, χάρη στη δράση των συνεργείων και των μηχανημάτων μας».
Σύμφωνα με τον περιφερειάρχη, τα έντονα προβλήματα «προκλήθηκαν εξαιτίας του γεγονότος ότι στην κορύφωση του ακραίου καιρικού φαινομένου, γύρω στις 12 το μεσημέρι, στους δρόμους επικρατούσαν συνθήκες κυκλοφοριακής ασφυξίας εξαιτίας πολλών παραγόντων. α) Κυκλοφορούσαν στο κεντρικό οδικό δίκτυο χιλιάδες αυτοκίνητα από το πρωί χωρίς αλυσίδες. Ενώ από το πρωί διοχετευόταν στον αστικό ιστό μεγάλος αριθμός ΙΧ αλλά και βαρέων οχημάτων, τα οποία εκτρέπονταν για να μην κατευθυνθούν στην ΕΟ Αθηνών – Λαμίας, επιβαρύνοντας το κεντρικό οδικό δίκτυο. β) Εκλεισαν απροειδοποίητα οι υπηρεσίες του δημοσίου και ο ιδιωτικός τομέας, με αποτέλεσμα να διοχετευτεί επιπλέον μεγάλος αριθμός αυτοκινήτων που δεν διέθετε αλυσίδες. γ) Η Κατεχάκη, ένας μεγάλος οδικός άξονας, έκλεισε με εντολή της Τροχαίας για να μην προκληθούν λόγω ολισθηρότητας ατυχήματα στους μεγάλους οδικούς άξονες της Αττικής. Ολα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι εκατοντάδες οδηγοί άφησαν στην άκρη των δρόμων τα αυτοκίνητά τους, καθιστούσαν πολύ δύσκολη την προσπάθεια για τα μηχανήματα εκχιονισμού να εκτελέσουν το έργο τους».
Πατούλης: «Θα μπορούσαμε να λειτουργήσουμε καλύτερα»
Παράλληλα, ο Γ. Πατούλης δήλωσε ότι «για μία ακόμη φορά αποδείχθηκε η αξία της πρόληψης σε σχέση με την εκ των υστέρων αντιμετώπιση των ακραίων φαινομένων. Εκεί που η Περιφέρεια Αττικής είχε αρμοδιότητα, στη λειτουργία των σχολείων, δράσαμε έγκαιρα και αποτελεσματικά, αναστέλλοντας τη λειτουργία τους για τη Δευτέρα της 24ης Ιανουαρίου. Απόφαση για την οποία πολλοί ήταν αυτοί που διαφώνησαν όταν την πήραμε. Δεν έγινε δυστυχώς το ίδιο με την κυκλοφορία των βαρέων οχημάτων από το πρωί, κι όχι αφού ξέσπασε ο χιονιάς. Δεν κηρύχθηκε προληπτικά αργία στο κράτος τη Δευτέρα, ούτε είχαμε εμείς την αρμοδιότητα να ελέγχουμε τα αυτοκίνητα που κινούνταν χωρίς αλυσίδες.
Σε κάθε περίπτωση δεν θέλουμε να ισχυριστούμε ότι από την πλευρά της Περιφέρειας Αττικής όλα λειτούργησαν στην εντέλεια. Σίγουρα θα μπορούσαμε να λειτουργήσουμε καλύτερα και να απαιτήσουμε τον καλύτερο συντονισμό και συνεργασία της “αλυσίδας πολιτικής προστασίας”, της οποίας αποτελούμε έναν από τους πολλούς κρίκους. Είναι ζητούμενο ένα αποτελεσματικότερο σύστημα και προς αυτή την κατεύθυνση θα δουλέψουμε με το κεντρικό κράτος. Γι’ αυτό και στο μερίδιο που μας αναλογεί ζητούμε κι εμείς μια ειλικρινή συγγνώμη από τους συμπολίτες μας που ταλαιπωρήθηκαν».
Καθυστερημένοι διαγωνισμοί και αυξημένο κόστος
Φυσικά, η Περιφέρεια Αττικής, που προ της κακοκαιρίας δήλωνε πανέτοιμη να την αντιμετωπίσει, δεν είναι άμοιρη ευθυνών. Σε επερώτηση που κατέθεσε η παράταξη Δύναμη Ζωής στο Περιφερειακό Συμβούλιο γίνεται λόγος για «τραγικές ανεπάρκειες της Περιφέρειας Αττικής». Οπως επισημαίνεται στην επερώτηση, η διοίκηση της περιφέρειας καθυστέρησε να διενεργήσει τους διαγωνισμούς για την εργολαβία του αποχιονισμού και της προμήθειας αντιπαγετικού υλικού. Ειδικότερα, σύμφωνα και με επίσημα έγγραφα που έχει στη διάθεσή του το Documento αλλά και την επερώτηση των πέντε περιφερειακών συμβούλων, «η εργολαβία αποχιονισμού, προϋπολογισμού €1.994.000 προκηρύχθηκε με καθυστέρηση στις 14/7/2021, βάσει της Απόφασης 1543/2021 της Οικονομικής Επιτροπής».
Σύμφωνα με την υπ’ αριθμόν 2172/2021 απόφαση, η Οικονομική Επιτροπή υιοθετώντας τη σχετική εισήγηση απέρριψε την προσφορά της εταιρείας Χρ. Καιρίδης Τεχνική και Εμπορική Ανώνυμη Εταιρεία που είχε αναδειχτεί προσωρινός μειοδότης με προσφορά ύψους 1,595 εκατ. ευρώ και 20% έκπτωση εξαιτίας «ελλείψεων που διαπίστωσε στα δικαιολογητικά συμμετοχής». Με την ίδια απόφαση προχώρησε στην κατακύρωση του διαγωνισμού στον δεύτερο μειοδότη, τη Δίον Τεχνική Ανώνυμη Εταιρεία. Η προσφορά της ανήλθε σε 1,874 εκατ. ευρώ και 6% έκπτωση, δηλαδή 280.000 ευρώ μεγαλύτερη από αυτή της Χρ. Καιρίδης Τεχνική και Εμπορική Ανώνυμη Εταιρεία. Ετσι το ποσοστό της έκπτωσης μειώθηκε από το 20% στο 6%.
Η απόφαση τελικά οδηγήθηκε στα δικαστήρια καθώς υπήρξαν δικαστικές προσφυγές, οι οποίες μέχρι και σήμερα δεν έχουν ολοκληρωθεί, «με συνέπεια να μην υπάρχει ενεργή σύμβαση αποχιονισμού».
Τελικά η περιφέρεια προχώρησε πριν από λίγες ημέρες, όπως αποκάλυψε το documentonews.gr, σε ανάθεση χωρίς διαγωνισμό σε επτά ιδιωτικές εταιρείες για την προμήθεια μηχανημάτων έργου, όπως αποχιονιστικά τύπου ανέμης-φρέζας, γκρέιντερ κ.λπ. για την αντιμετώπιση της κακοκαιρίας. Πρόκειται για τα περιβόητα «θηρία» της περιφέρειας που διαφήμιζε ο Γ. Πατούλης μία μέρα πριν από την κακοκαιρία. Η ενοικίασή τους κόστισε περί το μισό εκατομμύριο ευρώ και οι εργολήπτες που επιλέχθηκαν είναι οι εξής: Αργυρίου Αναστάσιος, Ι.Δ. Χρυσοσπάθης & Σία ΟΕ, Κυριακάκης Χρήστος & Σία ΕΕ, Λυμπέρης Ευστ. Διονύσιος, LM Construction AKTE, Δίον Τεχνική ΑΕ, GRGENESIS AE.
Στην επερώτηση οι περιφερειακοί σύμβουλοι χαρακτηρίζουν «εντυπωσιακό» το ότι «εγκρίνεται τιμή μονάδος για ένα ερπυστριοφόρο “πολυμηχάνημα” (χωρίς ουδεμία άλλη προδιαγραφή) ύψους €180 ανά ώρα ή €4.320 ανά ημέρα!». Η εργολαβία της GRGENESIS AE προκάλεσε ουκ ολίγα σχόλια, αφού παρέχει υπηρεσίες ασφαλείας, φύλαξης, καθαρισμού και facilities. Σε αυτή φέρονται να ανήκουν και τα «θηρία» που νοίκιασε η περιφέρεια.
Καταγγελίες για καθυστέρηση και για το αλάτι
Εκτός από τις καθυστερήσεις στον διαγωνισμό για τις συμβάσεις αποχιονισμού, οι περιφερειακοί σύμβουλοι καταγγέλλουν καθυστερήσεις και στον διαγωνισμό για την προμήθεια του αντιπαγετικού αλατιού. Ο διαγωνισμός προκηρύχτηκε από την Περιφέρεια Αττικής στις 9 Αυγούστου 2021 με «απαράδεκτη καθυστέρηση», όπως επισημαίνεται στην επερώτηση. Ωστόσο το Ελεγκτικό Συνέδριο ακύρωσε τον διαγωνισμό καθώς η επίτροπος έκρινε ότι υπάρχουν «ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες». Ετσι προκηρύχθηκε εκ νέου διαγωνισμός στις 28 Δεκεμβρίου 2021. Στην καρδιά του χειμώνα.
Από την πλευρά του ο Γ. Πατούλης δήλωσε στο Documento ότι «οι ισχυρισμοί της κ. Δούρου δεν έχουν καμία βάση. Η Περιφέρεια Αττικής είχε έγκαιρα προμηθευτεί με απολύτως νόμιμες διαδικασίες επαρκή ποσότητα αντιπαγετικού άλατος. Υπήρχαν διαθέσιμοι 6.379 τόνοι άλατος. Το αλάτι αυτό χρησιμοποιήθηκε από νωρίς τη Δευτέρα από τα συνεργεία της περιφέρειας. Ενώ υπάρχει σημαντικός αριθμός δήμων που προμηθεύτηκαν αλάτι από μας. Οσον αφορά τον αποχιονισμό, από την έναρξη και καθ’ όλη τη διάρκεια της κακοκαιρίας επιχειρούσαμε με 204 μηχανήματα έργου πάσης φύσεως (4×4, JCB, τσάπες, γερανούς, φορτηγά, πολυμηχανήματα, αποχιονιστικά, ερπυστριοφόρα, κ.ά.)».
«Το χιόνι ήρθε πιο γρήγορα»
Επειτα ήρθε η στοχοποίηση των μετεωρολόγων. Στην τοποθέτησή του ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι «το χιόνι μπορεί να ήρθε λίγο πιο γρήγορα από ό,τι είχαν προβλέψει οι μετεωρολόγοι, όμως δεν πρόκειται, δεν πρόκειται αυτό να το επικαλεστώ ως δικαιολογία». Και τότε προς τι η επίμαχη –ψευδής– αναφορά εφόσον δεν αποτελεί δικαιολογία; Στην ανακοίνωση που ακολούθησε τη συντονιστική σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας ο ίδιος ο υπουργός Χρ. Στυλιανίδης δήλωσε χαρακτηριστικά: «Ιδιαίτερα για την Αττική και σύμφωνα με την τελευταία ενημέρωση της ΕΜΥ, τα φαινόμενα αναμένεται να ξεκινήσουν λίγο νωρίτερα από την αρχική εκτίμηση των μετεωρολόγων, δηλαδή από νωρίς το μεσημέρι, αύριο Δευτέρα».
Και όμως ο πρωθυπουργός επιρρίπτει ευθύνες στην ΕΜΥ για μη σωστή πρόγνωση. Αυτό προκάλεσε την αντίδραση πλήθους μετεωρολόγων, μεταξύ των οποίων του διευθυντή της ΕΜΥ Θοδωρή Κολυδά –παρευρισκόταν στην επίμαχη συνεδρίαση–, που έγραψε πως «σχετικά με τη χρονική έναρξη της κακοκαιρίας οι προγνώσεις της ΕΜΥ ήταν ακριβείς», καθώς και ότι «στην προχθεσινή σύσκεψη, μελετώντας online τα δεδομένα, τα οποία προέβαλα και σε όλους τους συμμετέχοντες, τόνισα ότι η κακοκαιρία στην Αττική τελικώς θα ξεκίναγε νωρίτερα, από ό,τι έδειχναν τα πρώτα στοιχεία».
Ολα αυτά δεν εμπόδισαν τον Κυρ. Μητσοτάκη να λέει ότι η μετεωρολογική πρόβλεψη δεν ήταν χρονικά έγκυρη. Αλλωστε πρόκειται γι’ αυτόν που προεκλογικά έλεγε ότι «είμαστε σε μια χώρα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε μετά βεβαιότητας σεισμούς, φωτιές και πλημμύρες και θα είμαστε ασυγχώρητοι αν δεν είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε αυτά που ξέρουμε ήδη ότι θα αντιμετωπίσουμε». Τώρα όμως δήλωσε ότι «ο κρατικός μηχανισμός δεν είναι ακόμη στο σημείο ετοιμότητας που απαιτούν φαινόμενα τόσο μεγάλης έντασης». Και όλα αυτά ενώ η ΕΜΥ βάσει πίνακα που έδωσε στη δημοσιότητα όπου καταγράφονται οι σημαντικότερες χιονοπτώσεις που συνέβησαν στην Αθήνα τα τελευταία 111 χρόνια αποδεικνύει ότι η «Ελπίδα» δεν ήταν πρωτοφανές καιρικό φαινόμενο.
Οπότε, πράγματι, είναι ασυγχώρητοι. Για όλα.
«Ανεπαρκής ο μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας»
Σε δήλωση που παραχώρησε στο Documento o πρώην υπαρχηγός της πυροσβεστικής και δικαστικός πραγματογνώμονας Ανδριανός Γκουρμπάτσης ανέφερε: «Για ακόμα μία φορά μετά τον “Ιανό”, τη “Μήδεια” και τις καταστροφικές πυρκαγιές του περασμένου καλοκαιριού ο μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας αποδείχθηκε ανεπαρκής επιχειρησιακά και συγκεκριμένα ως προς τη λήψη των απαιτούμενων αποφάσεων και τον συντονισμό των εμπλεκόμενων φορέων για να αντιμετωπίσει και την πρόσφατη φυσική καταστροφή εξαιτίας της κακοκαιρίας “Ελπίδα”. Ο “στρατηγός” των ευθυνών είναι η Πολιτική Προστασία, που εκ του νόμου (ν. 4662/2020) φέρει την ευθύνη του συντονισμού όλων των δυνάμεων και ακολουθούν και οι λοιποί φορείς μέχρι και τον “στρατιώτη” που είναι η Αττική Οδός. Πιστεύω ότι η εισαγγελική έρευνα, η οποία διενεργείται από πολύ έμπειρο εισαγγελικό λειτουργό, θα διακριβώσει τις ευθύνες που αναλογούν σε κάθε εμπλεκόμενο φορέα κατά λόγο αρμοδιότητας».
