Περισσότερα από 1.300 χιλιόμετρα συνόρων μοιράζονται η Φινλανδία και η Ρωσία, ενώ τα σουηδικά χωρικά ύδατα γειτνιάζουν με τα ρωσικά. Τα ρωσοφινλανδικά σύνορα αποκρυσταλλώθηκαν έπειτα από δύο απανωτούς πολέμους που επέφεραν μια ιδιόμορφη ισορροπία ισχύος, η οποία πάντως εξασφάλιζε την ειρήνη. Εντούτοις η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ωθεί τη Φινλανδία και τη Σουηδία να ξανασκεφτούν τη μακραίωνη πολιτική ουδετερότητας. Πολιτική που για τη Φινλανδία βαστάει από τον Ψυχρό Πόλεμο και έμεινε γνωστή ως φινλανδοποίηση. Όσο για τη Σουηδία, η ουδετερότητα που ακολουθεί κρατά από το τέλος των ναπολεόντειων πολέμων και πρόκειται για σταθερή πολιτική που όμως πλέον αλλάζει. Για το Ελσίνκι και τη Στοκχόλμη η απόφαση του Κρεμλίνου να ξεκινήσει τον πόλεμο στην Ουκρανία αντιστρέφει τις σταθερές του μεταψυχροπολεμικού κόσμου καθώς πλέον η Ρωσία είναι καθαρά αναθεωρητική δύναμη και ενδεχομένως να φιλοδοξήσει να διευρύνει τους στόχους της εις βάρος της χώρας τους. Φινλανδία και Σουηδία αποφάσισαν να καταθέσουν κοινή πρόταση εισόδου στο ΝΑΤΟ στις 16 Μαΐου. Πιθανολογείται πως η αποδοχή της αίτησης θα γίνει και τυπικά στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη στις 29-30 Ιουνίου.
Ενίσχυση περικύκλωσης της «αρκούδας»
Με την είσοδο της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ ενισχύεται η περικύκλωση της Ρωσίας από το ΝΑΤΟ. Ηδη το σουηδικό κοινοβούλιο έχει εγκρίνει την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών στον κρατικό προϋπολογισμό, αγγίζοντας το νατοϊκό 2% και στέλνοντας μήνυμα ετοιμότητας στη διατλαντική συμμαχία. Η Σουηδία διαθέτει μεγάλη και προηγμένη βιομηχανία όπλων που παράγει μέχρι και υπερσύγχρονα αεροσκάφη. Το ΝΑΤΟ σίγουρα… γλυκοκοιτάζει την προοπτική εισόδου της Σουηδίας, μιας και θα αποκτήσει έναν πολύτιμο σύμμαχο στη Βαλτική, τη Σκανδιναβία και την Αρκτική. Ειδικά από τη στιγμή που η μοναδική παρουσία του ΝΑΤΟ στην περιοχή είναι στη Δανία και τη Νορβηγία. Επιπροσθέτως, η φινλανδική και η σουηδική κοινωνία σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις φαίνονται ιδιαίτερα πρόθυμες να ενταχτούν στον αμυντικό οργανισμό, παρά τη διαχρονική απροθυμία που έδειχναν οι πολίτες τους. Ειδικότερα στη Φινλανδία η υποστήριξη της εισόδου στο ΝΑΤΟ συγκέντρωνε 20%, ενώ τώρα το νούμερο αυτό έχει εκτοξευτεί στο 68%. Στη Σουηδία το «ναι» στην είσοδο στο ΝΑΤΟ έχει ανέλθει στο 41% και το πάλαι ποτέ πλειοψηφικό «όχι» καταγράφεται στο 35%.
Ισορροπία δυνάμεων με σύμφωνο φιλίας
Η πολιτική της ουδετερότητας που ακολουθεί η Φινλανδία από το 1945 και έχει καταγραφεί ως «φινλανδοποίηση» συνδέθηκε με τις δύο απανωτές επιθέσεις που βίωσε η συγκεκριμένη χώρα από τη Ρωσία (1939-40 και 1941-44). Αποτέλεσμά τους ήταν η απώλεια του αρκτικού λιμανιού του Πετσένγκα, της Καρελίας και της… ανεξαρτησίας στην εξωτερική πολιτική. Η μεταπολεμική ισορροπία δυνάμεων αποκρυσταλλώθηκε με την υπογραφή του Συμφώνου Φιλίας, Συνεργασίας και Αμοιβαίας Βοήθειας τον Απρίλιο του 1948, το οποίο υποχρέωνε τη Φινλανδία να υποστηρίξει την άμυνα της ΕΣΣΔ σε περίπτωση επίθεσης της Δύσης και αναγνώριζε την «επιθυμία» της Φινλανδίας να παραμείνει ουδέτερη στον ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων.
Οι Φινλανδοί πολιτικοί καθ’ όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου απέφευγαν συστηματικά να λάβουν θέση για κρίσιμα ζητήματα της εποχής ώστε να μη δυσαρεστηθούν οι Σοβιετικοί. Η Φινλανδία ως αντάλλαγμα για τη συμμόρφωσή της συνέχισε να διατηρεί την ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την ελευθερία της. Οι Φινλανδοί περιέγραψαν αυτή την πολιτική ως δόγμα Παασικίβι – Κέκονεν προς τιμήν των δύο ιστορικών προέδρων της χώρας (1946-56 και 1956-82). Στόχος του δόγματος ήταν η διατήρηση της κυριαρχίας, της δημοκρατίας και του καπιταλισμού στη χώρα χωρίς να αναστατώνονται οι εγκάρδιες σχέσεις με την ΕΣΣΔ.
Η πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού το 1989-91 δεν οδήγησε σε τεκτονικές αλλαγές στην αμυντική πολιτική της χώρας, παρόλο που το 1995 αποφάσισε να γίνει μέλος της ΕΕ χωρίς να απεμπολήσει τις καλές σχέσεις με τη Μόσχα. Ωστόσο ο πόλεμος στην Ουκρανία φαίνεται να έχει μεταβάλει αυτήν τη διάθεση, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι έχουν ληφθεί οριστικές αποφάσεις. Αλλωστε η στάση της Στοκχόλμης αναμένεται να παίξει καταλυτικό ρόλο για τις όποιες αποφάσεις λάβει το Ελσίνκι.
«Τίποτε δεν περνάει απαρατήρητο…»
Η Ρωσία, έχοντας αντιπαρατεθεί πολεμικά με τη Φινλανδία αλλά και τη Σουηδία (1808-09), σίγουρα δεν βλέπει με καλό μάτι τις κινήσεις των γειτονικών κρατών και από τα τέλη Δεκεμβρίου της περασμένης χρονιάς είχε τοποθετηθεί δις διά στόματος της εκπροσώπου του υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα ότι τίποτε δεν περνάει απαρατήρητο, προειδοποιώντας ταυτόχρονα πως θα υπάρξουν «σοβαρές στρατιωτικές και πολιτικές συνέπειες» εφόσον αυτό το σενάριο υλοποιηθεί. Για την ίδια η πολιτική της ουδετερότητας που ακολουθούσαν η Στοκχόλμη και το Ελσίνκι διαφύλασσε τη σταθερότητα στη βόρεια Ευρώπη.
Πιστή στα λόγια της, η Ρωσία στις 2 Μαρτίου ανέπτυξε τέσσερα πολεμικά αεροσκάφη εξοπλισμένα με πυρηνικές κεφαλές στον εναέριο χώρο της Σουηδίας, στέλνοντας μήνυμα αποτροπής. Ακόμη, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντιμίτρι Πεσκόφ μιλώντας σε δημοσιογράφους στις 11/4 διαμήνυσε πως η κίνηση των δύο σκανδιναβικών κρατών «δεν θα φέρει σταθερότητα στην Ευρώπη». Πρόκειται για διφορούμενη δήλωση, υποδηλώνοντας πως το Κρεμλίνο δεν έχει αποφασίσει τον τρόπο με τον οποίο θα απαντήσει.
