Πάνω από πέντε έργα ύψους περίπου 410 εκατ. ευρώ έχουν δοθεί στην Ελλάδα από το Ταμείο Ανάκαμψης για την ψηφιακή μετάβαση του Εθνικού Συστήματος Υγείας που παραμένει «άπιαστο όνειρο», γκρεμίζοντας έτσι το αφήγημα του υπουργού Υγείας Αδωνη Γεωργιάδη για τη δήθεν ψηφιακή αναβάθμιση της υγείας με γοργούς ρυθμούς. Τα κομμάτια που συνθέτουν εν προκειμένω το παζλ της αποτυχίας του υπουργού Υγείας είναι: μία ψηφιοποίηση αρχείων που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, ένα δίκτυο τηλεϊατρικής το οποίο δεν λειτουργεί, επειδή δεν υπάρχει προσωπικό, κι ένα σύστημα συνταγογράφησης που παρουσιάζει συνεχώς προβλήματα (είτε «πέφτει» είτε είναι αδύνατη η πρόσβαση), με αποτέλεσμα 200 γιατροί να διώκονται ως εξιλαστήρια θύματα για παράβαση καθήκοντος επειδή πραγματοποίησαν χειρόγραφες συνταγογραφήσεις.
Εργαζόμενοι στον τομέα της πληροφορικής μιλούν στο Documento για τη δαιδαλώδη, ασαφή και γεμάτη παραλείψεις διαδικασία υλοποίησης των έργων για την ψηφιακή μετάβαση του ΕΣΥ, αποδεικνύοντας ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη διαχειρίζεται τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης ως ιδίους πόρους και χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν!
Απαρχαιωμένο σύστημα
Πέρα από τη συνεχιζόμενη υποστελέχωση και τις δραματικές ελλείψεις υλικών, ο κατήφορος του ΕΣΥ αντανακλάται και σε ακόμη έναν νευραλγικό τομέα, το πληροφοριακό σύστημα, το οποίο είναι καταλυτικό για την εύρυθμη λειτουργία των νοσοκομείων. Ωστόσο, τα τμήματα αυτά είναι πλήρως απαρχαιωμένα και υποστελεχωμένα, με το ελάχιστο προσωπικό που έχει απομείνει να υπερβάλλει εαυτόν και ταυτόχρονα να υφίσταται μια πρωτοφανή απαξίωση από το υπουργείο Υγείας, το οποίο δεν ενημερώνει για τα χρηματοδοτούμενα από το Ταμείο Ανάκαμψης προγράμματα για την ψηφιακή μετάβαση, με αποτέλεσμα οι πληροφορικοί των νοσοκομείων να μην έχουν ιδέα τι υλοποιείται.
O Σπύρος Λύκας, πρόεδρος της Πανελλήνιας Επιστημονικής Ενωσης Πληροφορικής της Υγείας (ΠΕΕΠΛΥ) και πληροφορικός στο νοσοκομείο Αρτας, αναφέρει στο Documento: «Το πρόβλημα είναι και οργανωτικό. Στα 130 νοσοκομεία σε όλη την Ελλάδα υπηρετούν ούτε 300 συνάδελφοι πληροφορικής. Εχουμε κατά μέσο όρο περίπου δυόμισι άτομα στο τμήμα πληροφορικής για κάθε νοσοκομείο. Τα τμήματα αυτά ασχολούνται με τις υποδομές, την ασφάλεια του δικτύου κι έχουν σε πρώτο επίπεδο την υποστήριξη των εφαρμογών για όλα τα τμήματα του νοσοκομείου. Δεν μπορεί να ξέρει ένας υπάλληλος τα ιατρικά, τα νοσηλευτικά και τα διοικητικά ταυτόχρονα. Δεν υπάρχει κάποια επιτροπή παρακολούθησης. Μαθαίνουμε τελευταίοι για τα έργα, όταν έρχεται ο εργολάβος του έργου στο νοσοκομείο. Το υπουργείο θα έπρεπε να ρωτήσει ποιες ανάγκες έχουμε ή πώς θα μπορούσαν αυτά τα έργα να εφαρμοστούν και να ενσωματωθούν σε αυτά που έχουμε ήδη. Δεν ελέγχουν συχνά αν έχουν υλοποιηθεί σωστά. Αυτά τα έργα θα πρέπει να τρέξουν με δεδομένα πληροφορικής του 1990».
Ας δούμε, λοιπόν, κάποια έργα ψηφιακής μετάβασης του ΕΣΥ, τα οποία αποδεικνύουν τη διάτρητη διαδικασία που ακολουθούν τα υπουργεία Υγείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
Με ρυθμούς χελώνας
Χαρακτηριστικό φιάσκο της κυβέρνησης είναι το πρόγραμμα «Ψηφιοποίηση αρχείων του δημόσιου συστήματος υγείας», χρηματοδοτούμενο κι αυτό με κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης. Μάλιστα, το εν λόγω έργο ύψους 117,8 εκατ. ευρώ διαφημιζόταν από το 2019. Ετσι, με βάση τα ορόσημά του θα έπρεπε να είχαν ψηφιοποιηθεί μέχρι σήμερα εκατομμύρια σελίδες με ιατρικές εξετάσεις ασθενών. Το έργο πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι τον Φεβρουάριο του 2026, ενώ θα έπρεπε να είχε πραγματοποιηθεί ήδη το 30% της ψηφιοποίησης των ιατρικών φακέλων. Τα νοσοκομεία έχουν ήδη δημιουργήσει ειδικούς χώρους συγκέντρωσης των φακέλων για την ψηφιοποίησή τους αλλά οι εργολάβοι είναι άφαντοι, καθώς, σύμφωνα με πληροφορίες του Documento, η εκπόνηση του έργου μπλόκαρε έπειτα από συγκρούσεις μεταξύ των ανάδοχων εταιρειών.
Η Αθηνά Μπλατσούκα, υπεύθυνη του τμήματος πληροφορικής του νοσοκομείου Γιαννιτσών, εξηγεί στο Documento τι έχει γίνει: «Ηθελαν να φτιάξουν ένα γραφείο στη Θεσσαλονίκη και να μαζεύουν αρχείο από την κεντρική Μακεδονία. Αυτό δεν γίνεται, γιατί αν πάρεις τον φάκελο είναι επικίνδυνο να χαθεί και θα μείνει το νοσοκομείο χωρίς ιστορικό ασθενών. Εμείς μόνο αυτή την επαφή είχαμε κάνει για να δουν περίπου την έκταση των αρχείων και τους χώρους, για να βάλουν μηχανήματα. Πήραν δείγματα από πέντε κλινικές. Είδαν ότι δεν τους βόλευαν οι χώροι σε πολλά νοσοκομεία και από το φθινόπωρο του 2024 δεν έχουμε καμία ενημέρωση. Περιμένουμε ακόμη».
Συνταγογράφηση αλαλούμ
Από το 2022 το υπουργείο Υγείας διατυμπάνιζε με κάθε τρόπο ότι προχωρά με εντατικούς ρυθμούς ο ψηφιακός μετασχηματισμός του ΕΣΥ, που περιλάμβανε μεταξύ άλλων ένα νέο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, το οποίο θα λειτουργεί στο πλαίσιο της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Κοινωνικής Ασφάλισης (ΗΔΙΚΑ) και θα χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης. Συγκεκριμένα, η νέα πλατφόρμα συνδέεται με δύο προγράμματα:
• Αναβάθμιση υποδομών του συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης με ολικό προϋπολογισμό 13,9 εκατ. ευρώ. • Παροχή υπηρεσιών ανάπτυξης και παραγωγικής λειτουργίας πληροφοριακών συστημάτων της ΗΔΙΚΑ ΑΕ με ολικό προϋπολογισμό 4,5 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, παρά τον πακτωλό χρημάτων που έχει δοθεί, ιατρικοί σύλλογοι εξέφρασαν τις ενστάσεις τους για τη νέα πλατφόρμα, η οποία πέρα από χρονοβόρα είναι και αχρείαστη, τονίζοντας παράλληλα ότι θα δημιουργηθούν περισσότερα προβλήματα, καθώς οι γιατροί δεν έχουν λάβει την ανάλογη εκπαίδευση. Μάλιστα, πολλοί γιατροί διαμήνυαν με κάθε τρόπο στον υπουργό Υγείας πως θα έπρεπε να υπάρξει επικαιροποίηση της νέας πλατφόρμας προτού τεθεί σε λειτουργία. Τελικά, το σύστημα εγκαινιάστηκε τον περασμένο Ιανουάριο. Αποτέλεσμα; Με το «καλημέρα» και από τις πρώτες μέρες λειτουργίας σε όλη τη χώρα το σύστημα «έπεφτε» συνεχώς μετατρέποντας σε οδύσσεια μια απλή συνταγογράφηση.
Εννοείται ότι ο υπουργός κατά την προσφιλή του συνήθεια αποποιήθηκε κάθε ευθύνη και τα έριξε στους… ανεκπαίδευτους γιατρούς.
Εξιλαστήρια θύματα
Το ακόμη πιο προκλητικό: το ανύπαρκτο μέχρι πρότινος σύστημα συνταγογράφησης είχε αποτέλεσμα να βρεθούν στο σκαμνί 200 γιατροί επειδή δεν συνταγογραφούσαν ηλεκτρονικά.
Ειδικότερα, το 2023 ασκήθηκε ποινική δίωξη για «παράβαση καθήκοντος» και μάλιστα «κατ’ εξακολούθηση προκειμένου να βλάψουν το κράτος» σε γιατρούς που υπηρέτησαν στο νοσοκομείο Αγρινίου από τον Αύγουστο του 2018 μέχρι τον Ιανουάριο του 2021, μετά τις δημόσιες καταγγελίες του πρώην διοικητή του νοσοκομείου Μιχαήλ Σερασκέρη για τη μη ηλεκτρονική συνταγογράφηση των παραπεμπτικών εξετάσεων στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) και την ενδεχόμενη απώλεια εσόδων του νοσοκομείου από τα ασφαλιστικά ταμεία. Ωστόσο, ο πρώην διοικητής του νοσοκομείου «λησμόνησε» μια σημαντική λεπτομέρεια. Δεν υπήρχε ούτε ο απαραίτητος εξοπλισμός πληροφοριακών συστημάτων ούτε φυσικά ένα αυτοτελές τμήμα πληροφορικής του νοσοκομείου ώστε να μπορούν οι γιατροί να προχωρήσουν σε ψηφιακές συνταγογραφήσεις.
Υπερκοστολόγηση έργων
Ο πάντα ετοιμόλογος υπουργός Υγείας υπόσχεται κάτι ακόμη για το 2025: θα μειώσει με κάθε τρόπο την ταλαιπωρία και την αναμονή των ασθενών στα Τμήματα Επειγόντων του ΕΣΥ. Πώς θα μπορούσε να γίνει; Με το πρόγραμμα «Βελτίωση της ψηφιακής ετοιμότητας των νοσοκομείων». Πρόκειται για ιδιαίτερα ακριβό πρόγραμμα ύψους 173 εκατ. ευρώ, που όμως δεν φαίνεται να βρίσκεται σε καλύτερη μοίρα από τα υπόλοιπα προγράμματα, προκαλώντας μάλιστα αλαλούμ στους εργαζόμενους πληροφορικής των νοσοκομείων. Ειδικότερα, οι πληροφορικοί, λίγο αφότου έμαθαν για την ύπαρξη του εν λόγω προγράμματος, έλαβαν μια ενημέρωση περίπου δύο ωρών και τον περασμένο Ιανουάριο κλήθηκαν να απαντήσουν μέχρι τις αρχές Φεβρουαρίου σε ένα ερωτηματολόγιο 56 σελίδων με εξεζητημένες ερωτήσεις για το τι χρειάζεται για να εκπονηθεί το έργο.
«Θέσαμε ερωτήματα για τους στόχους του έργου αλλά δεν λάβαμε συγκεκριμένες απαντήσεις. Είναι προαποφασισμένο τι θα γίνει και ποιες εταιρείες θα λάβουν τα έργα. Καλούμαστε προ τετελεσμένου να εκτελέσουμε κάτι που μπορεί να μην το χρειαζόμαστε είτε εξ ολοκλήρου είτε και καθόλου. Ακόμη, μας αναγκάζουν συχνά να αλλάξουμε συστήματα πλήρως παραγωγικά. Μας προστίθενται ευθύνες τις οποίες έπρεπε να εκπληρώσουν οι εταιρείες που τα αναλαμβάνουν αφού παίρνουν τόσα χρήματα. Το ερωτηματολόγιο των 56 σελίδων είναι φτιαγμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να μην μπορούμε εμείς να το αναλάβουμε. Το έργο αυτό αλλά και πολλά άλλα πολλές φορές είναι υπερκοστολογημένα δέκα φορές πάνω, ενώ ίδια έργα του εξωτερικού είναι πολύ πιο φτηνά» υπογράμμισε ο Δημήτρης Φλυτζάνης, πρόεδρος εργαζομένων του Βενιζελείου Γενικού Νοσοκομείου Ηρακλείου και πληροφορικός.
Τηλεϊατρική… σε αχρηστία
Στο κατακερματισμένο ΕΣΥ, με την πλήρη υποστελέχωση και τις ελλείψεις ακόμη και σε γάντια και βαμβάκι, τι λείπει; Μα φυσικά Εθνικό Δίκτυο Τηλεϊατρικής, με το οποίο οι διαγνωστικές εξετάσεις που γίνονται στα ΤΕΠ θα μπορούν να «διαβάζονται» και εξ αποστάσεως. Μάλιστα, από τα 29,9 εκατ. ευρώ που έχουν δοθεί για το έργο έχουν αξιοποιηθεί μόλις τα 4 εκατ. Ωστόσο, οι τριτοκοσμικές ψηφιακές συνθήκες του ΕΣΥ, οι ελλείψεις προσωπικού και η ειδική εκπαίδευση που απαιτείται για το πρόγραμμα καθιστούν αδύνατη την τηλεϊατρική.
Ο Σπ. Λύκας υπογραμμίζει: «Ο γιατρός θα πάει στο γραφείο τηλεϊατρικής ή θα τρέξει τους ασθενείς του νοσοκομείου; Τι να πρωτοκάνει; Εμείς δεν έχουμε στελεχωμένο ΤΕΠ και γενικό γιατρό που να μπορεί να παρακολουθήσει το πρόγραμμα. Προκύπτει οργανωτικό ζήτημα. Δεν μας έστειλαν τη σύμβαση, δεν μας είπαν πώς θα γίνει η εφαρμογή. Για παράδειγμα, δεν γνωρίζω πώς θα κάνω τη διασύνδεση για να στείλω στο σύστημα αυτό την αξονική».
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και ο Θάνος Χατζηκυριάκος-Σβώκος, αγροτικός γιατρός στην Παρπαριά της Χίου: «Στη Βολισσό υπάρχει αίθουσα τηλεϊατρικής που κοστίζει εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ. Δεν έχει λειτουργήσει ποτέ. Είναι τρόπος συγκάλυψης της υποστελέχωσης.
Δεν διευκρινίζουν ότι η τηλεϊατρική μπορεί να γίνει μόνο από γιατρό, αλλά τι γιατρό, ειδικευμένο, ανειδίκευτο, αγροτικό ή και από νοσηλευτή; Είναι αντιεπιστημονικό. Δεν λύνουν απλά πράγματα και φέρνουν τηλεϊατρική. Κολλάει το δίκτυο, δεν έχουμε αναλυτές για εξετάσεις αίματος αλλά έχουμε τηλεϊατρική που είναι σε αχρηστία. Το Ταμείο Ανάκαμψης θεωρώ ότι είναι ένα νέο υπερμνημόνιο. Δεν έχει έρθει να μας σώσει. Είναι τα χρήματα των φορολογουμένων της Ευρώπης. Οταν η υποστελέχωση αγγίζει το 60% και δίνεις εκατομμύρια σε τέτοια συστήματα, είναι προκλητικό. Οι εργολάβοι στην υγεία είναι σε κάθε τομέα, από τη φύλαξη μέχρι την καθαριότητα του ΕΣΥ».
Διαβάστε επίσης:
Η Ευρώπη τρέχει πίσω από τον Τραμπ στην Ουκρανία – Ουραγός η ΕΕ στην τεχνητή νοημοσύνη
BAFTA 2025: Μεγάλη βραδιά για «Conclave» και «The Brutalist» – Όλοι οι νικητές