Επανήλθε πρόσφατα στην ειδησεογραφία η Covid με τη νέα υποπαραλλαγή τής Ομικρον ονόματι Eris που πρωτοεμφανίστηκε στην Κίνα τον Φεβρουάριο του 2023 και πλέον έχει εντοπιστεί και στην Ελλάδα. Μια υποπαραλλαγή που σχετίζεται με αυξημένη μεταδοτικότητα αλλά δεν φαίνεται να προκαλεί σοβαρότερη νόσο. Ακολουθεί δηλαδή την αναμενόμενη εξέλιξη του ιού. Ως επί το πλείστον, τα συμπτώματα μοιάζουν με κοινό κρυολόγημα. Παρόλο που αναφέρεται αυξημένος αριθμός νοσηλειών με τη νέα μετάλλαξη, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας σε ανακοίνωσή του στις 9 Αυγούστου ανέφερε ότι «με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, ο κίνδυνος για τη δημόσια υγεία που θέτει η νέα υποπαραλλαγή αξιολογείται ως χαμηλός σε παγκόσμιο επίπεδο». Δεν θα αποτελέσει έκπληξη πάντως αν η νέα αυτή μετάλλαξη κυριαρχήσει και εκτοπίσει τις υπόλοιπες παραλλαγές.
Μια από τις ανησυχίες που εκδηλώνονται ύστερα από κάθε νέα εξέλιξη του ιού είναι αν διαφεύγει της προστασίας των εμβολίων. Δυστυχώς τα υπάρχοντα εμβόλια για την Covid έχουν εν πολλοίς αποτύχει στην προστασία από τη μόλυνση και τη μετάδοση σε σχέση με τα κλασικά εμβόλια, σε σημείο που πρακτικά σχεδόν όλος ο πληθυσμός έχει μολυνθεί από τον ιό. Το διαθέσιμο από πέρσι δισθενές εμβόλιο δεν αποτελεί εξαίρεση, με κάποιες μελέτες να δείχνουν ότι δεν πρόσφερε καλύτερη προστασία από τη μόλυνση σε σχέση με τα εμβόλια πρώτης γενιάς, ενώ άλλες μελέτες ανέδειξαν μια «παράδοξη» αύξηση της πιθανότητας μόλυνσης σε όσους έκαναν το δισθενές εμβόλιο σε σχέση με όσους δεν το είχαν κάνει. Νέας γενιάς εμβόλια από τρεις φαρμακευτικές εταιρείες αναμένεται να λάβουν έγκριση τις επόμενες εβδομάδες. Δεν σχεδιάστηκαν όμως για το στέλεχος Eris αλλά για προηγούμενη μετάλλαξη. Μια πρώιμη μελέτη έδειξε ότι το νέο εμβόλιο προκαλεί σημαντική ανοσολογική απόκριση (παραγωγή αντισωμάτων) για την υποπαραλλαγή Eris, όμως παρόμοια αποτελέσματα είχε δείξει και το προηγούμενο δισθενές εμβόλιο λίγο πριν από την κυκλοφορία του. Τα νέα εμβόλια αναμένεται και πάλι να λάβουν έγκριση χωρίς κλινικά δεδομένα. Και ενώ τα προηγούμενα εμβόλια έδειξαν σχετικά ικανοποιητική προστασία έναντι σοβαρής νόσου και νοσηλείας σε νοσοκομεία, παρέμενε το πρόβλημα της βραχυπρόθεσμης αποτελεσματικότητάς τους. Ταυτόχρονα υπάρχει και το ζήτημα των παρενεργειών. Σε κατάθεσή του σε επιτροπή της Βουλής στη Μεγάλη Βρετανία τον Ιούλιο του 2023 ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Καρλ Χένεγκαν εκτίμησε ότι το ποσοστό καταγραφής παρενεργειών στο σύστημα κίτρινης κάρτας της χώρας ίσως να εκπροσωπεί μόλις το 2% των πραγματικών παρενεργειών. Αυτό αποτελεί τεράστιο πρόβλημα, μιας και το σύστημα κίτρινης κάρτας είναι το σημαντικότερο εργαλείο για την ανάδειξη σημάτων που συσχετίζουν τα φαρμακευτικά σκευάσματα με παρενέργειες. Δεν θα αποτελούσε έκπληξη αν και στη χώρα μας η κατάσταση με το σύστημα φαρμακοεπαγρύπνησης είναι παρόμοια, δεν υπάρχουν όμως σχετικές εκτιμήσεις.
Οπως έγινε φανερό ήδη από το 2021, η Covid θα παραμείνει στη ζωή μας. Η ανοσία της αγέλης αποτέλεσε απατηλό όνειρο, που όμως προκάλεσε σοβαρές βλάβες στην κοινωνία και την υγεία μέσω των μέτρων για την επίτευξή της και του πανικού που προκλήθηκε στους πολίτες. Η Covid πλέον πρέπει να αντιμετωπίζεται ως πραγματικότητα της καθημερινότητας, με σύνεση και ψυχραιμία, όπως συμβαίνει με πολλές άλλες ιώσεις. Οσον αφορά τα νέα εμβόλια, οι αβεβαιότητες και η εμπειρία μέχρι τώρα αποκλείουν τη σύσταση για οριζόντιο εμβολιασμό. Κάθε απόφαση λοιπόν πρέπει να είναι εξατομικευμένη, με βάση το προφίλ κινδύνου, τις συννοσηρότητες και την προσωπική απόφαση και τις ανησυχίες του κάθε πολίτη.
«Τα σπίτια ξαναχτίζονται και τα δέντρα θα ξαναφυτρώσουν αλλά η ανθρώπινη ζωή δεν αναπληρώνεται» δήλωνε σε διάγγελμά του πριν από δύο χρόνια ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Εχει συμπληρώσει ως πολιτικός καριέρας ότι είναι «προσωπική μου δέσμευση να ξαναφτιάξουμε ό,τι καταστράφηκε» και ως ινφλουένσερ: «Η αρνητική εμπειρία από την καταστροφή να γίνει θετική δύναμη αλλαγής». Η επικοινωνία πάνω απ’ όλα. Μια μεγάλη επιχείρηση δικαιολόγησης επειδή ήταν αναπόφευκτη η καταστροφή: «Κάναμε ό,τι ήταν ανθρωπίνως δυνατόν, αλλά είναι σαφές ότι αυτό σε πολλές περιπτώσεις δεν ήταν αρκετό». Φταίει, γενικά, η κλιματική αλλαγή, η οποία στην Ελλάδα ενέσκηψε το 2019, ή τα φαινόμενα που τα είδαμε κι αλλού, όπως στο Μάουι, όπου σημειωτέον περνούσε τυφώνας. Αλλοτε βολικά φταίνε αόρατοι εχθροί, πράκτορες, βολικά θύματα όπως οι μετανάστες, σε έναν «υβριδικό πόλεμο», που όλως τυχαίως τις προηγούμενες μέρες απείλησε και την Τουρκία που έκλεισε τα Δαρδανέλια.
Το αφήγημα χωλαίνει, όμως έχει φανατικούς υποστηρικτές διότι κάποιος πρέπει να φταίει στην τραμπική πόλωση που έχει στήσει το επιτελικό κράτος, εξαφανίζοντας κάθε «εσωτερικό εχθρό». Δημιούργησε ανεξέλεγκτα τάγματα κυνηγών κεφαλών με το «έπος του Εβρου», ενώ με λιτανείες ξορκίζει την πύρινη απειλή. Η απουσία του βεμπερικού κράτους-προστάτη προκαλεί καταφυγή στην αυτοδικία και στα θαύματα.
«Το επιτελικό κράτος δεν σβήνει φωτιές με τη μάνικα. Συντονίζει και επιβλέπει» έχει πει ο Κυρ. Μητσοτάκης, ο οποίος έχει μείνει μόνος στο κάδρο των ευθυνών με την ανυπαρξία της αντιπολίτευσης. Μιλά για αποζημιώσεις και κονδύλια, για «κοσμογονία», αλλά έχει αφήσει την πυροσβεστική χωρίς μέσα και προσωπικό, την αντιμετώπιση και την πρόληψη χωρίς σχέδιο, έχει καταντήσει ΚΑΠΗ τις δασικές υπηρεσίες. Οπως αναφέρουν
Το επιτελικό κράτος και οι κεφαλές του είναι άνιωθα. Σαν Νέρωνες καίνε τις ζωές μας. Προστατεύουν μόνο τον εαυτό τους και υποκριτικά μιλούν για ανθρώπινο πόνο οι δασολόγοι, στήνει επιτροπές για να απορροφήσει κονδύλια που δεν ξέρουμε πού καταλήγουν.
Το επιτελικό κράτος και οι κεφαλές του είναι άνιωθα. Σαν Νέρωνες καίνε τις ζωές μας, μας βάζουν να δουλεύουμε 13ωρα, στήνουν εκπαίδευση-μπίζνα, καταστρέφουν το ΕΣΥ, διώχνουν γιατρούς και άλλους επιστήμονες στο εξωτερικό. Προστατεύουν μόνο τον εαυτό τους και υποκριτικά μιλούν για ανθρώπινο πόνο. Τι θα πουν οι αποζημιώσεις στον μελισσοκόμο Γιώργο Καραφυλλίδη από την Κίρκη Εβρου που με λυγμούς αποχαιρέτισε τις μελισσούλες του; «Ψυχούλες μου όμορφες, κοριτσάκια μου γλυκά, ο πιο σκληρός θάνατος σας βρήκε. Χωρίς να έχετε ποτέ καμία απαίτηση, μόνο υποχρεώσεις. Λίγο νεράκι στον παρατεταμένο καύσωνα μόνο θέλατε. Υποφέρω μόνο που σκέφτομαι πόσο γρήγορα και νευρικά κουνούσατε τα φτεράκια σας για να γλιτώσετε από τον καπνό και τις φλόγες τη βασίλισσά σας, ώστε να επιβιώσει το σμήνος σας και μετά τον θάνατό σας». Θα μπορούσε να ήμασταν εμείς στη θέση τους.
*Ο Κωνσταντίνος Φαρσαλινός είναι ερευνητής – ιατρός, επιστημονικός συνεργάτης Πανεπιστημίων Πατρών και Δυτικής Αττικής
