Εγκριτοι νομικοί μιλούν για τον γολγοθά εργαζομένων ή συγγενών τους σε περιπτώσεις ατυχημάτων
Τον δικό τους γολγοθά ανεβαίνουν δεκάδες εργαζόμενοι που έχουν υποστεί ατύχημα εν ώρα εργασίας ή συγγενείς εργαζομένων σε περίπτωση θανατηφόρου δυστυχήματός τους σε ό,τι αφορά τη Δικαιοσύνη, ακόμη και σε περίπτωση δικαίωσης. Τα παραδείγματα πολλά και διαρκή. Εργαζόμενος που τραυματίστηκε πριν από ένα χρόνο πέφτοντας από ύψος 12 μέτρων στο Πέραμα δεν έχει εισπράξει ούτε 1 ευρώ από την εταιρεία παρά το γεγονός ότι δικαιώθηκε στα ασφαλιστικά μέτρα που κατέθεσε ο δικηγόρος του. Σε άλλη περίπτωση θανάτου εργαζομένου στη ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη του Περάματος τον Μάιο του 2019 οι κατηγορούμενοι ακόμη δεν έχουν καθίσει στο σκαμνί για να δικαστούν. Οι γονείς ενός άτυχου ντελιβερά που έχασε τη ζωή του εν ώρα εργασίας, αν και δικαιώθηκαν στα δικαστήρια και τους επιδικάστηκε αποζημίωση, εντούτοις δεν έχουν καταφέρει να εισπράξουν ούτε ευρώ. Ο λόγος; Ο εργοδότης δεν εμφάνιζε καθόλου χρήματα στους λογαριασμούς του. Αυτές είναι μόνο μερικές από τις εκατοντάδες περιπτώσεις που συμβαίνουν στη χώρα μας για τις οποίες η Δικαιοσύνη λειτουργεί αποτρεπτικά στη διεκδίκηση ηθικής δικαίωσης και καταβολής χρηματικών αποζημιώσεων τόσο στα θύματα όσο και στις οικογένειές τους. Η Ελλάδα του Μητσοτάκη μοιάζει να έχει επιστρέψει στα 60s.
Επί ένα χρόνο περιμένει δικαίωση
Απρίλιος 2022, Νέο Ικόνιο Περάματος. Ο λιμενεργάτης Παναγιώτης Πέττας βρίσκεται στην προβλήτα ΙΙΙ στον σταθμό εμπορευματοκιβωτίων στις εγκαταστάσεις της Cosco. Μαζί με άλλους συναδέλφους του πραγματοποιούσαν εργασίες σε φορτηγό πλοίο. Είναι άλλη μία μέρα στη δουλειά για τον 38άχρονο λιμενεργάτη. Ο ίδιος άλλωστε απασχολείται στις εγκαταστάσεις των προβλητών ΙΙ και ΙΙΙ του σταθμού εμπορευματοκιβωτίων ως λιμενεργάτης – φορτοεκφορτωτής από το 2011, έχοντας υπογράψει σύμβαση με εταιρεία διακίνησης φορτίων.
Ο λιμενεργάτης βρισκόταν σε ύψος 12-14 μέτρων και ακουμπούσε σε προστατευτικό κιγκλίδωμα. Κατά τη διάρκεια των εργασιών επιχείρησε να απασφαλίσει το περιστρεφόμενο κλειδί («παπουτσάκι») ενός εμπορευματοκιβωτίου. Ξαφνικά το κιγκλίδωμα άρχισε να υποχωρεί μέχρι που έσπασε. Ο λιμενεργάτης έπεσε στο κενό. Κατά την πτώση του χτύπησε σε «παρακείμενα εμπορευματοκιβώτια» με αποτέλεσμα να τραυματιστεί σοβαρά. Σύμφωνα με την υπ’ αριθμόν 1070/2022 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, έπειτα από ασφαλιστικά μέτρα που είχε καταθέσει μέσω του δικηγόρου του Παναγιώτη Σαπουντζάκη, το κιγκλίδωμα είχε υποστεί «οξεία διάβρωση». Ο λιμενεργάτης μεταφέρθηκε σε ιδιωτικό θεραπευτήριο με πολλαπλά κατάγματα, ενώ παράλληλα διαπιστώθηκε η «ύπαρξη θλαστικού τραύματος κεφαλής, εκδορές και κάκωση αγκώνων». Στο θεραπευτήριο παρέμεινε νοσηλευόμενος επί αρκετές ημέρες.
Σύμφωνα με την απόφαση των ασφαλιστικών μέτρων, το ατύχημα προκλήθηκε «από υπαιτιότητα της πλοιοκτήτριας του πλοίου». Και αυτό γιατί η εταιρεία «δεν είχε λάβει όλα τα απαιτούμενα μέτρα ασφαλείας και δεν είχε τηρήσει τους προβλεπόμενους κανονισμούς, όπως όφειλε και μπορούσε, προκειμένου να προστατεύσει όσους εργάζονταν στο πλοίο, ακόμη και αν δεν ανήκαν στο προσωπικό της και ειδικότερα ότι όφειλε να είχε μεριμνήσει για την επισκευή άλλως για την αντικατάσταση των σημείων του μεταλλικού προστατευτικού κιγκλιδώματος που είχαν υποστεί διάβρωση, ώστε αυτό να είναι σταθερό και ανθεκτικό παρέχοντας στους εργαζόμενους την απαιτούμενη ασφάλεια».
Το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών δικαίωσε τον λιμενεργάτη με απόφαση που εξέδωσε τον Ιούνιο του 2022 διατάσσοντας τη συντηρητική κατάσχεση του πλοίου για την «εξασφάλιση της απαίτησης» του 38άχρονου για το ποσό των 400.000 ευρώ. Επίσης το δικαστήριο έδωσε το δικαίωμα στην πλοιοκτήτρια εταιρεία, σε βάρος της οποίας προσέφυγε ο εργαζόμενος, να αντικαταστήσει τη συντηρητική κατάσχεση με το μέτρο της εγγυοδοσίας. Οπως και έγινε.
Ενα χρόνο μετά ο 38άχρονος δεν έχει εισπράξει ούτε 1 ευρώ καθώς, όπως καταγγέλλει στο Documento ο δικηγόρος του Παν. Σαπουντζάκης, δεν έχει καν συνταχθεί κατηγορητήριο για το ποινικό σκέλος της υπόθεσης, ενώ δεν έχουν εκδικαστεί ούτε οι αγωγές αποζημίωσης που έχουν γίνει στα αστικά δικαστήρια.
«Το δικαστήριο εξέδωσε απόφαση για τα ασφαλιστικά μέτρα που επιδίκασε εγγυητική επιστολή τραπέζης ύψους 400.000 ευρώ, ενώ παράλληλα απαγόρευσε τον απόπλου του πλοίου. Ωστόσο μέχρι και σήμερα σε ό,τι αφορά το ποινικό σκέλος της υπόθεσης, αν και έχει σχηματιστεί δικογραφία, ακόμη δεν έχει συνταχθεί κατηγορητήριο σε βάρος των εμπλεκομένων. Κάτι που θα αποτελούσε οδηγό και για το αστικό δικαστήριο» σημειώνει στο Documento ο κ. Σαπουντζάκης.
Από το 2019 ακόμη δεν έχουν καθίσει στο σκαμνί
Ακόμη μία χαρακτηριστική περίπτωση όσων συμβαίνουν στη Δικαιοσύνη με περιπτώσεις εργατικών ατυχημάτων ή δυστυχημάτων είναι και αυτή εργαζομένου ρουμανικής καταγωγής ο οποίος τον Μάιο του 2019 έχασε τη ζωή του κατά τη διάρκεια εργασιών στη ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη του Περάματος, πέφτοντας από μεγάλο ύψος.
Για την υπόθεση έχουν ασκηθεί ποινικές διώξεις σε βάρος τεσσάρων προσώπων για το αδίκημα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, οι κατηγορούμενοι «παρενέβησαν τις διατάξεις της νομοθεσίας για την υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας». Ειδικότερα, οι κατηγορούμενοι «δεν μερίμνησαν ώστε άπαντες οι εργαζόμενοι να φέρουν τα παρεχόμενα μέτρα ασφαλείας, όπως κράνος και ζώνες ασφαλείας, οι οποίες θα έπρεπε να είναι ασφαλώς προσαρμοσμένες και διαρκώς ασφαλισμένες σε σταθερό σημείο εξασφαλίζοντας την απομάκρυνση του κινδύνου έναντι της πτώσης». Αν και έχουν περάσει τέσσερα χρόνια από τον θάνατο του εργαζόμενου, η δίκη των κατηγορουμένων δεν έχει ακόμη ξεκινήσει, όπως σημειώνει στο Documento ο δικηγόρος Παν. Σαπουντζάκης.
Δικαιώθηκαν αλλά ο εργολάβος «άφαντος»
Ο γολγοθάς για τους εργαζόμενους ή τις οικογένειές τους ωστόσο συνεχίζεται ακόμη και αν δικαιωθούν στα δικαστήρια. Η περίπτωση οικογένειας που το παιδί τους σκοτώθηκε εν ώρα εργασίας κάνοντας ντελίβερι είναι απολύτως χαρακτηριστική. Η οικογένεια προσέφυγε στα αστικά δικαστήρια και δικαιώθηκε. Το δικαστήριο τους επιδίκασε αποζημίωση κάποιων χιλιάδων ευρώ. Ωστόσο ο εργοδότης είχε σχεδόν μηδενικές καταθέσεις στην τράπεζα, με αποτέλεσμα η οικογένεια να μην εισπράξει τίποτε από την αποζημίωση.
«Η ανθρώπινη ζωή δεν μπορεί να κοστολογηθεί. Για τη μητέρα και τον πατέρα που έχουν χάσει το 20άχρονο παιδί τους ως διανομέα καμία αστική δικαιοσύνη δεν μπορεί να ικανοποιήσει την ψυχή τους την ίδια» τονίζει στο Documento ο δικηγόρος-εργατολόγος Βασίλης Αρχιμανδρίτης.
Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις οι οικογένειες ή τα θύματα συναντούν και άλλα εμπόδια. Εταιρείες που καταδικάζονται έπειτα από προσφυγή των εργαζομένων εμφανίζονται πτωχευμένες, με αποτέλεσμα να μην καθίσταται δυνατή η δυνατότητα είσπραξης της αποζημίωσης. Αλλες αλλάζουν ΑΦΜ και συνεχίζουν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα. Ο εργαζόμενος όμως επίσης δεν μπορεί να εισπράξει την αποζημίωση. Το φαινόμενο αυτό είναι συχνό με εργολαβικές εταιρείες που αναλαμβάνουν την εκτέλεση έργων για λογαριασμό μεγάλων εταιρειών.
«Παράλληλα εμφανίζεται πολύ συχνά το φαινόμενο μέχρι να τελεσιδικήσει μια υπόθεση η εταιρεία να έχει πτωχεύσει. Ο εργολάβος, για παράδειγμα, που λαμβάνει ένα έργο από τον ΟΤΕ, από τον ΔΕΔΔΗΕ, να έχει αλλάξει ΑΦΜ και να λειτουργεί με άλλο. Αρα στην πράξη συνεχίζεται μια εργασία αλλά ο εργαζόμενος δεν μπορεί να δικαιωθεί» υπογραμμίζει στο Documento ο κ. Αρχιμανδρίτης.
Απαιτούνται τρία με τέσσερα χρόνια για να τελεσιδικήσουν
Οπως εξηγεί ο κ. Αρχιμανδρίτης, ο χρόνος που απαιτείται για να τελεσιδικήσει μια υπόθεση εργατικού ατυχήματος είναι κατά μέσο όρο τρία με τέσσερα χρόνια. Κάτι τέτοιο συνεπάγεται ψυχικό αλλά και οικονομικό κόστος για έναν εργαζόμενο. Κάποιοι δεν έχουν τα οικονομικά μέσα ή τα ψυχικά αποθέματα.
«Το κατά πόσο ένας εργαζόμενος μπορεί να δικαιωθεί ή όχι στα αστικά δικαστήρια ή για παράδειγμα οι συγγενείς που διεκδικούν αποζημίωση για ψυχική οδύνη είναι ένα ζήτημα που κρίνεται στην πράξη και φυσικά αντιμετωπίζει δυσκολίες ο εργαζόμενος λόγω κόστους και χρόνου. Για παράδειγμα, μια εργατική υπόθεση μπορεί να κάνει να τελεσιδικήσει τρία ή τέσσερα χρόνια, πολλές φορές και περισσότερο εάν τύχει σε μια αναβολή ή σε αποχή. Επίσης κάποιος δικαστής μπορεί να χρειαστεί ακόμη και 15 μήνες για να καθαρογράψει μια απόφαση. Αυτό κάποιος μπορεί να το δει σε αντιδιαστολή με υποθέσεις απεργιακών αγωγών. Κατατίθεται η απόφαση την ίδια μέρα, προσδιορίζεται την ίδια μέρα και εκδίδεται η απόφαση την ίδια μέρα και με ειδική άδεια μπορεί να επιδοθεί η απόφαση την ίδια μέρα» σημειώνει στο Documento ο κ. Αρχιμανδρίτης.
Υποστελεχωμένες υπηρεσίες και έλλειψη ελέγχων
Σε ό,τι αφορά τα αίτια για τα οποία παρατηρείται αύξηση των εργατικών ατυχημάτων ή δυστυχημάτων τα τελευταία χρόνια οι δικηγόροι είναι σαφείς: «Υποστελεχωμένες κρατικές υπηρεσίες και έλλειψη ελέγχων σε ό,τι αφορά την τήρηση των μέτρων ασφαλείας από την πλευρά του εργοδότη».
«Το συμπέρασμα είναι ένα και ξεκάθαρο. Ολα αυτά οφείλονται στην εντατικοποίηση της εργασίας και την έλλειψη μέτρων ασφαλείας. Επειδή οι εργοδότες στη ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη έχουν σκοπό το μεγαλύτερο κέρδος, δεν λαμβάνονται τα δέοντα μέτρα ασφαλείας και οι προστατευτικές δικλίδες. Αυτό έχει κόστος και αποφεύγουν να παίρνουν μέτρα ασφαλείας. Επίσης οι υπηρεσίες των οργάνων που κάνουν τους ελέγχους στο ΚΕΠΕΚ είναι υποστελεχωμένες» σημειώνει στο Documento ο κ. Σαπουντζάκης και συμπληρώνει: «Και το δυστύχημα το τελευταίο στο Πέραμα είναι απότοκο της έλλειψης μέτρων ασφαλείας και ελέγχων από υποστελεχωμένες υπηρεσίες του κράτους».
Από την πλευρά του και ο δικηγόρος – εργατολόγος Γιάννης Καρούζος επιρρίπτει ευθύνες στην πλευρά των αρμόδιων κρατικών υπηρεσιών και την υποστελέχωσή τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι εκτός από το γεγονός πως δεν υπάρχουν επικαιροποιημένα στατιστικά στοιχεία για τον αριθμό των εργατικών ατυχημάτων στη χώρα μας, καθυστερεί και η έκδοση των πορισμάτων για τα εργατικά ατυχήματα από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες.
«Τα σημαντικότερο στοιχείο είναι ότι δεν υπάρχουν επικαιροποιημένα στατιστικά στοιχεία κυρίως από τον ΕΦΚΑ αλλά και από το ΣΕΠΕ για τον αριθμό των εργατικών ατυχημάτων στη χώρα μας. Η σχετική διαδικασία καταγραφής σε ετήσια βάση συντελείται κάθε δύο ή τρία χρόνια και αυτό είναι απαράδεκτο. Το ίδιο ισχύει και για το ΣΕΠΕ» εξηγεί και σημειώνει με έμφαση: «Να τονίσουμε ότι πολύ σημαντικά είναι τα στατιστικά δεδομένα που καθορίζουν τα μέτρα πρόληψης και αποφυγής των εργατικών ατυχημάτων. Επίσης η σύνταξη των πορισμάτων από την αρμόδια υποστελεχωμένη υπηρεσία του υπουργείου Εργασίας λαμβάνει χώρα έπειτα από μεγάλη καθυστέρηση, ταλαιπωρώντας τους ενδιαφερόμενους στον προσδιορισμό ευθύνης εμπλεκομένων ενώ παράλληλα γραφειοκρατικοποιείται η όλη διαδικασία με αποτέλεσμα την αποφυγή διεκδίκησης αποζημιώσεων από την πλευρά των θυμάτων».