Η δίωξη Λοβέρδου, η υπερσυνταγογράφηση και οι παράνομες πρακτικές που φούσκωσαν τα κέρδη της πολυεθνικής.
Η Novartis στον εξωδικαστικό συµβιβασµό παραδέχεται κι άλλες από τις παράνοµες πρακτικές που ακολουθούσε στη χώρα µας: οι δύο πρώην εργαζόµενοι της Novartis Hellas πλήρωναν µε τη µορφή χορηγίας τους παρόχους υγειονοµικής περίθαλψης που δούλευαν σε δηµόσιους οργανισµούς στην Ελλάδα ώστε αυτοί να παρακολουθούν συνέδρια. Επρόκειτο για µέσο δωροδοκίας και επιρροής σε «διεφθαρµένους παρόχους υγειονοµικής περίθαλψης» για να αυξήσουν τη συνταγογράφηση φαρµάκων της Novartis. Ακόµη παραποιούσαν λογιστικά βιβλία, αρχεία και λογαριασµούς για να αποκρύψουν πληρωµές και δώρα.
Η Novartis παραδέχεται επίσης:
• Αναφορικά µε το φάρµακο Lucentis που παράγει, κατά την περίοδο 2012-15 «πλήρωνε» δηµόσιους και ιδιώτες οφθαλµίατρους προκειµένου να παρακολουθήσουν ιατρικά συνέδρια, τα οποία όµως αποτελούσαν κεκαλυµµένο µέσο ώστε να δωροδοκούνται γιατροί προκειµένου να υπερσυνταγογραφούν το Lucentis. Πρόκειται για ένα από τα φάρµακα για τα οποία έχει ασκηθεί ποινική δίωξη στον Λοβέρδο.
• Για το πρόγραµµα «Exactly», που είχε εκπονήσει, µέσω ανταλλαγµάτων λάµβανε από επαγγελµατίες της υγείας πληροφορίες για ασθενείς µε υπέρταση. Το πρόγραµµα αφορούσε πληρωµές γιατρών σχετικά µε τη συµµετοχή σε επιδηµιολογική µελέτη µε σκοπό να αυξηθούν οι συνταγογραφήσεις υπέρ της Novartis. Στο πρόγραµµα αυτό εντάσσεται και το φάρµακο Diovan, έρευνα για το οποίο η εισαγγελέας εφετών Ελένη Ράικου παραδέχτηκε ότι αφορούσε το έµβασµα της Novartis προς τον σύζυγό της. Αυτό εγείρει σοβαρότατο νοµικό και ηθικό ζήτηµα για την ίδια καθώς είναι µια από τους βασικούς µάρτυρες στη «σκευωρία» της Novartis, κατά τα λεγόµενα της Ν∆.
Οσα αναφέρονται για το Lucentis έρχονται να υποστηρίξουν και την άσκηση της ποινικής δίωξης στην Ελλάδα σε βάρος του πρώην υπουργού Υγείας Ανδρέα Λοβέρδου. Επί υπουργίας του προτιµήθηκε το συγκεκριµένο φάρµακο σε σχέση µε φάρµακο άλλης εταιρείας το οποίο ήταν πολύ φτηνότερο, όπως αναφέρεται στην παραγγελία της Εισαγγελίας κατά της ∆ιαφθοράς για την άσκηση της ποινικής δίωξης σε βάρος του Ανδρ. Λοβέρδου τον Νοέµβριο του 2019 για το αδίκηµα της δωροληψίας πολιτικού προσώπου και µάλιστα κατ’ εξακολούθηση.
Αναλυτικά, τον Απρίλιο του 2012 τέθηκε στον Ανδρ. Λοβέρδο από τον τότε γενικό γραµµατέα του υπουργείου Αντώνη ∆ηµόπουλο το ζήτηµα της έγκρισης χρήσης του «ανταγωνιστικού και φτηνότερου φαρµακευτικού σκευάσµατος Avastin (της εταιρείας Roche) για τις περιπτώσεις πάθησης της ωχράς κηλίδας, όπου κατά τον χρόνο εκείνο γινόταν χρήση του φαρµακευτικού σκευάσµατος της Novartis µε την εµπορική ονοµασία Lucentis». Ο Λοβέρδος όµως δεν προέβη σύµφωνα µε την εισαγγελία σε τέτοια υπουργική απόφαση ώστε να «εγκριθεί η χρήση του φτηνότερου φαρµάκου Avastin, προσπορίζοντας µε τον τρόπο αυτό οικονοµικό όφελος στην εταιρεία Novartis».
Το φαρµακευτικό σκεύασµα της Novartis Lucentis Inj. Sol 10 mg/ML BT x1 Vial 2,3 mg/ 0,23 ml ήταν αυτό που –πάλι σύµφωνα µε την Εισαγγελία κατά της ∆ιαφθοράς– αποφασίστηκε από τον Ανδρ. Λοβέρδο να αναρτηθεί στο δελτίο τιµών φαρµάκων στις 10 Απριλίου 2012, οπότε και έλαβε χονδρική τιµή 914,66 ευρώ. Η χονδρική τιµή του συγκεκριµένου σκευάσµατος για την Ελλάδα όµως «έπρεπε να ανέρχεται στο ύψος των 887,30 ευρώ, σύµφωνα µε τον ν. 3790/2009, ήτοι µε βάση τον µέσο όρο των τριών φτηνότερων ευρωπαϊκών χωρών, ήτοι της Σλοβακίας, 909,03 ευρώ, της Ισπανίας, 903,50 ευρώ, και της Ουγγαρίας, 849,37 ευρώ».
Οι εξυπηρετήσεις Λοβέρδου και η µίζα Φρουζή
Επιπλέον, στα εν λόγω συµπεράσµατα η εισαγγελία έκρινε ότι ο πρώην υπουργός «συµφώνησε και έλαβε από τον Κωνσταντίνο Φρουζή […] και για την εξυπηρέτηση των συµφερόντων της εταιρείας αυτής (σ.σ.: Novartis) συνολικό ποσό τουλάχιστον 200.000 ευρώ». Ο Ανδρ. Λοβέρδος έλαβε το ποσό αυτό προκειµένου «να εξυπηρετήσει τα συµφέροντα της ως άνω εταιρείας, η οποία απέκτησε τεράστιο οικονοµικό όφελος, κατά παράβαση των καθηκόντων του». Και το έπραξε αυτό παρανοµώντας.
Οι εξυπηρετήσεις του πρώην υπουργού προς τη Novartis –όπως έχουν στοιχειοθετηθεί από την εισαγγελία– είναι πέντε και αφορούν υπερτιµολογήσεις φαρµάκων της και ευνοϊκή µεταχείρισή της. Το επίδικο στη συγκεκριµένη υπόθεση είναι ότι βάσει του νόµου 3790/2009, που ανανεώθηκε από τον ν. 3840/2010, ο οποίος ίσχυε επί υπουργίας Λοβέρδου, «η τιµή κάθε φαρµακευτικού προϊόντος προκύπτει από τον µέσο όρο των τριών χαµηλότερων αντίστοιχων τιµών του φαρµακευτικού προϊόντος στα κράτη-µέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης στα οποία υφίστανται και ανακοινώνονται επίσηµα στοιχεία από τις αρµόδιες αρχές των χωρών αυτών».
Κι όµως, ο Ανδρ. Λοβέρδος ξεπερνά αυτά τα… ασήµαντα εµπόδια προκειµένου –βάσει της εισαγγελίας– «να ωφελήσει οικονοµικά τη Novartis». Ο πρώην υπουργός και βουλευτής του ΚΙΝΑΛ δεν έχει αποδεχτεί όσα αναφέρονται στο διαβιβαστικό της εισαγγελίας και έχει ασκήσει ένδικα µέσα σε βάρος της εισαγγελέα διαφθοράς Ελένης Τουλουπάκη.
Χρηµατισµός σε γιατρούς για το Lucentis
Το φάρµακο Lucentis περιλαµβάνεται και στις καταθέσεις των λοιδορούµενων στη χώρα µας προστατευόµενων µαρτύρων.
Σύµφωνα µε τα αµερικανικά έγγραφα που δηµοσιεύει το Documento, µεταξύ των ετών 2012 και 2015 η Νovartis Hellas «πλήρωνε» δηµόσιους αλλά και ιδιώτες οφθαλµίατρους προκειµένου να παρακολουθήσουν ιατρικά συνέδρια σε χώρες τις Ευρώπης αλλά και στις ΗΠΑ. Τις πληρωµές-δωροδοκίες αποδέχτηκε η ίδια η εταιρεία στον συµβιβασµό που έκανε µε την αµερικανική ∆ικαιοσύνη. Οι δωροδοκίες πραγµατοποιούνταν είτε µε τη συµµετοχή γιατρών σε διεθνή συνέδρια είτε µέσω της συµµετοχής σε επιδηµιολογική µελέτη.
Στόχος και των δύο ήταν να αυξηθούν οι πωλήσεις συγκεκριµένων πανάκριβων συνταγογραφούµενων φαρµάκων της Novartis. Οπως αναφέρεται στα έγγραφα της αµερικανικής ∆ικαιοσύνης, την επίµαχη χρονική περίοδο η Novartis Hellas αναγνώρισε κέρδη τουλάχιστον 71,48 εκατ. δολαρίων.
Κεκαλυµµένες δωροδοκίες µέσω συνεδρίων
Στην απόφαση των ΗΠΑ γίνεται αναφορά σε δύο στελέχη της Novartis, τον Novartis Hellas Employee 1 και τον Novartis Hellas Employee 2. Ο πρώτος ήταν διευθυντής της Novartis Hellas το χρονικό διάστηµα 2011-15 και ο δεύτερος κατείχε διάφορες θέσεις στη Novartis Hellas µεταξύ των ετών 2012 και 2015.
Σε θεωρητικό επίπεδο τα συνέδρια υποτίθεται ότι είχαν σκοπό να «παράσχουν επιστηµονικές και εκπαιδευτικές πληροφορίες στους συµµετέχοντες». Ωστόσο η αλήθεια ήταν διαφορετική. Τα συνέδρια δεν ήταν τίποτε περισσότερο από έναν κεκαλυµµένο τρόπο δωροδοκίας των γιατρών προκειµένου να υπερσυνταγογραφούν το Lucentis.
«Σύµφωνα µε τις πολιτικές της Novartis Hellas, ο σκοπός της αποστολής φορέων υγειονοµικής περίθαλψης σε συνέδρια ήταν η παροχή επιστηµονικής ενηµέρωσης ή εκπαίδευσης. Στην πραγµατικότητα, ωστόσο, οι ιατρικοί επισκέπτες της Novartis Hellas, συµπεριλαµβανοµένου του Υπαλλήλου 1 της Novartis Hellas, ενίοτε χρησιµοποιούσαν τα διεθνή συνέδρια για να επηρεάσουν µε ανάρµοστο τρόπο και να παρακινήσουν τους φορείς υγειονοµικής περίθαλψης του ελληνικού δηµοσίου να αυξήσουν τις συνταγές του Lucentis» αναφέρεται χαρακτηριστικά στα αµερικανικά έγγραφα.
Τα συζητούσαν στην ελληνική Novartis
Η χρησιµοποίηση των συνεδρίων για αύξηση των συνταγογραφήσεων του Lucentis ήταν γνωστή στην εταιρεία στην Ελλάδα σύµφωνα µε την αµερικανική ∆ικαιοσύνη, καθώς «συζητούνταν και τεκµηριώνονταν στην εταιρεία». Καταρρίπτεται λοιπόν το επιχείρηµα στελεχών της Novartis Hellas ότι δεν γνώριζαν τίποτε για παράνοµες πληρωµές.
Στις 27 Σεπτεµβρίου 2012, για παράδειγµα, πραγµατοποιήθηκε µια συνάντηση στα γραφεία της εταιρείας στην Ελλάδα. Αντικείµενο της συζήτησης ήταν η στρατηγική των πωλήσεων που θα ακολουθούσε η πολυεθνική σε κρατικά νοσοκοµεία και έφερε τον τίτλο «Αύξηση πίεσης στους παρόχους υγειονοµικών υπηρεσιών». Στη συνάντηση ήταν παρόντα και τα δύο στελέχη του φαρµακευτικού κολοσσού µε τις κωδικές ονοµασίες που προαναφέρθηκαν. Στη συνάντηση έγινε κατανοητό ότι όσοι δεν συνταγογραφούσαν υπέρ της εταιρείας απλώς δεν θα συµµετείχαν στα συνέδρια. Κρατήθηκαν µάλιστα και πρακτικά: «Οι πάροχοι υπηρεσιών υγείας θα πρέπει να καταλάβουν ότι η συµµετοχή τους σε συνέδρια σε Ευρώπη και Αµερική θα ακυρωθεί εάν οι πωλήσεις δεν αυξηθούν σηµαντικά».
«Για να έρθεις θα πρέπει να γράψεις. Τέλος τα δώρα»
Τον Ιανουάριο του 2013 ο τότε διευθυντής της Novartis Hellas ετοίµασε ακόµη µία παρουσίαση αναφορικά µε τα σχέδια δράσης της εταιρείας για το Lucentis και την αύξηση των πωλήσεων. Το σχέδιο περιλάµβανε επίσης χορηγίες σε συνέδρια στις ΗΠΑ όπου θα συµµετείχαν γιατροί και κυρίως οφθαλµίατροι. Στόχος του προγράµµατος ήταν µάλιστα να προσπαθήσουν να επηρεάσουν ένα κορυφαίο πρόσωπο (ηγέτη τον χαρακτηρίζουν) στον χώρο της οφθαλµολογίας ώστε να αλλάξει την άποψή του για τη συνεργασία µε τη Novartis Hellas. Ο διευθυντής της Novartis Hellas κατέστησε σαφές ότι θα πρέπει να σταλεί ένα µήνυµα στον συγκεκριµένο πάροχο υγείας: «Για να έρθεις θα πρέπει να γράψεις (σ.σ.: εννοεί να συνταγογραφήσεις). Τελείωσαν τα δώρα».
Το 2014 ο διευθυντής της Novartis Hellas και ακόµη ένας µάνατζερ έγραψαν µια παρουσίαση αναφορικά µε το Lucentis. Η παρουσίαση αφορούσε την προσέγγιση προσώπου από το σύστηµα υγείας, το οποίο έδειχνε προτίµηση σε φάρµακο ανταγωνιστικής της Novartis εταιρείας και όχι στο Lucentis. Οι ενστάσεις είχαν να κάνουν µε το γεγονός ότι το ανταγωνιστικό φάρµακο είχε τα ίδια αποτελέσµατα µε το Lucentis αλλά ήταν φτηνότερο. Για να ξεπεραστούν οι ενστάσεις το σχέδιο της Novartis περιλάµβανε τη διοργάνωση συνεδρίων σε ΗΠΑ και Ευρώπη.
Η πυραμίδα των δημοσιογράφων
Κεντρικό ρόλο στις πρακτικές που ακολουθούσε διαχρονικά η Novartis ώστε να εξυπηρετεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα συμφέροντά της ήταν η διατήρηση άριστων σχέσεων με διάφορα ΜΜΕ και δημοσιογράφους. Αυτές φέρεται να μεταφράζονταν, όπως έχει καταγγελθεί, σε πληρωμές προς τους δημοσιογράφους με σκοπό να προωθούν τα συμφέροντα της εταιρείας ή να σιωπούν.
Ειδικότερα, τον Νοέμβριο του 2019 ο δικηγόρος των προστατευόμενων μαρτύρων Παύλος Σαράκης κατήγγειλε την ύπαρξη λίστας δημοσιογράφων που πληρώνονταν από τη Novartis. Εκτός της καταγγελίας Σαράκη, σύμφωνα με έγγραφα του FBI στο Novartis-gate διαφημιστική εταιρεία χρησιμοποιούνταν ως όχημα ξεπλύματος των χρημάτων τα οποία δίδονταν για τη «δωροδοκία κρατικών αξιωματούχων». Στα αμερικανικά έγγραφα περιγραφόταν και σε γενικότερο πλαίσιο η τακτική αυτή. Δηλαδή ότι συγκεκριμένα ΜΜΕ –ακόμη και ιστοσελίδες που δημιουργούνταν μόνο και μόνο για να λάβουν τη διαφήμιση της Novartis– έπαιρναν τα χρήματα (διαφήμιση) και επέστρεφαν ένα ποσό στην πολυεθνική, το οποίο δινόταν σε κρατικούς αξιωματούχους για τη δωροδοκία τους. Τα ΜΜΕ δρούσαν δηλαδή ως οχήματα ξεπλύματος χρήματος. Αναφορές υπάρχουν και για δημοσιογράφους που φέρονται να εμπλέκονται στο σκάνδαλο Novartis καθώς συμμετείχαν μέσω της προβολής θέσεων της εταιρείας στη γενικότερη άσκηση της επικοινωνιακή της πολιτικής. Αλλα ονόματα εμπλέκονται και μέσω της παρουσίασης συνεδρίων.
Το ότι η Novartis είχε επενδύσει πολύ στις άριστες σχέσεις με τα ΜΜΕ και τους δημοσιογράφους αποδεικνύεται ξεκάθαρα και από ακόμη ένα στοιχείο. Σύμφωνα με έγγραφα που εμπεριέχονται στην ογκωδέστατη δικογραφία του σκανδάλου στη χώρα μας αλλά και σε αυτήν των αμερικανικών αρχών, η Novartis Hellas δεν έμενε σε απλή καταγραφή των δημοσιογράφων και των ΜΜΕ. Αντιθέτως, προχωρούσε στην κατηγοριοποίησή τους σε ένα πυραμιδοειδές σχήμα ανάλογα με την επιρροή του εκάστοτε δημοσιογράφου και του Μέσου στο οποίο εργαζόταν.
Το 2010 εκπονήθηκε μελέτη από το τμήμα επικοινωνίας της Novartis Hellas στην οποία καταγράφονταν συνολικά 70 δημοσιογράφοι. Αυτοί χωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με την «επιρροή» τους και την «αναγνωρισιμότητα» αυτών και των ΜΜΕ στα οποία δούλευαν. Στην κορυφή της πυραμίδας συμπεριλαμβάνονταν δέκα «πρωτοκλασάτοι» δημοσιογράφοι. Η εταιρεία τούς χαρακτηρίζει ως εκείνους που έχουν τη μεγαλύτερη επιρροή. Εργάζονταν είτε στην τηλεόραση είτε σε εφημερίδες.
Στη μέση της πυραμίδας η εταιρεία τοποθέτησε το «δεύτερο κύμα», όπως το χαρακτηρίζει, των δημοσιογράφων που ήταν αποκλειστικά συντάκτες υγείας και εργάζονταν κυρίως σε εφημερίδες. Αυτοί, σύμφωνα πάντα με τη μελέτη του επικοινωνιακού τμήματος της Novartis Hellas, διέθεταν πολύ καλές σχέσεις με την ομάδα των «πρωτοκλασάτων» δημοσιογράφων στην κορυφή της πυραμίδας.
Στη βάση του πυραμιδοειδούς σχήματος τοποθετούνταν «λιγότερο σημαντικοί δημοσιογράφοι» που εργάζονταν σε MME με πολύ μικρό αντίκτυπο. Οπως π.χ. εφημερίδες και περιοδικά μικρής κυκλοφορίας, λαϊφστάιλ περιοδικά και ιστοσελίδες. Στο σύνολο αυτοί ανέρχονταν σε 40.
Στις δωροδοκίες μέσω του «Exactly» και ο σύζυγος της Ράικου
Η απόφαση της αµερικανικής ∆ικαιοσύνης για τις δωροδοκίες της Novartis στην Ελλάδα περιλάµβανε και το πρόγραµµα µε την κωδική ονοµασία «Exactly». Σχεδιάστηκε το 2008 και αφορούσε «καταχρηστικές πληρωµές σε παρόχους υγειονοµικής περίθαλψης που σχετίζονται µε επιδηµιολογική µελέτη, µε σκοπό να αυξήσουν τις πωλήσεις ορισµένων συνταγογραφούµενων φαρµάκων µε την επωνυµία της Novartis».
Οσα αναφέρονται στα έγγραφα των ΗΠΑ επιβεβαιώνουν τους προστατευόµενους µάρτυρες στην Ελλάδα και όσα έχουν καταθέσει για το επίµαχο πρόγραµµα, ενώ εκθέτουν και την πρώην εισαγγελέα διαφθοράς Ελένη Ράικου, καθώς εγείρουν σοβαρό νοµικό ζήτηµα για την ίδια.
Το «Exactly», σύµφωνα µε τα αµερικανικά έγγραφα, περιλάµβανε πάνω από 2.200 παρόχους υγειονοµικής περίθαλψης οι οποίοι εξέτασαν πάνω από 44.000 ασθενείς. Οι πληρωµές της πολυεθνικής ξεπέρασαν τα 2,8 εκατ. ευρώ και οι πωλήσεις της τα 8,6 εκατ. ευρώ. Η Novartis Hellas προχώρησε στην επανασχεδίαση του «Exactly». Η τελική µορφή αφορούσε επιδηµιολογική – ερευνητική µελέτη για την «αξιολόγηση του ποσοστού των ανεξέλεγκτων υπερτασικών ασθενών στην Ελλάδα αντί να παράσχει δωρεάν µανόµετρα». «Τελικά η εταιρεία µέσω υπαλλήλων και αντιπροσώπων της έκανε ακατάλληλες πληρωµές σε παρόχους υγειονοµικών υπηρεσιών» αναφέρει χαρακτηριστικά η απόφαση της αµερικανικής ∆ικαιοσύνης. Οι πληρωµές καταγράφηκαν ψευδώς ως νόµιµα έξοδα διαφήµισης στα βιβλία και τα αρχεία της Novartis. Ο ισχυρισµός αυτός στα έγγραφα των ΗΠΑ καταρρίπτει ακόµη έναν ισχυρισµό τόσο του φαρµακευτικού κολοσσού όσο και στελεχών της Ν∆ στην Ελλάδα, σύµφωνα µε τον οποίο η Novartis δεν παρανοµούσε στην Ελλάδα γιατί τα συγκεκριµένα έτη τα κέρδη της δεν είχαν αυξηθεί.
Ο σύζυγος Ράικου και το έµβασµα
Τα όσα διαπίστωσαν οι αµερικανικές αρχές και αποδέχτηκε και η Novartis για το «Exactly» εγείρουν σοβαρά ερωτήµατα νοµικής και ηθικής φύσεως για τον Λάζαρο Καρνέση, σύζυγο της τέως εισαγγελέα διαφθοράς Ελ. Ράικου, αλλά και για την ίδια.
Ειδικότερα η νυν εισαγγελέας διαφθοράς Ελένη Τουλουπάκη είχε εντοπίσει ένα έµβασµα προς τον σύζυγο της κ. Ράικου από τη Novartis. Κατά την εξέτασή της στην προανακριτική επιτροπή από τη βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ ∆ώρα Αυγέρη η εισαγγελέας εφετών Ελένη Ράικου παραδέχτηκε ότι το έµβασµα της Novartis προς τον σύζυγό της αφορούσε έρευνα για το φάρµακο Diovan, µε τη βουλευτή της αξιωµατικής αντιπολίτευσης να επισηµαίνει πως το εν λόγω φάρµακο ήταν µέρος του στρατηγικού προγράµµατος «Exactly» της ελβετικής φαρµακοβιοµηχανίας. Η εισαγγελέας Ράικου υποστήριξε ότι δεν γνωρίζει το πρόγραµµα «Εxactly» και έκανε λόγο για στοχοποίηση της ίδιας αλλά και του συζύγου της.
Ο διάλογος ανάµεσα στην ∆. Αυγέρη και την ίδια είναι ενδεικτικός:
Αυγέρη: Η µελέτη του άντρα σας, για την οποία υπάρχει το αναγνωρισµένο από εσάς έµβασµα από τη Novartis το 2010, υπάρχει στο διαδίκτυο;
Ράικου: Οχι, δεν τη βρήκα.
Αυγέρη: Ούτε τη σύµβαση για τη µελέτη;
Ράικου: Σας είπα, πληµµύρισε το σπίτι µας και χάθηκε.
Αυγέρη: Η µελέτη ήταν για το Diovan;
Ράικου: Ναι.
Αυγέρη: Ξέρετε ότι όσα µας λέτε περιγράφονται στη στρατηγική της Novartis και το πρόγραµµα «Exactly»;
Ράικου: ∆εν γνωρίζω το πρόγραµµα «Exactly».
Παραδοχές πληρωµών από στελέχη της εταιρείας
Ιδιαίτερα σηµαντικά είναι όσα αναφέρονται και στα έγγραφα των ΗΠΑ για στελέχη της Novartis που παραδέχονται πληρωµές µε αντάλλαγµα συνταγογράφηση φαρµάκων της εταιρείας.
Ειδικότερα, τον Απρίλιο του 2010 η Novartis διοργάνωσε µια εσωτερική συνάντηση για τους brand managers και άλλα στελέχη της που σχετίζονταν µε το πρόγραµµα «Exactly». Στόχος ήταν να «συνοψίσουν τα ευρήµατα και να προσδιορίσουν τα επόµενα βήµατα» («EXACTLY Debrief»). Η συνάντηση ηχογραφήθηκε από τους συµµετέχοντες, ενώ έγινε αναφορά και στις πληρωµές προς τους παρόχους υπηρεσιών υγείας.
Σύµφωνα µε τα αµερικανικά έγγραφα, διευθυντής της εταιρείας δήλωσε: «Ο γιατρός πιστεύει ότι συµµετέχει σε µια µελέτη (“Exactly”) και πληρώνεται για ό,τι συνταγογραφεί στην πραγµατικότητα και όχι γι’ αυτό που γράφει στη µελέτη. Συνεπώς, η εντύπωση του γιατρού είναι πως συµµετέχουν µόνο για να πληρώνονται γι’ αυτό που συνταγογραφούν». Το ίδιο επισήµανε διευθυντής πωλήσεων της εταιρείας, ενώ άλλο διευθυντικό στέλεχος δήλωσε ότι η κλινική µελέτη «είναι µέρος του µείγµατος µάρκετινγκ. ∆εν διαφωνούµε ότι πρόκειται για ένα είδος παροχών που δόθηκαν στους γιατρούς. Ξέρουν ότι θα πληρωθούν, αυτό συµβαίνει στην πραγµατικότητα». Ενας διευθυντής (brand manager) της εταιρείας δήλωσε: «Για να είµαι ειλικρινής, οι µελέτες διεξάγονταν µε παρόµοιο τρόπο και στο παρελθόν. ∆ιεξάγονταν σαν “έργα µάρκετινγκ”. Αυτό βρίσκεται εντός εισαγωγικών µεταξύ µας».
Πλήρης επιβεβαίωση των προστατευόµενων
Η απόφαση της αµερικανικής ∆ικαιοσύνης δικαιώνει πλήρως και όσα είχαν αναφέρει οι µάρτυρες δηµόσιου συµφέροντος του FBI στο πολυσυζητηµένο και αποκαλυπτικό ντοκιµαντέρ της ελβετικής τηλεόρασης, το οποίο η συντριπτική πλειονότητα των ελληνικών ΜΜΕ επιχείρησε να υποβαθµίσει.
«Μάρτυρας B: Ενα πρόγραµµα διαφθοράς της Νovartis ονοµάζονταν “Exactly”. Και ήταν πολύ σηµαντικό. ∆ιότι χάρη στο “Exactly” η Novartis έγινε το Νο1 το 2010. Ηταν το πρόγραµµα της πιο µεγάλης διαφθοράς και αφορούσε τρία αντιυπερτασικά προϊόντα. Επρόκειτο για τα Diovan, Exforge, Rasolez» είχε αναφέρει χαρακτηριστικά ο µάρτυρας δηµόσιου συµφέροντος, ο οποίος παράλληλα είχε κάνει λόγο για µίζες ύψους 2,5 εκατ. ευρώ.
«Μάρτυρας B: Οταν µιλάµε γι’ αυτό το πρόγραµµα µιλάµε για περισσότερα από 2,5 εκατ. ευρώ τα οποία δόθηκαν στους γιατρούς προκειµένου να συνταγογραφούν αυτά τα τρία φάρµακα.
«Η ελληνική Δικαιοσύνη να σταματήσει την παρενόχληση των προστατευόμενων»
Σε δηλώσεις του στο Documento ο Στίβεν Κον (φωτό) ο Αμερικανός δικηγόρος που εκπροσωπεί τους Ελληνες προστατευόμενους μάρτυρες δημόσιου συμφέροντος της υπόθεσης Novartis στις ΗΠΑ, ανέφερε: «Το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης και η αμερικανική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς έφεραν τη Novartis προ των ευθυνών της επειδή προχώρησε σε παράνομες δωροδοκίες στην Ελλάδα. Αυτό δικαιώνει τους μάρτυρες δημόσιου συμφέροντος που κατήγγειλαν αυτά τα εγκλήματα. Είναι μεγάλη νίκη για τους Ελληνες πολίτες. Ταυτόχρονα στέλνει ένα μήνυμα παγκοσμίως στις εισηγμένες στο χρηματιστήριο εταιρείες ότι κάτω από τους νέους αμερικανικούς νόμους για τους μάρτυρες δημόσιου συμφέροντος η δωροδοκία μπορεί να εντοπιστεί, να καταγγελθεί με ασφάλεια και να ερευνηθεί. Οι εγκληματίες μπορούν να πιαστούν. Το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς έκαναν τη δουλειά τους. Ελπίζουμε ότι το ελληνικό σύστημα δικαιοσύνης θα σταματήσει την παρενόχληση των ανθρώπων για τους οποίους υπάρχουν υποψίες ότι είναι μάρτυρες δημόσιου συμφέροντος και θα καταστήσει υπόλογους τους πραγματικούς εγκληματίες».
H πρώην εισαγγελέας εφετών Ελένη Ράικου παραδέχτηκε ότι το έμβασμα της Novartis στον σύζυγό της ήταν για το φάρμακο Diovan που εντασσόταν μαζί με άλλα στο πρόγραμμα «Exactly»