Η ερευνητική ομάδα Lighthouse Reports αποκαλύπτει ότι ορισμένα από τα μεγαλύτερα συνταξιοδοτικά ταμεία της Ευρώπης έχουν επενδύσει δισεκατομμύρια ευρώ στις χρηματοοικονομικές αγορές εμπορευμάτων, θέτοντας σε κίνδυνο τα χρήματα πρώην εργαζομένων ενώ ρίχνει λάδι στη φωτιά της πείνας στον παγκόσμιο νότο και τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες σε όλες τις χώρες.
Παράλληλα, τα ευρήματα της έρευνας θέτουν υπό αμφισβήτηση την εμμονή της ΕΕ να απορυθμίζει τις χρηματοοικονομικές αγορές, παρά το γεγονός ότι οι κανόνες βρίσκονται υπό αναθεώρηση.
Οι αυξανόμενες τιμές βασικών εμπορευμάτων, όπως τα τρόφιμα και η ενέργεια, έχουν προκαλέσει κρίση κόστους διαβίωσης σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης. Τα Ηνωμένα Έθνη δήλωσαν ότι οι αυξήσεις μπορεί επίσης να έχουν ωθήσει περίπου 71 εκατομμύρια ανθρώπους στις αναπτυσσόμενες χώρες στη φτώχεια.
Η έρευνα
Το Lighthouse Reports , ένα ευρωπαϊκό μη κερδοσκοπικό newsroom, ανέλυσε τους λογαριασμούς περισσότερων από 70 μεγάλων συνταξιοδοτικών ταμείων στην Ισπανία, την Ιταλία, τη Γερμανία, την Ολλανδία, τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Φινλανδία και τη Δανία.
INVESTIGATION Some of Europe’s largest pension funds are investing billions of euros in volatile commodity markets, risking the hard-earned income of their workers while fuelling a global hunger crisis, a new @LHReports investigation has found. pic.twitter.com/4ItwR9Tcli
— Lighthouse Reports (@LHreports) October 12, 2022
Ενώ ορισμένα κεφάλαια απαγορεύουν ρητά την κερδοσκοπία σε εμπορεύματα, ειδικά σε τρόφιμα, 15 επενδύουν επί του παρόντος σε αυτά, με τους τρεις μεγαλύτερους αγοραστές, την Ολλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Δανία να κατέχουν συνολικά 37,6 δισ. ευρώ στα τέλη του 2021.
Σύμφωνα με την Τζαγιάτι Γκος, καθηγήτρια οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Άμχερστ της Μασαχουσέτης, τα ευρήματα δείχνουν ότι τα συνταξιοδοτικά ταμεία είναι μεταξύ των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που έχουν επιδεινώσει το πρόβλημα της κερδοσκοπίας που οδηγεί προς τα πάνω τις τιμές των τροφίμων.
Πακτωλός χρημάτων
Η ανάλυση του Lighthouse διαπίστωσε ότι το University Superannuation Scheme, ένα δημόσιο ταμείο για υπαλλήλους πανεπιστημίων στη Βρετανία, κατέχει επί του παρόντος £1,5 δισ. (1,7 δισ. ευρώ) σε παράγωγα εμπορευμάτων.
Το National Employment and Savings Trust (NEST) που υποστηρίζεται από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου αύξησε το ποσό που επένδυσε σε εμπορεύματα από £275 εκατομμύρια [314 εκατομμύρια ευρώ] τον Δεκέμβριο του 2019 σε £657 εκατομμύρια τον Δεκέμβριο του 2021, εκ των οποίων περίπου το 25 τοις εκατό είναι σε γεωργικά παράγωγα.
Η Sampension, ο τρίτος μεγαλύτερος διαχειριστής συντάξεων της Δανίας, επένδυσε επίσης 280 εκατομμύρια ευρώ σε συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης εμπορευμάτων το 2021.
Σε πολλές περιπτώσεις οι ετήσιες εκθέσεις περιλάμβαναν μόνο γενικές πληροφορίες για τα παράγωγα και σπάνια αγγίζουν τα παράγωγα εμπορευμάτων. Στη Φινλανδία, μια χώρα γνωστή για τις προοδευτικές πολιτικές της, και τα επτά μεγάλα ταμεία έδωσαν ασαφείς απαντήσεις, αρνήθηκαν να δώσουν λεπτομέρειες ή πόσα χρήματα έχουν επενδύσει.
Ίδια διαφορά
Τα περισσότερα επενδυτικά ταμεία δεν διαχωρίζουν τις επενδύσεις τους μεταξύ των «σκληρών εμπορευμάτων», όπως ο χρυσός και το πετρέλαιο, και των «μαλακών εμπορευμάτων», όπως τα κτηνοτροφικά και τα γεωργικά προϊόντα, αλλά οι ειδικοί λένε ότι ο τελικός αντίκτυπος – η αύξηση των τιμών των εμπορευμάτων – είναι πιθανό να είναι ο ίδιος.
Επιπλέον, οι αγορές εμπορευμάτων είναι επικίνδυνες να επενδύσεις, σημείωσε η Άνν Πέτιφορ, μια από τις λίγες οικονομολόγους που προέβλεψαν την παγκόσμια οικονομική κρίση 2007-2008.
Αντιδράσεις από τα επενδυτικά ταμεία
Τα ταμεία, ωστόσο, υπερασπίστηκαν τις ενέργειές τους και ότι δεν έχουν καμία σχέση με το ανοδικό σπιράλ των τιμών των τροφίμων.
«Η διαπραγμάτευση σε συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης εμπορευμάτων δεν έχει ανοδική επίδραση στις τιμές, ούτε καν στην αγορά γεωργικών εμπορευμάτων. Αυτή η άποψη υποστηρίζεται από ακαδημαϊκή έρευνα», δήλωσε η ABP, ο ολλανδικός γίγαντας συντάξεων και μακράν ο σημαντικότερος επενδυτής σε παράγωγα εμπορευμάτων μεταξύ των συνταξιοδοτικών ταμείων που αναλύονται.
Οι επενδύσεις του το 2021 ανήλθαν συνολικά σε 33,9 δισεκατομμύρια ευρώ, από τα οποία λέει ότι περίπου το 30 τοις εκατό είναι σε τρόφιμα. Η αύξηση των τιμών των εμπορευμάτων πέρυσι σήμαινε ότι οι επενδύσεις της ABP αυξήθηκαν κατά 8 δισ. ευρώ — παρά τις καθαρές πωλήσεις.
Το BpfBOUW, το τέταρτο μεγαλύτερο συνταξιοδοτικό ταμείο στην Ολλανδία, το οποίο έχει επενδύσει 150 εκατ. ευρώ σε γεωργικά προϊόντα, επανέλαβε αυτήν την άποψη, λέγοντας ότι είναι «πρακτικά αδύνατο» η αγορά συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης να αυξήσει τις τιμές στη φυσική αγορά.
