Ξεκινάει τον Οκτώβριο με πολυετή καθυστέρηση η δίκη για το ναυάγιο του δεξαμενόπλοιου και τη διαρροή τόνων πετρελαίου στον Σαρωνικό κόλπο τον Σεπτέμβριο του 2017
Με κατηγορίες σε βαθμό κακουργήματος πρόκειται να καθίσουν στο εδώλιο του Μεικτού Ορκωτού Δικαστηρίου Πειραιά τον προσεχή Οκτώβριο όλοι οι εμπλεκόμενοι στην υπόθεση του δεξαμενόπλοιου «Αγία Ζώνη ΙΙ». Πρόκειται για την υπόθεση διαρροής τόνων πετρελαίου στον Σαρωνικό κόλπο τον Σεπτέμβριο του 2017 από το συγκεκριμένο πλοίο, η οποία προκάλεσε τεράστια περιβαλλοντική – οικολογική καταστροφή. Χρειάστηκαν επτά χρόνια ερευνών από την ελληνική Δικαιοσύνη προκειμένου να έρθει η ώρα της πρωτόδικης κρίσης για τους υπεύθυνους της διαρροής. Διάστημα αρκετά μεγάλο, που σίγουρα δεν ικανοποιεί το κοινό αίσθημα περί απονομής δικαιοσύνης σε εύλογο χρόνο.
Οι πέντε κατηγορούμενοι
Οι κατηγορούμενοι είναι συνολικά πέντε πρόσωπα. Ο πλοίαρχος και ακόμη δύο μέλη του πληρώματος του «Αγία Ζώνη ΙΙ», ο εκπρόσωπος της ιδιοκτήτριας εταιρείας του πλοίου Θεόδωρος Κουντούρης και ο ιδιοκτήτης των εταιρειών που ενεπλάκησαν στις διαδικασίες περιορισμού της ρύπανσης και απορρύπανσης λόγω της διαρροής των τόνων πετρελαίου Μιχάλης Σπανόπουλος. Οι έρευνες της Δικαιοσύνης κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η βύθιση του πλοίου ήταν σκόπιμη με στόχο το οικονομικό όφελος από την αποζημίωση που θα καταβαλλόταν για την επιχείρηση απορρύπανσης από το Διεθνές Κεφάλαιο Αποζημίωσης Ζημιών Ρύπανσης από Πετρέλαιο (IOPC Funds).
Το Documento ξετυλίγει το κουβάρι μιας από τις μεγαλύτερες οικολογικές – περιβαλλοντικές καταστροφές των τελευταίων ετών στην Αττική, όπως περιγράφεται στο παραπεμπτικό βούλευμα του δικαστικού συμβουλίου.
Η φόρτωση πετρελαίου
Ηταν 9 Σεπτεμβρίου του 2017 όταν το πλοίο «Αγία Ζώνη ΙΙ» κατέπλευσε στα διυλιστήρια των ΕΛΠΕ στον Ασπρόπυργο Αττικής. Εκεί φορτώθηκαν σε αυτό 248,7 τόνοι μαζούτ υψηλού θείου, 1.347 μ. τόνοι μαζούτ HFO380 υψηλού θείου και περίπου 172 μ. τόνοι πετρέλαιο MGO. Επίσης, το πλοίο ήταν ήδη φορτωμένο με 548 τόνους μαζούτ HFO380 και 168 μ. τόνους πετρέλαιο MGO, όπως επισημαίνεται. Το φορτίο προοριζόταν για τον εφοδιασμό εμπορικών πλοίων, κάτι που θα γινόταν τις δύο επόμενες ημέρες από την ημέρα του ναυαγίου. Αφού φόρτωσε το πετρέλαιο, το «Αγία Ζώνη ΙΙ» κατέπλευσε στο βόρειο τμήμα του αγκυροβολίου του Πειραιά, νοτιοδυτικά της νήσου Αταλάντης στον Σαρωνικό κόλπο. Στο πλοίο επέβαινε εντεκαμελές πλήρωμα. Ωστόσο έπειτα από λίγο αποχώρησαν με εντολή του πλοιάρχου και ενός εκ των κατηγορούμενων τα επτά από τα έντεκα μέλη του πληρώματος. Οσοι αποχώρησαν συμφώνησαν να επιστρέψουν στο πλοίο το πρωί της επόμενης μέρας. Λίγο αργότερα αποχώρησαν από το πλοίο ακόμη δύο μέλη του πληρώματος: ο πλοίαρχος και ο δόκιμος μηχανής.
Σύμφωνα με το παραπεμπτικό βούλευμα, όλα αυτά έγιναν κατά παράβαση της νομοθεσίας, καθώς απαιτείται η παρουσία αξιωματικού καταστρώματος και μηχανής στο πλοίο. Δηλαδή «παραβιάστηκαν τα μέτρα φύλαξης και ασφάλειας», τα οποία όμως κρίνονταν «άκρως αναγκαία και επιβεβλημένα» δεδομένου ότι το πλοίο μετέφερε «πετρελαιοειδή φορτία» και επομένως υπήρχε κίνδυνος «προσάραξης, βύθισης, πυρκαγιάς και διαρροής φορτίου με αποτέλεσμα πρόκληση εκτεταμένης θαλάσσιας ρύπανσης».
Το «σχέδιο βύθισης»
Οπως περιγράφεται στο παραπεμπτικό βούλευμα, τα ξημερώματα της 10ης Σεπτεμβρίου 2017 τέθηκε σε εφαρμογή το σχέδιο που είχε καταστρωθεί. Ο αξιωματικός μηχανής του πλοίου μαζί με ένα ναύτη «άνοιξαν χειροκίνητα τα επιστόμια του δικτύου εισροής θαλασσινού νερού στις δεξιές πλευρικές δεξαμενές έρματος και τα στόμια (καπάκια) των δεξαμενών φορτίου και των θυρίδων επιθεώρησης φορτίου που βρίσκονταν στο κατάστρωμα του πλοίου».
Η συνέπεια ήταν να μπει θαλασσινό νερό στις «δεξιές πλευρικές δεξαμενές έρματος οι οποίες ήταν άδειες». Αυτό είχε αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ασύμμετρη κατάκλιση του πλοίου. Με απλά λόγια, το πλοίο έγειρε προς τα δεξιά. Στο σημείο αυτό βρισκόταν φινιστρίνι το οποίο επίσης ήταν ανοικτό. Το φινιστρίνι βυθίστηκε στη θάλασσα και άρχισε να μπαίνει νερό. Ηταν η αρχή της βύθισης του «Αγία Ζώνη ΙΙ», που έλαβε χώρα έπειτα από δύο και πλέον ώρες.
Με το που έγειρε το πλοίο προς τα δεξιά άρχισε και η διαρροή πετρελαίου στη θάλασσα. Αμέσως ενημερώθηκε τηλεφωνικά ο πλοίαρχος του πλοίου. Η ώρα ήταν 01.20. Ωστόσο κανείς από το πλήρωμα του «Αγία Ζώνη ΙΙ» δεν ενημέρωσε τις λιμενικές αρχές, αν και κάτι τέτοιο έπρεπε να γίνει από την πρώτη στιγμή. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι λιμενικές αρχές ενημερώθηκαν στις 02.10 από παρακείμενο πλοίο που έπλεε στην περιοχή και αντιλήφθηκε τι είχε συμβεί.
Στο μεταξύ είχαν περάσει ήδη 50 λεπτά που το πετρέλαιο χυνόταν στη θάλασσα και το πλοίο είχε πάρει τροχιά καταβύθισης. Αμέσως σήμανε συναγερμός. Στο σημείο έσπευσε σκάφος του λιμενικού. Η ώρα ήταν 02.30 και ήδη, σύμφωνα με το παραπεμπτικό βούλευμα, «είχε παρέλθει αρκετός χρόνος καθώς το πλοίο είχε αρχίσει να βυθίζεται». Τα δύο μέλη του πληρώματος εγκατέλειψαν το πλοίο φορώντας σωσίβια. Η θάλασσα είχε ήδη γεμίσει με πετρέλαιο. Τελικά το «Αγία Ζώνη ΙΙ» βυθίστηκε σχεδόν δύο ώρες μετά, συγκεκριμένα στις 4.10 τα ξημερώματα.
Οι δύο αναθέσεις
Δύο ώρες μετά, συγκεκριμένα στις 06.30, ο εκπρόσωπος του πλοίου ανέθεσε στην εταιρεία Σπανόπουλος Ρυμούλκα ΑΕ, η οποία ανήκει στον όμιλο Σπανόπουλου, τις «εργασίες αντιμετώπισης και καταπολέμησης της θαλάσσιας ρύπανσης». Επίσης μερικές ημέρες μετά, συγκεκριμένα στις 15 Σεπτεμβρίου 2017, ο νόμιμος εκπρόσωπος του «Αγία Ζώνη ΙΙ» ανέθεσε στην εταιρεία Ιγνάτιος Σπανόπουλος Ναυτιλιακή Εμπορική Τεχνική «τη λήψη όλων των απαιτούμενων μέτρων και τη διενέργεια των απαραίτητων εργασιών για την καταπολέμηση και περιορισμό της ρύπανσης».
Ωστόσο η συγκεκριμένη εταιρεία δεν διέθετε «επαρκή τεχνογνωσία και εξοπλισμό για τη διενέργεια της απορρύπανσης», καθώς επρόκειτο για εταιρεία που ασχολείτο με ρυμουλκήσεις και επισκευές πλοίων. Ετσι, πέντε ημέρες αφότου υπέγραψε το συμφωνητικό με τον νόμιμο εκπρόσωπο του «Αγία Ζώνη ΙΙ», η Ιγνάτιος Σπανόπουλος ανέθεσε ως υπεργολαβία σε δύο άλλες εταιρείες, τις Τεχνική Προστασία Περιβάλλοντος και New Naval AE, τις διαδικασίες απορρύπανσης. Οι εταιρείες αυτές «διέθεταν προσωπικό με εξειδίκευση και εμπειρία σε περιστατικά θαλάσσιας ρύπανσης από πετρέλαιο και ειδικής κατασκευής αντιρρυπαντικά σκάφη και πλωτά μέσα με ειδικό εξοπλισμό για την αντιμετώπιση της ρύπανσης». Στο μεταξύ όμως είχαν περάσει ήδη πολλές ημέρες από τη βύθιση του πλοίου. Η ρύπανση συνεχιζόταν, καθώς το πετρέλαιο έπεφτε στη θάλασσα.
«Δόλια καθυστέρηση»
Οι εταιρείες συμφερόντων Σπανόπουλου πράγματι ανέλαβαν δουλειά λίγες ώρες αφότου τους ανατέθηκαν οι εργασίες απορρύπανσης και ο περιορισμός της διαρροής του πετρελαίου.
Ωστόσο οι εργασίες φέρεται να έγιναν με σημαντικές καθυστερήσεις, «προκειμένου να διαρρεύσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποσότητα πετρελαίου και να προκληθεί θαλάσσια ρύπανση». Στο βούλευμα γίνεται λόγος για «δόλια καθυστέρηση για την τέλεση των αυτονόητων» από τον πλοίαρχο του πλοίου, τον νόμιμο εκπρόσωπο της ιδιοκτήτριας εταιρείας του «Αγία Ζώνη ΙΙ» και από τις εταιρείες συμφερόντων Σπανόπουλου. Οπως υπογραμμίζεται, «στόχος» της καθυστέρησης ήταν «το οικονομικό όφελος» για τις εταιρείες του ομίλου Σπανόπουλου, το οποίο θα προέκυπτε από τις αποζημιώσεις που θα λάμβανε για τις εργασίες που θα είχε πραγματοποιήσει.
Συγκεκριμένα, όπως επισημαίνεται, «οι εργασίες σφράγισης – στεγανοποίησης του πλοίου, ήτοι του κλεισίματος των ανοικτών καπακιών, ολοκληρώθηκαν στις 12 Σεπτεμβρίου του 2017, στις 9 και 10». Χρειάστηκε δηλαδή να περάσουν 53 ώρες από τότε που βυθίστηκε το πλοίο προκειμένου να «κλείσουν» τα έντεκα καπάκια των στομίων δεξαμενών φορτίου καθώς και τα καπάκια των θυρίδων επιθεώρησης.
Επίσης, η «απάντληση του φορτίου πετρελαιοειδών καυσίμων από τις δεξαμενές του πλοίου ολοκληρώθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου του 2017». Δηλαδή 19 μέρες μετά το ναυάγιο του «Αγία Ζώνη ΙΙ». Για καθυστερήσεις γίνεται λόγος στο παραπεμπτικό βούλευμα και σε ό,τι αφορά την «πόντιση και δεύτερου πλωτού φράγματος πέριξ του ναυαγίου για την αποτροπή της διαφυγής πετρελαιοειδών».
Οπως υπογραμμίζεται, αν και κάτι τέτοιο είχε ζητηθεί «από τις λιμενικές αρχές από τις 13.46 την 10η Σεπτεμβρίου του 2017», εντούτοις «έλαβε χώρα μετά την πάροδο αρκετών ωρών και συγκεκριμένα στις 19.30».
Τεράστια πετρελαιοκηλίδα
Η διαρροή πετρελαίου στη θάλασσα είχε αποτέλεσμα να δημιουργηθεί πετρελαιοκηλίδα η οποία εξαπλώθηκε και ρύπανε την ευρύτερη θαλάσσια περιοχή του Σαρωνικού κόλπου και σε έκταση άνω των 30 χιλιομέτρων ακτογραμμής. Είναι χαρακτηριστικό ότι το πετρέλαιο έφτασε μέχρι τη Γλυφάδα, τη Βούλα, τη Βουλιαγμένη, την Ανάβυσσο, ενώ επλήγησαν και περιοχές του Πειραιά, όπως η Πειραϊκή, η Καστέλα, το Παλαιό Φάληρο, η Φρεαττύδα κ.λπ.
Ειδικότερα, από τις 10 Σεπτεμβρίου 2017 μέχρι και τις 4 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους, όταν και ολοκληρώθηκαν οι εργασίες απορρύπανσης του Σαρωνικού κόλπου, η ποσότητα του πετρελαίου που συλλέχθηκε από την επιφάνεια της θάλασσας ανήλθε σε 142 τόνους fuel oil (μαζούτ).
Το όφελος της αποζημίωσης
Σε ό,τι αφορά το οικονομικό όφελος, προερχόταν από τη λήψη ασφαλιστικής αποζημίωσης από την εταιρεία Lodestar Marine Limited που είχε ασφαλίσει το πλοίο «Αγία Ζώνη ΙΙ» για το «κόστος εργασιών, υλικών και μέσων απορρύπανσης». Συγκεκριμένα, η Ιγνάτιος Σπανόπουλος Ναυτιλιακή Εμπορική Τεχνική υπέβαλε αίτηση στις 20 Οκτωβρίου 2017 ενώπιον του εκκαθαριστή του συσταθέντος κεφαλαίου από την εταιρεία που ασφάλιζε το πλοίο προκειμένου να λάβει αποζημίωση για τις εργασίες που έκανε ώστε να περιοριστεί η ρύπανση. Η αποζημίωση είχε να κάνει με τέσσερα σκέλη:
«Τις εργασίες πόντισης πλωτών φραγμάτων πέριξ του ναυαγίου για την αποτροπή διαρροής φορτίου καυσίμων, εργασίες περισυλλογής πετρελαίου από την επιφάνεια της θάλασσας με τη χρήση απορροφητικών υλικών, υπηρεσίες απορρύπανσης βυθού και καθαρισμού ρυπασμένων ακτών και εργασίες στεγανοποίησης του πλοίου Αγία Ζώνη ΙΙ». Ο εκκαθαριστής ενέκρινε τον Σεπτέμβριο του 2019 να καταβληθούν στην εταιρεία περί τα 11,741 εκατ. ευρώ. Ακόμη 2,2 εκατ. ευρώ αιτήθηκε η εταιρεία και από το Διεθνές Κεφάλαιο Αποζημίωσης Ζημιών Ρύπανσης από Πετρέλαιο (IOPC Funds). Είναι άγνωστο τι χρηματικό ποσό πήρε τελικά ως αποζημίωση.
Αρνούνται όλες τις κατηγορίες
Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, οι κατηγορούμενοι βαρύνονται με αδικήματα σε βαθμό κακουργήματος. Τα αδικήματα αφορούν κατά περίπτωση το αδίκημα «της πρόκλησης ρύπανσης περιβάλλοντος από πρόθεση, η οποία είχε ως σοβαρό επακόλουθο σοβαρή και ευρεία ρύπανση και υποβάθμιση, καθώς και σοβαρή και ευρεία οικολογική και περιβαλλοντική διατάραξη και καταστροφή κατά συναυτουργία», το κακούργημα «της πρόκλησης ναυαγίου από πρόθεση από την οποία προέκυψε κίνδυνος για τον άνθρωπο» και «την απόρριψη ρυπογόνων ουσιών από πλοίο από την οποία προκλήθηκε υποβάθμιση». Σημειώνεται ότι οι κατηγορούμενοι έχουν αρνηθεί κατά το στάδιο της ανάκρισης όλες τις κατηγορίες που τους αποδίδονται.
Διαβάστε επίσης:
Έλενα Ακρίτα: «Κύριε Πλεύρη πες αλεύρι μπάτσος αλέρτ, sue me»
«Μπάτσος» της ελευθερίας έκφρασης ο Πλεύρης
Ένδειξη δεξιάς στροφής της Ελλάδας η επιλογή του Μητσοτάκη με Τζιτζικώστα – Η ανάλυση του Politico
Σικελία: Αυτοί είναι οι έξι νεκροί του ναυαγίου – Αγνοείται ένα ακόμη άτομο (Photos)