Τροχαίο υλικό, εξοπλισμός, ζυγαριές, φανοστάτες, παλιά ρολόγια, τηλέγραφοι, καλώδια, μηχανές και πολύτιμο αρχειακό υλικό βρίσκονται κυριολεκτικά στα χέρια κάθε λογής πλιατσικολόγων και κυνηγών σιδήρου, οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι την πλημμελή ή ανύπαρκτη φύλαξή τους αρπάζουν και πωλούν μεθοδευμένα ό,τι έχει απομείνει στους παλιούς σταθμούς.
Ενδεικτική του πλιάτσικου είναι η προκλητική και πρωτοφανής σε μέγεθος κλοπή που καταγράφηκε το 2011 στο Καρδιακαύτι Ηλείας. Εξι τεράστιες ντιζελάμαξες που ζύγιζαν πάνω από 50 τόνους η καθεμία, δεκάδες βαγόνια αλλά και μεγάλη ποσότητα σιδηροτροχιών πωλήθηκαν ως σκραπ χωρίς κανείς να το αντιληφθεί.
Από τα συνολικά 750 χιλιόμετρα σιδηροδρομικού δικτύου που είναι εγκατεστημένα στην Πελοπόννησο, σήμερα μόλις τα 200 χλμ. είναι λειτουργικά, ενώ το υπόλοιπο κομμάτι μαζί με τις εγκαταστάσεις και τους 152 σταθμούς και τις στάσεις ρημάζουν κυριολεκτικά μέσα στον χρόνο.
Σταθμοί-έργα τέχνης καταρρέουν
Οπως λέει στο Documento ο αρχαιολόγος Απόλλων Κύρκος, ο οποίος τα τελευταία χρόνια ασχολείται με το ζήτημα του σιδηροδρόμου στην Πελοπόννησο, το 1985 το υπουργείο Πολιτισμού κήρυξε έργα τέχνης 79 σταθμούς τρένου με σκοπό την προστασία και την αξιοποίησή τους.
«Πρόκειται για κτίρια κατασκευασμένα από παραδοσιακά υλικά. Μια ιδιαίτερη μείξη ευρωπαϊκής και αποικιοκρατικής αρχιτεκτονικής μπολιασμένη στο ελληνικό τοπίο. Σήμερα, δυστυχώς, η κατάστασή τους είναι οικτρή. Παραδομένα όλα στην αδιαφορία, αποτελούν, όσα δεν έχουν καταρρεύσει, πρόσκαιρες κατοικίες μεταναστών. Οι μοναδικοί σταθμοί που φυλάσσονται είναι στην Τρίπολη, στον Πύργο, στην Πάτρα, την Ολυμπία και στο Ναύπλιο» λέει στο Documento ο κ. Κύρκος και προσθέτει: «Το 2012 σε συνεργασία με το Πολυτεχνείο υποβάλαμε στο υπουργείο Πολιτισμού τεκμηριωμένη πρόταση προκειμένου να χαρακτηριστεί η διαδρομή από το Ναύπλιο μέχρι την Καλαμάτα νεότερο μνημείο. Εξι χρόνια μετά βρισκόμαστε ακόμη στην αναμονή και σε πολύ κρίσιμο σημείο για την τύχη του σιδηροδρομικού δικτύου στην Πελοπόννησο».
Το μεγάλο έργο του σιδηροδρόμου στην Πελοπόννησο, που άρχισε να κατασκευάζεται το 1882 και ολοκληρώθηκε το 1904, βρίσκεται σήμερα ουσιαστικά υπό πλήρη κατάρρευση καθώς η οικονομική κρίση αλλά και οι ραγδαίες εξελίξεις στα μεταφορικά μέσα καθιστούν τη λειτουργία του οικονομικά ασύμφορη. Ομως τα εκατοντάδες χιλιόμετρα μαγευτικής διαδρομής ανάμεσα σε πανέμορφες περιοχές μπορεί να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των τουριστών και να γίνουν μελλοντικά κινητήριος μοχλός για την επαναλειτουργία του τρένου στην Πελοπόννησο.
Μαγευτικές διαδρομές
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της ανωτέρω ιδέας αποτελούν τα τρία ταξίδια που έγιναν με τρένο πάνω στις εγκαταλειμμένες σιδηροδρομικές γραμμές της Πελοποννήσου από Αγγλους τουρίστες πριν από μερικά χρόνια με διοργανωτές την ΤΡΑΙΝΟΣΕ και το βρετανικό ταξιδιωτικό γραφείο PTG. Η διαδρομή περιλάμβανε τον γύρο της Πελοποννήσου και την επίσκεψη των ταξιδιωτών στους αρχαιολογικούς χώρους της περιοχής.
Σύμφωνα με τον αρχαιολόγο κ. Κύρκο, οι παλιές υποδομές, τα πέτρινα κτίρια και οι παραδοσιακές σιδηροδρομικές γραμμές είναι ουσιαστικά το κίνητρο των τουριστών. Οικισμοί, μονοπάτια, τοπία, αρχαιολογικοί χώροι και φύση συνθέτουν τη μοναδική εικόνα ομορφιάς του σιδηροδρομικού δικτύου της Πελοποννήσου. Η συνεχής εναλλαγή των τοπίων στη διάρκεια του ταξιδιού είναι αυτό που μαγεύει τους επισκέπτες.
«Θα μπορούσε αυτό το μοναδικό δίκτυο να λειτουργήσει με συνδυασμένη χρήση τακτικών και τουριστικών δρομολογίων. Ομως θα πρέπει να υπάρχουν θέληση και όραμα» τονίζει ο κ. Κύρκος.
Τρεις διαδρομές
Σήμερα στην Πελοπόννησο λειτουργούν μόλις τρεις διαδρομές με το τρένο: η μαγευτική σε ομορφιά διαδρομή του Οδοντωτού (Διακοφτό – Καλάβρυτα), το κομμάτι από τον Αγιο Ανδρέα Πάτρας έως το Ρίο και η γραμμή από το Κατάκολο του Πύργου Ηλείας προς την Αρχαία Ολυμπία.
Για τη συνέχιση της λειτουργίας του τελευταίου τμήματος που βρίσκεται στην Ηλεία υπάρχει ήδη μεγάλο ενδιαφέρον από την τοπική αυτοδιοίκηση και την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας. Οπως λέει στο Documento ο αντιπεριφερειάρχης Ηλείας Γιώργος Γεωργιόπουλος, η περιοχή υπήρξε πρωτοπόρος στην ανάπτυξη των σιδηροδρομικών μεταφορών στην Ελλάδα. Το 1882 τέθηκε σε λειτουργία η πρώτη σιδηροδρομική γραμμή εκτός Αθηνών και δεύτερη σε όλη τη χώρα, η γνωστή ΣΠΚ (Σιδηρόδρομος Πύργου – Κατακόλου). Εκτοτε ο σιδηρόδρομος υπήρξε το δημοφιλέστερο μέσο μεταφοράς επιβατών και εμπορευμάτων, υποστηρίζοντας ταυτόχρονα την εμπορική και τουριστική ανάπτυξη της περιοχής.
«Σε αυτήν τη γραμμή αποφασίσαμε πρόσφατα, ως περιφέρεια, να χρηματοδοτήσουμε και να αναπτύξουμε, σε συνεργασία με τον ΟΣΕ, τη ΓΑΙΟΣΕ και την ΤΡΑΙΝΟΣΕ, ένα ειδικό τουριστικό τρένο, εξοπλισμένο με σύγχρονες τεχνολογίες και εφαρμογές πληροφορικής που θα προβάλλουν σε βαγόνια και σταθμούς την τουριστική και πολιτιστική ταυτότητα της Ηλείας. Επιπλέον θα προσφέρουν στον επιβάτη ανέσεις και υπηρεσίες που αναβαθμίζουν την τουριστική του εμπειρία» λέει στο Documento o κ. Γεωργιόπουλος και σημειώνει: «Στο Περιφερειακό Αναπτυξιακό Συνέδριο της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας που διοργανώθηκε στην Πάτρα τον περασμένο Φεβρουάριο καταφέραμε να αποσπάσουμε από την κυβέρνηση διά στόματος υπουργού Μεταφορών και πρωθυπουργού τη χρηματοδότηση της επαναλειτουργίας της υπάρχουσας μετρικής γραμμής από την Πάτρα μέχρι τον Πύργο και δουλεύουμε εντατικά για την υλοποίησή της».
