Με φόντο 1,5 εκατ. στρέμματα στάχτη από την Εύβοια μέχρι τα Βίλια, οι κάτοικοι μιλούν για έλλειψη συντονισμού και μετάθεση ευθυνών μεταξύ «υπευθύνων».
Τα τεράστια κενά του «επιτελικού κράτους» και του κρατικού μηχανισμού γενικώς αποκάλυψαν οι πυρκαγιές που κατακαίνε τη χώρα για τρίτη συνεχόμενη εβδομάδα. Προσώρας έχουν γίνει στάχτη περίπου 1,5 εκατ. στρέμματα γης, τα περισσότερα εκ των οποίων ήταν παρθένα δάση που θα κάνουν τρεις δεκαετίες για να αναγεννηθούν πλήρως. Σύμφωνα με τα δεδομένα του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφόρησης για τις Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS), ο αριθμός των δασικών πυρκαγιών το 2021 σε σχέση με τον μέσο όρο της περιόδου 2008-20 αυξήθηκε κατά 43%, ενώ παράλληλα αυξήθηκε κατά περίπου 500% η συνολικά καμένη έκταση από τις φετινές πυρκαγιές σε σχέση με τον αντίστοιχο μέσο όρο της ίδιας περιόδου, δίνοντας στην Ελλάδα την αρνητική πρωτιά ανάμεσα στις 15 χώρες της Μεσογείου που εξετάστηκαν.
Πολίτες από τη βόρεια Εύβοια, στην οποία βρέθηκε το Documento την προηγούμενη εβδομάδα, μέχρι την Ηλεία, τη Λακωνία, την Αττική και περιοχές στις παρυφές της Κορινθίας διαμαρτύρονται εν χορώ όχι μόνο για το γεγονός ότι δεν αποφεύχθηκε η τραγωδία σε συνθήκες σχεδόν πλήρους άπνοιας, αλλά και για το κυβερνητικό δόγμα περί προληπτικής εκκένωσης χωριών και οικισμών σε συνδυασμό με την πλήρη αδιαφορία του κράτους για τη σωτηρία των περιουσιών τους.
Στην πραγματικότητα, λένε οι κάτοικοι των πληγεισών περιοχών, αν δεν υπήρχαν εκείνοι που αρνήθηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και οι κατά την κυβέρνηση «ανεύθυνοι νέοι» που έσπευσαν ως εθελοντές ώστε να συνδράμουν τις υπεράνθρωπες προσπάθειες των ελληνικών και ξένων πυροσβεστικών δυνάμεων, δεν θα είχαν διασωθεί παρά ελάχιστες περιουσίες.
«Τα χωριά της βόρειας Ευβοίας είναι τσουρουφλισμένα από τις φωτιές. Οσα σώθηκαν σώθηκαν επειδή οι κάτοικοι δεν υπάκουσαν στις εντολές της αστυνομίας για εκκένωση και μόνοι τους αυτοοργανώθηκαν με ό,τι μέσο είχαν και κυρίως με αυτοθυσία για τον τόπο τους κι έτσι σταμάτησαν τις φωτιές. Πολλά ορεινά χωριά ακόμη δεν έχουν ηλεκτρικό ρεύμα» είπε στο Documento ο Γιώργος Παναγιώτου, κάτοικος της περιοχής.
Απλώς ανεπαρκείς
Σταχυολογώντας τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν μπορεί κανείς να εστιάσει στο γεγονός ότι, όπως έχει καταγγελθεί από επίσημα και ανεπίσημα χείλη, η παρέμβαση της πυροσβεστικής στα κατά τόπους μέτωπα ήταν καθυστερημένη, με αποτέλεσμα οι φωτιές να ξεφύγουν. Παράλληλα, προκύπτει ότι οι πυροσβεστικές δυνάμεις δεν επιχείρησαν μέσα στα δάση, ενώ δεν φαίνεται να υπήρχε επαρκής επιτήρηση των ήδη καμένων περιοχών, με αποτέλεσμα συχνές αναζωπυρώσεις.
Τέλος, ενδεικτικό του κυβερνητικού αλαλούμ είναι το γεγονός ότι ενώ διαφημιζόταν επί μέρες η ύπαρξη 74 εναέριων μέσων πυρόσβεσης μαζί με δύο ρωσικά, τελικά μόνο 20 κατάφερναν να επιχειρήσουν.
Εκείνο που σε κάθε περίπτωση αποδείχτηκε τις τελευταίες τρεις εβδομάδες είναι ότι δεν υπήρξε ο παραμικρός συντονισμός. Είναι εξάλλου γεγονός ότι έως και δυστύχημα με τη σύγκρουση πυροσβεστικού ελικοπτέρου με τον ρωσικό γίγαντα Ilyusin αποφεύχθηκε την τελευταία στιγμή στα Βίλια, ενώ, όπως είχε αποκαλύψει κάτοικος των Ροβιών Εύβοιας στο Documento, πυροσβεστικό όχημα έφτασε στην περιοχή χωρίς νερό. «Ο επικεφαλής αξιωματικός κάλεσε ένα πυροσβεστικό. Οταν έφτασε μας είπε ότι είναι άδειο. Οτι δεν έχει νερό» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Την ίδια στιγμή ο πρωθυπουργός παρέμενε εξαφανισμένος και όταν κλήθηκε να απαντήσει, στη μία και μοναδική συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε, για την προαγωγή του εμπλεκόμενου και κατηγορούμενου για την τραγωδία στο Μάτι Στέφανου Κολοκούρη στη θέση του αρχηγού της πυροσβεστικής, παρίστανε ότι δεν τον γνωρίζει. Ο δε περιφερειάρχης Αττικής Γιώργος Πατούλης απεκδύθηκε κάθε ευθύνης, πετώντας το μπαλάκι άλλοτε στα δασαρχεία και άλλοτε στην πυροσβεστική.
Οργή λαού
Την οργή του για τη στάση της κυβέρνησης, η οποία έστησε προεκλογικά το αφήγημά της πάνω στην ανικανότητα των προηγούμενων, κυρίως δε πάνω στα θύματα της πυρκαγιάς στο Μάτι, εξέφρασε άλλωστε μέσω του Facebook και ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Δασοφυλάκων. Ο Γιώργος Παπαδιάς διερωτήθηκε μεταξύ άλλων πότε επιτέλους «θα σταματήσουν όλοι οι άσχετοι να συντονίζουν τη φωτιά επειδή έτυχε να έχουν ένα θεσμικό ρόλο, πότε θα μπουν σε ένα χωματόδρομο και να χτυπήσουν τη φωτιά πριν γίνει ανεξέλεγκτη και πότε θα σταματήσουν να πιπιλίζουν τη λέξη “αντιπυρικές ζώνες” όταν η φωτιά κάνει βόλτες στην Εθνική οδό».
Την πλήρη έλλειψη συντονισμού στη βόρεια Εύβοια τις περασμένες δύο εβδομάδες διαδέχτηκαν οι καταγγελίες για παντελή έλλειψη οργάνωσης και στα Βίλια. Ο πρόεδρος της κοινότητας Κώστας Μακρυνόρης κατήγγειλε ότι δεν υπήρχε συντονισμός ενώ, όπως ακριβώς έλεγαν στο Documento οι κάτοικοι των οικισμών που επλήγησαν στην Εύβοια, έτσι και στην περίπτωση των Βιλίων οι κάτοικοι ζητούσαν απεγνωσμένα ενίσχυση των εναέριων μέσων. Ενδεικτική της κατάστασης που επικρατούσε ήταν η έκκληση γυναίκας προς το τηλεοπτικό συνεργείο του Σκάι να μην απομακρυνθεί από το σημείο, αφού τα εναέρια μέσα επιχειρούσαν μόνο όταν στην περιοχή βρίσκονταν τα κανάλια. Εκκληση για εναέρια μέσα έκανε το πρωί της περασμένης Πέμπτης και ο πρόεδρος του οικισμού Πανόραμα, ενώ και ο αντιδήμαρχος Μεγαρέων Κώστας Φυλακτός διαμαρτυρόταν ότι υπάρχει μόνο ένα αεροπλάνο, το οποίο δεν επιχειρούσε στην περιοχή.
Ο Κ. Μακρυνόρης σημείωνε επιπλέον τις προηγούμενες ημέρες ότι οι υπεύθυνοι δεν αναλάμβαναν την παραμικρή ευθύνη. «Δεν έχουν επαφή οι επιτελείς, όλοι δήλωναν αναρμόδιοι. Ο ένας παρέπεμπε στον άλλο» περιέγραφε σε υψηλούς τόνους στο κανάλι Open. Ο πρόεδρος της κοινότητας Βιλίων με δηλώσεις του και την Τετάρτη επισήμανε το φιάσκο των επιτελών, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Εδώ γίνεται καταστροφή, η ανικανότητα στο μεγαλείο της». Αντίστοιχες καταγγελίες είχαν γίνει ασφαλώς και από κατοίκους της Βαρυμπόμπης και των Αφιδνών κατά τη διάρκεια της επίσης καταστροφικής πυρκαγιάς λίγες ημέρες νωρίτερα.
Είναι τέτοια η αδυναμία του «επιτελικού κράτους» να διαχειριστεί την κατάσταση στη χώρα τις τελευταίες 20 ημέρες που έως και τα φιλικά διακείμενα τηλεοπτικά Μέσα εξαπέλυσαν ευθείες βολές κατά της κυβέρνησης για την απόδοση στελεχών της. Στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του Αnt1, για παράδειγμα, υπήρξαν συγκεκριμένα αναφορές για εκκενώσεις πέντε οικισμών «χωρίς καμία επίσημη εντολή ή συντονισμό», για αμείλικτα ερωτήματα σχετικά με τη συνεχιζόμενη παρουσία Πολωνών πυροσβεστών, για τους εθελοντές που κατάφεραν μόνοι τους να σβήσουν τις πυρκαγιές και για πλημμύρα οργής και καταγγελιών από τους κατοίκους.
Όπλο η αλληλεγγύη
Η Εύβοια προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές που έκαψαν πάνω από μισό εκατομμύριο στρέμματα. Κατάκοποι πυροσβέστες και εθελοντές παρά την τεράστια προσφορά τους δεν κατάφεραν να ανακόψουν τη φωτιά και οι λόγοι είναι ξεκάθαροι. Δεν είχαν εντολή ούτε τα μέσα. Χαρακτηριστική είναι η καταγγελία πυροσβέστη ότι του έδωσαν όχημα δίχως φρένα και τον προέτρεψαν να… οδηγεί αργά. Παλεύοντας με απαρχαιωμένα οχήματα, χωρίς αντιπυρικές στολές, με ακόμη αδιευκρίνιστο αριθμό εναέριων μέσων και περιμένοντας εντολές για επέμβαση που δεν έρχονταν ποτέ, προσπάθησαν σχεδόν μάταια να σώσουν ό,τι μπορούσαν. Εθελοντές, κάτοικοι αλλά και άντρες της πυροσβεστικής συμφωνούν σε ένα: η φωτιά μπορούσε να έχει σβήσει. Μάλιστα άντρες της πυροσβεστικής, αποκαρδιωμένοι από τη μεγάλη καταστροφή και την άκαρπη προσπάθειά τους να σώσουν τα δάση, δηλώνουν πρόθυμοι να καταθέσουν στον εισαγγελέα για όσα συνέβησαν στο μέτωπο της φωτιάς για να αποδοθούν οι ευθύνες εκεί που πρέπει.
Το μόνο που φαίνεται να σώζει την Εύβοια είναι πια η αλληλεγγύη. Ο Γιώργος Παναγιώτου, κάτοικος Ροβιών, λέει στο Documento: «Ανθρωποι ξεκινούν με τα δικά τους οχήματα από όλες τις άκρες της Ελλάδας φορτωμένοι προμήθειες και τις μοιράζουν στους πυρόπληκτους. Ανθρωποι από διάφορες χώρες έρχονται στη βόρεια Εύβοια ως εθελοντές, ζητώντας μόνο φιλοξενία. Βοηθούν σε σπίτια, άλλοι στην κατανομή των προμηθειών κι άλλοι στη σωτηρία ζώων, πολλές φορές δε παίρνουν μαζί τους τα ζώα έως ότου θεραπευτούν και τα επιστρέφουν ύστερα από μέρες».
«Δεν κατηγορούμε τους δήμους μας. Αυτοί καλώς ή κακώς ανέλαβαν θέσεις εξουσίας πρόσφατα, κληρονόμοι μιας μακροχρόνιας αισχρής πολιτικής πορείας που όσο καλή διάθεση κι αν έχουν, είναι εξαιρετικά δύσκολο να επανέλθουν σε σύντομο χρονικό διάστημα. Τους θέλουμε στο πλάι μας» είπε ακόμη και πρόσθεσε: «Στεκόμαστε επικριτικά απέναντι στους πολιτικούς όλων των κομμάτων που κυβέρνησαν τη χώρα τις τελευταίες δεκαετίες. Σε καμία περίπτωση όμως δεν πρέπει να επιτρέψουμε σε τυχάρπαστους να μας εκμεταλλευτούν, σε καμία περίπτωση να μην επιτρέψουμε στους επενδυτές να κατακτήσουν το νησί μας με αντάλλαγμα λίγα μεροκάματα».
Φόβος για την επόμενη μέρα
Τα προβλήματα όμως για την Εύβοια δεν φαίνεται να τελειώνουν εδώ, αφού το ενδεχόμενο βροχόπτωσης φαντάζει πια τρομακτικό. Οι κάτοικοι μπορούν να βασιστούν μόνο στην κρατική μέριμνα, το οποίο μόνο καθησυχαστικό δεν είναι. Ο φόβος για ενδεχόμενη πλημμύρα ήδη έχει φωλιάσει στους Ευβοιώτες, οι οποίοι νιώθουν απροστάτευτοι και εκτεθειμένοι στον κίνδυνο όσο ποτέ.
«Με τις πρώτες βροχές περιμένουμε πλημμύρες σε όλη τη βόρεια Εύβοια. Το ερώτημα είναι σε τι βαθμό κινδυνεύουμε. Αυτό θα εξαρτηθεί καθαρά από τις ενέργειες των αρχών. Οταν μιλάμε για το δάσος καταλαβαίνετε πως δεν μπορεί ο οποιοσδήποτε εθελοντικά να αρχίσει να φτιάχνει φράγματα από μόνος του. Το μόνο σίγουρο είναι ότι τα ποτάμια και οι ρεματιές θα παρασύρουν τόνους νερού μαζί με χώμα, βράχους, καμένα ξύλα αλλά και σκουπίδια. Αυτά θα περάσουν δίπλα από τα σπίτια μας – ελπίζουμε όχι και από μέσα. Οι ρεματιές του χωριού μου δεν έχουν καθαριστεί. Μάλιστα σε μια από αυτές είχε δοθεί ένας υψηλότατος προϋπολογισμός πριν από περίπου 15 χρόνια με σκοπό τη διάνοιξή της και τη δημιουργία αντιπλημμυρικού έργου. Οπως συνηθίζεται σε αυτήν τη χώρα, το έργο σταμάτησε στη μέση, με αποτέλεσμα πολλά σπίτια δίπλα στη ρεματιά να κινδυνεύουν άμεσα τους επόμενους μήνες» τόνισε ο Γ. Παναγιώτου.
«Μη μας ξεχάσετε»
Η προσφορά που δέχτηκε το νησί της Εύβοιας ήταν συγκινητική και –το βασικότερο όλων– χρήσιμη. Ο κόσμος πρόσφερε απλόχερα σπίτια για φιλοξενία, χρήματα, τρόφιμα, έπιπλα και ό,τι άλλο μπορεί να χρειάζεται.
«Οσοι θέλουν να βοηθήσουν μπορούν να στείλουν ζωοτροφές για τους βοσκούς και όσους σώσανε τα κοτέτσια τους. Οι βοσκοί μας θα αντιμετωπίσουν σημαντικότατο πρόβλημα αυτό τον χειμώνα αφού τριγύρω όλα είναι καμένα και τα ζώα τους δεν θα μπορούν να βοσκήσουν! Επίσης υπάρχουν πλατφόρμες στο διαδίκτυο όπου μπορείτε να κάνετε δωρεές αφού πρώτα διαβάσετε προσεκτικά τις περιγραφές ώστε να ξέρετε πού πάνε τα χρήματά σας» σημείωσε ο Γ. Παναγιώτου.
Υπογράμμισε παράλληλα πόσο σημαντικό είναι να ενισχυθεί η τοπική οικονομία από τον κόσμο και να γεμίσει ο τόπος ξανά ζωή και μέσω του Documento απηύθυνε έκκληση: «Χρειαζόμαστε τη στήριξή σας. Ελάτε στον τόπο μας. Να σας φιλοξενήσουμε, να βοηθήσετε είτε χειρωνακτικά είτε με το μυαλό σας και το πνεύμα σας. Ο καθένας μπορεί να βοηθήσει μέσα από την ειδικότητά του. Και μια απλή επίσκεψή σας μας βοηθάει οικονομικά αλλά και ηθικά. Οι παραλίες μας είναι ακόμη εδώ και τα μαγαζιά στα χωριά μας είναι λειτουργικά. Μη μας ξεχάσετε. Η πορεία του τόπου εξαρτάται από την αλληλεγγύη όλων μας».