Παράθυρο για ακόμη ένα πλήγμα στην ελευθερία του Τύπου άνοιξε νυχτερινή τροπολογία του κυβερνητικού εκπροσώπου, η οποία ψηφίστηκε από τη ΝΔ και είναι πλέον νόμος του κράτους, χωρίς να έχει προηγηθεί καμία διαδικασία διαβούλευσης με τους αρμόδιους φορείς. Με πρόφαση την ασυδοσία του «Μακελειού», η ρύθμιση του Δημήτρη Οικονόμου εργαλειοποιεί το ΕΣΡ για την επιβολή προστίμων στον Τύπο, γεγονός που μοιάζει να προσκρούει στο άρθρο 14 του συντάγματος. «Η τροπολογία έχει πολλαπλά προβλήματα συνταγματικότητας» δηλώνει ο πρόεδρος του τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του ΕΚΠΑ και μέλος του ΔΣ του ΕΣΡ Γιώργος Πλειός,ο οποίος εκτιμά ότι θα προκύψουν αντιδράσεις από διεθνείς οργανισμούς και θεσμικά όργανα. Για ενστάσεις αντισυνταγματικότητας μιλά και η ειδική γραμματέας της ΕΣΗΕΑ και μέλος της παράταξης Συσπείρωση Δημοσιογράφων – Δούρειος Τύπος Μάχη Νικολάρα, η οποία υπογραμμίζει ότι οι προβλέψεις της τροπολογίας αντί να αντιμετωπίζουν, ευνοούν την απειλή των στρατηγικών αγωγών (SLAPPs).
Παράλληλα, η τροπολογία που συγκέντρωσε την κριτική των κομμάτων της αντιπολίτευσης και φιλοκυβερνητικών Μέσων ανάγει το μοναδικό πρακτορείο διανομής του Τύπου Αργος σε εισπράκτορα, ενώ καταργεί εμμέσως τον νόμο περί ανώνυμων εταιρειών μέσω του συμψηφισμού της ευθύνης νομικών και φυσικών προσώπων. Το ζήτημα δεν είναι μόνο η εξαίρεση των λοιπών Μέσων από τις συγκεκριμένες ρυθμίσεις αλλά και η κυβερνητική υποκρισία. Εκείνοι που απάλλαξαν τους ιδιοκτήτες τηλεοπτικών σταθμών από την υποχρέωση υποβολής δήλωσης πόθεν έσχες και ονομαστικοποίησης των μετοχών μέχρι φυσικού προσώπου, στερώντας από το δημόσιο ταμείο εκατομμύρια από τις δόσεις για τις τηλεοπτικές άδειες, μετατράπηκαν σε όψιμους τιμητές της διαφάνειας.
Κανείς δεν αρνείται τους κανόνες διαφάνειας στη λειτουργία του Τύπου, όπως επίσης κανείς δεν προτίθεται να υπερασπιστεί Μέσα που προβαίνουν συστηματικά σε συκοφαντικές, φασιστικές, σεξιστικές και ομοφοβικές δημοσιεύσεις. Ωστόσο η θέσπιση ενός επικίνδυνου πλαισίου λειτουργίας του τύπου, με άλλοθι την αντιμετώπιση ενός επικίνδυνου τύπου, μόνο περαιτέρω ανησυχία μπορεί να προκαλέσει για τις πραγματικές στοχεύσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη.
Η τροπολογία
Η τροπολογία προβλέπει:
01 Στην περίπτωση που αξίωση (εν είδει αγωγής) δεν καλύπτεται από την εταιρεία έκδοσης της εφημερίδας τότε η υποχρέωση βαραίνει τον μέτοχο ή τον εταίρο που κατέχει τουλάχιστον το ήμισυ των μετοχών ή των εταιρικών μεριδίων.
02 Η ανεξάρτητη αρχή που αρμοδιότητά της είναι αποκλειστικά και μόνο η επίβλεψη της λειτουργίας του ραδιοτηλεοπτικού τοπίου (ΕΣΡ) αναλαμβάνει την υποχρέωση επιβολής διοικητικού προστίμου ύψους 10.000 ευρώ εάν δεν πληρούνται οι κάτωθι προϋποθέσεις:
α. Ο διευθυντής και ο διευθυντής σύνταξης πρέπει να είναι μέλη επαγγελματικού σωματείου δημοσιογράφων.
β. Στο έντυπο πρέπει να αναγράφονται ο νόμιμος εκπρόσωπος, ο διευθυντής και ο διευθυντής σύνταξης.
γ. Στο έντυπο πρέπει να αναγράφεται ο μέτοχος ή ο εταίρος που κατέχει άμεσα ή έμμεσα το ήμισυ τουλάχιστον των μετοχών ή των εταιρικών μεριδίων.
03 Τα πρόστιμα θα βεβαιώνονται από την ΑΑΔΕ και τα αντίστοιχα ποσά θα παρακρατούνται από το πρακτορείο διανομής Τύπου, το οποίο θα τα αποδίδει αμελητί. Πρόκειται για το πρακτορείο Αργος, το οποίο λειτουργεί σε καθεστώς μονοπωλίου.
«Προσπάθεια εκφοβισμού»
Μιλώντας στο Documento ο κ. Πλειός κάνει λόγο για προσπάθεια εκφοβισμού δημοσιογράφων και ΜΜΕ μέσω της τροπολογίας, ενώ προβλέπει πως η θέση της χώρας σε ό,τι αφορά την ελευθερία του Τύπου θα αλλάξει επί τα χείρω. «Κατά τη γνώμη μου η τροπολογία έχει πολλαπλά προβλήματα συνταγματικότητας αναφορικά με το αν υπάρχει ρύθμιση στον Τύπο, ποιος την ασκεί, πώς κ.λπ. Το σύνταγμα περιγράφει καθαρά τα ζητήματα αυτά» σημειώνει και προσθέτει: «Πέραν αυτού, είναι πιθανό να υπάρξουν αντιδράσεις από διεθνείς οργανισμούς και θεσμικά όργανα, γεγονός που θα κάνει ακόμη χειρότερη τη θέση της Ελλάδας σε ό,τι αφορά την ελευθερία του Τύπου. Και το πιο πιθανό είναι ότι δεν θα φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, παρά μια προσπάθεια εκφοβισμού δημοσιογράφων και ΜΜΕ. Σε κάθε περίπτωση, οι προβλέψεις αυτές συνιστούν μια ακόμη αρνητική εξέλιξη στο πεδίο των ΜΜΕ, φέρνοντας ακόμη πιο κοντά την πιθανότητα μιας γενικότερης κρίσης εμπιστοσύνης της κοινωνίας στα θεσμικά όργανα της πολιτείας».
«Διευκολύνουν τις SLAPPs»
Από την πλευρά της η κ. Νικολάρα τονίζει ότι εκτός από τις ενστάσεις αντισυνταγματικότητας είναι απορίας άξιο πώς το υποστελεχωμένο και υποβαθμισμένο ΕΣΡ θα μπορέσει να ασκήσει αρμοδιότητες επιβολής προστίμων στις εφημερίδες. «Είναι δύο αντιφάσεις που δημιουργούν ερωτήματα για τις πραγματικές προθέσεις της ρύθμισης» κρίνει, ενώ χαρακτηρίζει πολύ επικίνδυνο το σκέλος που αφορά την επέκταση της αστικής ευθύνης του βασικού μετόχου μιας εκδοτικής εταιρείας με την προσωπική του περιουσία.
«Και αυτό γιατί θα μπορούσε να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που ευαγγελίζεται η κυβέρνηση. Το φαινόμενο των SLAPPs γιγαντώνεται και στην Ελλάδα. Στόχο έχουν να εκφοβίσουν και ουσιαστικά να στραγγαλίσουν την ενημέρωση με την απειλή εξοντωτικών αγωγών. Αντί λοιπόν η κυβέρνηση να πάρει μέτρα, στο πλαίσιο και της συζήτησης που διεξάγεται αυτήν τη στιγμή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ανάσχεση του φαινομένου, όπως ζητήσαμε από τον κ. Οικονόμου στην τελευταία μας συνάντηση, έρχεται να διευκολύνει πανίσχυρους οικονομικούς παράγοντες να κάνουν την απειλή τους ακόμη πιο αποτελεσματική και να φιμώνουν τον Τύπο» εξηγεί, συμπληρώνοντας πως το μόνο θετικό που μπορεί να εντοπίσει κάποιος είναι η στοιχειώδης προστασία των συντακτών, καθώς αν ο εκάστοτε εκδότης ήταν άφαντος ή είχε φροντίσει να μεταβιβάσει τα περιουσιακά του στοιχεία, το βάρος έπεφτε στον δημοσιογράφο. «Και έχει γίνει πολλές φορές αυτό» καταλήγει.