Με την κλιμάκωση ο Πούτιν επιχειρεί να κάνει τον πόλεμο υπόθεση όλης της ρωσικής κοινωνίας αλλά ταυτόχρονα κλιμακώνει και τις δικές του αντιφάσεις
Το διάγγελμα του Ρώσου προέδρου απλώς επιβεβαίωσε τα γεγονότα που έδειχναν ότι η Ρωσία έχει χάσει την πρωτοβουλία των κινήσεων στην Ουκρανία. Οι ουκρανικές αντεπιθέσεις στο ανατολικό μέτωπο απλώς επιτάχυναν τις εξελίξεις. Το Κρεμλίνο μπροστά στο αδιέξοδο και προτού βρεθεί στη δίνη μιας πολιτικής κρίσης επέλεξε τη φυγή προς τα εμπρός διά της κλιμάκωσης.
Tα βασικά στοιχεία αυτής της κλιμάκωσης είναι δύο: α) η μερική επιστράτευση 300.000 εφέδρων και β) η τάχιστη διοργάνωση δημοψηφισμάτων τόσο στις κατειλημμένες περιοχές (Χερσώνα, Ζαπορίζια) όσο και στις αυτοαποκαλούμενες ΛΔ του Λουχάνσκ και του Ντονιέτσκ.
Οι εξελίξεις αυτές δεν ήρθαν ως κεραυνός εν αιθρία, μια και μήνες τώρα τα ρωσικά ΜΜΕ συχνά πυκνά αναφέρονταν στην πρόθεση των διορισμένων αρχών να λάβουν μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση. Μάλιστα δημοσιεύματα του προηγούμενου διαστήματος επισήμαιναν διαρκώς τις οργανωτικές και πολιτικές διαστάσεις ενός εν εξελίξει σχεδίου που στόχευε στην οριστικοποίηση του εδαφικού ακρωτηριασμού της Ουκρανίας. Η καταληκτική ημερομηνία αυτής της διαδικασίας θα είναι η Τρίτη 27/9.
Η πολιτική σημασία των δημοψηφισμάτων
Από εκείνη τη μέρα και ένθεν το ρωσικό κράτος θα θεωρεί τις περιοχές που έχει καταλάβει μέρος της επικράτειάς του. Ως εκ τούτου, η ρωσική κυβέρνηση νομιμοποιείται να λάβει όλα τα μέτρα που κρίνει απαραίτητα ώστε να προστατέψει την εδαφική ακεραιότητα της χώρας. Ως εκ τούτου, η πολιτική συνέπεια είναι σημαντικότερη από τη νομική μεταβολή που θα επέλθει μετά το πέρας της «εκλογικής» διαδικασίας. Αυτό διότι το ρωσικό συμβούλιο ασφαλείας αλλά και ο ίδιος ο Βλαντίμιρ Πούτιν έχουν διαμηνύσει με κάθε τρόπο πως οποιαδήποτε επίθεση στα οσονούπω προσαρτημένα εδάφη θα θεωρείται επίθεση στην ίδια τη Ρωσία.
Επομένως οι απαντήσεις που δίνονται στο πεδίο ενδεχομένως να περιλαμβάνουν κάθε μέσο. Δεν είναι τυχαίο πως ο Ρώσος πρόεδρος στο διάγγελμά του φρόντισε να τονίσει ότι «αυτό δεν είναι μπλόφα», βάζοντας τη χρήση των πυρηνικών όπλων στο τραπέζι.
Στη γραμμή Ζελένσκι η Δύση για τα πυρηνικά
Επ’ αυτού η Δύση απάντησε πως πρόκειται για ακόμη μία ρωσική μπλόφα, ακολουθώντας πιστά τη γραμμή του Ουκρανού προέδρου. Πάντως εφόσον το Κρεμλίνο είχε επιλέξει να ακολουθήσει την πυρηνική λύση τότε η μερική επιστράτευση δεν θα είχε κανένα νόημα, καθόσον η λύση αυτή δεν προϋποθέτει την κινητοποίηση της κοινωνίας.
Παρομοίως η κινητοποίηση έστω και του 1% της εφεδρείας, σύμφωνα με τον Ρώσο υπουργό Άμυνας, δεν συνιστά κινητοποίηση για ολοκληρωτικό πόλεμο. Όμως οι 300.000 που θα κινητοποιηθούν αφενός θα υπηρετήσουν εντός της ρωσικής επικράτειας ώστε να μεταφερθούν οι επαγγελματικές μονάδες από τα μετόπισθεν στο μέτωπο, αφετέρου το μέγεθος αυτό είναι από μόνο του μικρό.
Είναι σχεδόν δεδομένο πως οι ενισχύσεις αυτές θα είναι ικανές να προκαλέσουν τεκτονικές αλλαγές στον στρατιωτικό συσχετισμό Ρωσίας – Ουκρανίας. Όμως δεν πρέπει να προδικάζεται ένας νέος γύρος επιστράτευσης εν ευθέτω χρόνω, ειδικά από τη στιγμή που ο πόλεμος θα συνεχίσει να κλιμακώνεται.
Συγχρόνως, η κινητοποίηση έστω και αυτών των 300.000 ανέδειξε ορισμένα ρήγματα στο εσωτερικό μέτωπο της Ρωσίας, δείχνοντας πως η κοινωνική στήριξη στην πολεμική προσπάθεια δεν είναι απόλυτη. Ειδικότερα, καταγράφηκε οδική φυγή άγνωστου αριθμού Ρώσων πολιτών προς τη Φινλανδία, την Εσθονία, την Τουρκία και τη Γεωργία, όπως φάνηκε τις προηγούμενες μέρες μέσα από την πλατφόρμα Google Maps, όπου σε αρκετά συνοριακά περάσματα φαινόταν έντονη κίνηση για μερικά χιλιόμετρα.
Το δεδομένο αυτό ήρθε να επιβεβαιώσει τα βίντεο που είδαν το φως της δημοσιότητας και έδειχναν ουρές χιλιομέτρων έξω από τελωνεία. Επιπλέον, οι αεροπορικές πτήσεις έχουν γίνει ανάρπαστες και η τιμή για ένα εισιτήριο προς την Ευρώπη ή την Τουρκία πολλαπλασιάζεται συνεχώς. Ωστόσο ακόμη είναι πολύ νωρίς για να μιλήσουμε για μαζική φυγή από τη χώρα. Άλλωστε πρόκειται για μια χώρα με πληθυσμό τουλάχιστον 144 εκατομμυρίων.
Στην «τελική νίκη» ποντάρει η «αρκούδα»
Εν κατακλείδι, η Ρωσία αποφασίζοντας να μπει εμπράκτως στην ολοκληρωτική κινητοποίηση της κοινωνίας και των πόρων της, αν και με μικρά βήματα τη φορά, ουσιαστικά ποντάρει στην «τελική νίκη». Το ίδιο είχε κάνει και η Ουκρανία από την έναρξη του πολέμου, όμως τώρα τα δεδομένα είναι διαφορετικά.
Τέλος, αποτελεί ερώτημα τι μέλλει γενέσθαι με το καθεστώς του πολέμου, τον οποίο μέχρι τώρα η Μόσχα προσδιορίζει ως «ειδική στρατιωτική επιχείρηση». Θα μετατραπεί σε «αντιτρομοκρατική επιχείρηση», όπως διαρρέει από τα ρωσικά κανάλια στο Telegram, ή θα κηρυχθεί ο πόλεμος στο Κίεβο αφού εν τοις πράγμασι θα υπάρχει «επίθεση σε ρωσική επικράτεια»;
Η Wagner μεγαλώνει
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της καθόλου καλής κατάστασης του ρωσικού στρατού είναι η υπεργολαβία που έχει αναλάβει η ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία Wagner Group. Αρχηγός της είναι ο άνθρωπος του Πούτιν Γεβγκένι Πριγκόζιν (φωτογραφία κάτω), ο οποίος καταγράφηκε σε ρωσική φυλακή να στρατολογεί ανοιχτά κρατουμένους ως μισθοφόρους. Το συμβόλαιο που πρόσφερε ο Πριγκόζιν στους βαρυποινίτες ήταν ιδιαίτερα δελεαστικό, μια και αντάλλασσε εξαμηνιαία υπηρεσία στο μέτωπο με παροχή χάρης, ενώ η χρηματική αμοιβή ήταν υψηλότερη από τον μέσο ρωσικό μισθό. Βέβαια, η στρατολόγηση τέτοιου είδους μισθοφόρων μόνο σε περαιτέρω εγκλήματα πολέμου εναντίον του ουκρανικού πληθυσμού θα οδηγήσει. Ομως η Wagner, που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή στο Ντονμπάς συνεχίζει τις επιθετικές επιχειρήσεις πέριξ του Μπαχμούτ και καταγράφει τεράστιες απώλειες καθημερινά. Κατά συνέπεια, οι ιθύνοντες αναζητούν κρέας για τα κανόνια. Οι μισθοφόροι δεν έχουν κανένα κόστος για την πολιτική ηγεσία αφού βρέθηκαν στον πόλεμο κυνηγώντας το χρήμα ή την αποφυλάκισή τους. Με άλλα λόγια, είναι εξ ορισμού αναλώσιμοι.
