Μια αποκαλυπτική επιστολή από πλευράς της Ειδικής Εισηγήτριας του ΟΗΕ για τους υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ενός ανεξάρτητου ευρωπαίου εμπειρογνώμονα έρχεται να αναδείξει το έλλειμμα δημοκρατίας και την κατάσταση του κράτους δικαίου στην Ελλάδα. Πρόκειται για επιστολή που αφορά στην περίπτωση του διασώστη Ιάσονα Αποστολόπουλου, ο οποίος είχε δεχθεί απειλές κατά της ζωής του, και είχε βρεθεί και στο στόχαστρο διάφορων κυβερνητικών και πολιτικών αξιωματούχων οι οποίοι τον περιέγραφαν ως «εθνική απειλή» και «εχθρό της πατρίδας».
Η Ειδική Εισηγήτρια του ΟΗΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δημοσίευσε σχετικό Tweet λέγοντας: Έχω γράψει στην ελληνική κυβέρνηση εκφράζοντας ανησυχία για την δυσφήμιση και της απειλές κατά του υπερασπιστή Ιάσονα Αποστολόπουλου, συμπεριλαμβανομένων στιγματιστικών σχολίων από κυβερνητικούς αξιωματούχους. Ακούω αναφορές ότι συνεχίζει να αντιμετωπίζει εκφοβισμό.
I’ve written to the Gov’t of #Greece expressing concern about smears & threats against HRD Iasonas Apostolopoulos, including stigmatising comments by Gov’t officials. I’m hearing reports that he continues to face intimidation.@katymfallon @HelenaSmithGDNhttps://t.co/Lw0qTQtS0N
— Mary Lawlor UN Special Rapporteur HRDs (@MaryLawlorhrds) September 26, 2022
Η επιστολή
Η επιστολή φαίνεται πως έφτασε στα χέρια της κυβέρνησης Μητσοτάκη στις 19 Ιουλίου και έδινε περιθώριο στις αρμόδιες ελληνικές αρχές να απαντήσουν εντός 60 ημερών. Η εισηγήτρια και ο εμπειρογνώμοντας, εκφράζοντας «ανησυχίες σχετικά με τον εκφοβισμό, την ποινικοποίηση και τον περιορισμό του έργου των υπερασπιστών των δικαιωμάτων των προσφύγων, των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών», σημείωσαν περιστατικά όπως τον μηντιακό διασυρμό του διασώστη από το site capital.gr, το οποίο τον περιέγραφε ως συνεργάτη διακινητών και ως τούρκο πράκτορα ενώ έφερε στη δημοσιότητα προσωπικά στοιχεία όπως η διεύθυνση του σπιτιού του. Η επιστολή τους στέκεται επίσης στον στιγματισμό του προσώπου του Ιάσονα Αποστολόπουλου μετά την επίσκεψή του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, από χείλη εκπροσώπων της κυβέρνησης και πολιτικών αξιωματούχων, οι οποίοι τον περιέγραφαν ως «εσωτερικό εχθρό».
Στην επιστολή τους η Εισηγήτρια και ο Εμπειρογνώμονας εκφράζουν τους φόβους τους «για την ασφάλεια του κ. Αποστολόπουλου, δεδομένης της έντασης των απειλών που έχει δεχθεί». Υπογραμμίζουν την έντονη ανησυχία τους «ως προς τα στιγματιστικά σχόλια εκπροσώπων της Κυβέρνησης που φαίνεται να ενθάρρυναν τον στιγματισμό και τις απειλές εναντίον του», καθώς λειτούργησαν νομιμοποιητικά. Οι υπογράφοντες καλούν τις αρμόδιες αρχές να ανατρέξουν «στο Παράρτημα σχετικά με την αναφορά στο διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα που επισυνάπτεται στην παρούσα επιστολή, το οποίο παραθέτει διεθνείς πράξεις και πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα».
Στο σημείωμα της Εισηγήτριας υπογραμμίζεται ρητά: «Παρακαλείσθε να παράσχετε τυχόν πρόσθετες πληροφορίες ή/και σχόλια που μπορείτε να αναφέρετε έχουν σχετικά με τους προαναφερθέντες ισχυρισμούς, να παραθέστε λεπτομέρειες σχετικά με τυχόν έρευνες που έχουν διεξαχθεί για απειλές κατά του κ. Αποστολόπουλου, συμπεριλαμβανομένων απειλών που πραγματοποιούνται επιγραμμικά και, εφόσον διατίθενται, τα αποτελέσματα οποιασδήποτε τέτοιας έρευνας. Παρακαλείσθε επίσης να αναφέρετε εάν οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι έχουν κατήγγειλε αυτές τις απειλές σε κάθε ευκαιρία, να παράσχετε λεπτομέρειες σχετικά με τυχόν μέτρα που ελήφθησαν από την κυβέρνηση σας. Η κυβέρνηση καλείτε να προωθήσει δημόσια το έργο των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ελλάδα, ιδίως όσων εργάζονται με μετανάστες, πρόσφυγες και άσυλο Αναζητητές. Παρακαλείσθε να παράσχετε λεπτομέρειες σχετικά με τυχόν μέτρα που ελήφθησαν από την κυβέρνηση σας για την προώθηση της κατανόησης του έργου και του ρόλου των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Το χρονικό
Η Ειδική Εισηγήτρια του ΟΗΕ, Mary Lawrol είχε επισκεφθεί την χώρα τον Ιούνιο, όταν ζήτησε συγκεκριμένα πράγματα από την κυβέρνηση μεταξύ των οποίων να εγκαταλείψει την επιθετική ρητορική κατά των υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, να αναγνωρίσει και να επαινέσει δημοσίως το νόμιμο έργο τους. Είχε μάλιστα περιγράψει ως σημαντικότατη τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου μηχανισμού παρακολούθησης και εποπτείας για την κυβερνητική διαχείριση του προσφυγικού, τονίζοντας την ανησυχία της για την κατάσταση του κράτους δικαίου στη χώρα. Κατά την επίσκεψή της απηύθυνε έκκληση για την εφαρμογή της διακήρυξης του ΟΗΕ αναφορικά με τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ενώ προέτρεψε τους αρμόδιους να την ενσωματώσουν στο εθνικό δίκαιο.
Στον απόηχο της επίσκεψής της η Mary Lawrol είχε δώσει συνέντευξη Τύπου στην οποία παρευρέθηκαν μόνο το Documento και η Εφημερίδα των Συντακτών. Είχε δηλώσει την ανησυχία της για την απουσία δημοσιογράφων αλλά και την σχέση κυβέρνησης – media. Συγκεκριμένα είχε σχολιάσει σε σχετική ερώτηση του documentonews «από αυτά που ακούω, είναι ένας σημαντικός αριθμός μέσων ενημέρωσης που στηρίζει την κυβέρνηση». Η εισηγήτρια είχε προειδοποιήσει πως θα στείλει επιστολή στην ελληνική κυβέρνηση αναφορικά με καταγγελίες υπερασπιστών για αναπαραγωγή «εχθρικού λόγου», και για «απειλές κατά της ζωής τους», η οποία περίμενε να γνωστοποιηθεί.
Διαβάστε επίσης: Γύρισαν την πλάτη τα ελληνικά ΜΜΕ στην εκπρόσωπο του ΟΗΕ για τους υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Η ελληνική απάντηση
Η ελληνική κυβέρνηση κατάφερε να απαντήσει λίγο πριν εκπνεύσουν οι 60 μέρες της προθεσμίας που της δόθηκαν από τους υπογράφοντες την επιστολή. Στις 13 Σεπτέμβρη ο υπουργός εξωτερικών, Νίκος Δένδιας απαντά στην Εισηγήτρια χρησιμοποιώντας αερολογίες περί δημοκρατικής παράδοσης του ελληνικού κράτους. Ενδιαφέρον προκαλεί το γεγονός πως δεν αναφέρει ούτε μια φορά το όνομα του Αποστολόπουλου.
Η απάντηση του ξεδιπλώθηκε γύρω από την λειτουργία της ΕΛ.ΑΣ., την οποία ο υπουργός βρίσκει σύμφωνη με το εθνικό και διεθνές δίκαιο καθώς σύμφωνα με τον ίδιο βασική της προτεραιότητα είναι η προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων, άρα και εκείνων των υπερασπιστών. Έτσι σύμφωνα με τον ίδιο όλα τα παράπονα που κατατίθενται στην αστυνομία ερευνώνται από αυτήν. Η προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων, σύμφωνα με τον ίδιο, αποτελεί βασικό πυλώνα της φύλαξης των ελληνικών και ευρωπαϊκών συνόρων.
«Σε αυτό το πλαίσιο η Ελλάδα πάντα καλωσόριζε και εκτιμούσε την εμπλοκή και την θετική συμβολή των υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ΜΚΟ που εργάζονται με στόχο την προώθηση της διεθνούς προστασίας, του ασύλου και της φροντίδας όλων όσων βρίσκονται σε ανάγκη», αναφέρει στην απάντησή του ο υπουργός, για να υπογραμμίζει ωστόσο πως η εν λόγω εμπλοκή θα «σύμφωνα με το πνεύμα του κράτους δικαίου τέτοιες δραστηριότητες πρέπει να διέπονται από ξεκάθαρους κανόνες που να βασίζονται σε νομικά κριτήρια που έγκεινται διαφάνεια, λογοδοσία, και την ασφάλεια όλων όσων εμπλέκονται. Σε αυτό το πλαίσιο ένα ειδικό Μητρώο έχει θεσμοθετηθεί μέσα στο υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου τόσο για τις ΜΚΟ, όσο και για τα μέλη τους» αναφέρει προσπαθώντας να παρουσιάσει ως αποτελεσματική την λειτουργία του προβληματικού του Μητρώου.
Φυσικά ο κύριος Δένδιας δεν αναφέρθηκε σε περιστατικά όπως η παρακολούθηση του κινητού τηλεφώνου του δημοσιογράφου Σταύρου Μαλιχούδη με τη δικαιολογία των λόγων περί εθνικής ασφάλειας, ο οποίος έγινε στόχος ακριβώς επειδή ασχολούταν με το προσφυγικό. Ούτε στην περίπτωση της Ευγενίας Κουνιάκη, στην οποία απαγορεύτηκε να συναντήσει τους πρόσφυγες τους οποίους εκπροσωπούσε χωρίς καμία δικαιολογία.
