Οι εκπρόσωποι της «Συσπείρωσης Δημοσιογράφων – Δούρειος Τύπος» στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ έστειλαν στο documentonew.gr επιστολή σε απάντηση στο άρθρο του Κώστα Βαξεβάνη «Γιατί όχι λογοκρισία και με νόμο;» σχετικά με την πρόθεση της κυβέρνησης Μητσοτάκη να ιδρύσει «Επιτροπή Λογοκρισίας» για την κατανομή της κρατικής ενίσχυσης στον Τύπο και τις θέσεις της συνδικαλιστικής παράταξης.
Η επιστολή των εκπροσώπων του Δούρειου Τύπου στο ΔΣ της ΕΣΗΕΑ
«Αγαπητέ συνάδελφε και εκδότη Κώστα Βαξεβάνη.
Τιμούμε τη δουλειά σου και κυρίως τη δουλειά όλων των συναδέλφων που εργάζονται στο Documento, παρότι εσύ θεωρείς μικρή, την ιστορία στη δημοσιογραφία του Σταύρου Καπάκου, της Μάχης Νικολάρα και της Μαρίας Ψαρά, δηλαδή των εκλεγμένων μελών στο ΔΣ της ΕΣΗΕΑ με την παράταξη που κατά δήλωση σου ψηφίζεις. Μια παράταξη που έχει δώσει αγώνες για την ενίσχυση του Τύπου, άρα και του Documento, με ισοτιμία, διαφάνεια και προστασία των εργαζομένων.
Πιστεύουμε ότι το Documento είναι μια μαχητική εφημερίδα γνώμης που είναι απαραίτητο να υπάρχει γιατί συμβάλει στον πλουραλισμό, για αυτό και χαιρόμαστε που χρηματοδοτήθηκε με πάνω από 185.000 ευρώ συνολικά, το προηγούμενο διάστημα, και μέσω της επιτροπής που λειτουργεί ήδη για τα προγράμματα ενίσχυσης του Τύπου και έχει ανάλογη σύνθεση με αυτή της επιτροπής Δεοντολογίας ή «λογοκρισίας» όπως την ονομάζεις.
Στη «μικρή» μας ιστορία στη δημοσιογραφία επιλέγουμε να τεκμηριώνουμε αυτά που λέμε και να μην καταφεύγουμε σε πομφόλυγες, χωρίς επιχειρήματα.
Η διαφάνεια στην διοχέτευση δημόσιου χρήματος στα ΜΜΕ, είτε μέσω της κρατικής διαφήμισης είτε μέσω των, απόλυτα αναγκαίων, προγραμμάτων στήριξης του έντυπου τύπου, με ισοτιμία και εγγυήσεις δεοντολογίας και εργασιακής ομαλότητας, είναι διαχρονική και σταθερή θέση της Συσπείρωσης Δημοσιογράφων – Δούρειος Τύπος. Με αυτές τις αξίες κινούμαστε πάντα και δεν τις προδίδουμε ούτε για να εξυπηρετήσουμε εύκολη και ανούσια αντιπολιτευτική κριτική, ούτε για να στηρίξουμε συμπράξεις, αναγκαίες σε σύστημα απλής αναλογικής, για να λειτουργεί και να λαμβάνει αποφάσεις η ΕΣΗΕΑ . Υπερασπιζόμαστε την αυτονομία μας, δεν έχουμε κομματικές η άλλες εξαρτήσεις και δεν δεχόμαστε απειλές.
Η διαφάνεια στην διάθεση και κατανομή δημόσιου χρήματος στις επιχειρήσεις ΜΜΕ αποτελεί επίσης βασικότατο άξονα όλων των εκθέσεων για την ελευθερία του τύπου και το κράτος δικαίου και βέβαια του πλαισίου που θέτει πλέον η Ευρωπαϊκή Πράξη για την Eλευθερία του Tύπου (European Media Freedom Act) που μόλις δημοσιεύτηκε και στην διαβούλευση για την οποία συμμετείχαμε ως παράταξη.
Μετά τη διεθνή κατακραυγή και τις αυστηρότατες συστάσεις από την Ευρώπη, αναγκάστηκε η κυβέρνηση που ευαγγελίζεται την αυτορρύθμιση της αγοράς – παραδόξως προσέξαμε την ίδια επίκληση και στη δική σου τοποθέτηση – να βάλει κάποιους κανόνες στο πως κατευθύνεται δημόσιο χρήμα προς τον τύπο, έντυπο και ηλεκτρονικό, και μάλιστα αξιοποιώντας εργαλεία που η προηγούμενη κυβέρνηση, του ΣΥΡΙΖΑ, έχει εισαγάγει σε αυτή τη συζήτηση. Δηλαδή τα Μητρώα και την δεοντολογία.
Τα γεγονότα
Το 2016 δημιουργείται για πρώτη φορά Μητρώο ηλεκτρονικών ΜΜΕ, επι υπουργίας Παππά και Κρέτσο ΓΓ. Το 2019, σε υπουργική απόφαση, πάλι Παππά/ Κρέτσου, για την ενίσχυση του έντυπου Τύπου προβλέπεται τήρηση κανόνων δεοντολογίας για την οποία αποφαίνεται… ο Υπουργός. Αλλάζει η Κυβέρνηση και ο Πέτσας, αφού τροποποιεί την ΚΥΑ Παππά με φωτογραφικές ρυθμίσεις, ανακοινώνει το πακέτο για την ενίσχυση των πανελλαδικών εφημερίδων και ξεσηκώνεται θύελλα για συμμετοχή του Μακελειού και της Ελ. Ώρας, λόγω του ότι οι εφημερίδες αυτές παραβιάζουν συστηματικά κάθε δεοντολογία, συμπεριλαμβανομένων και των συγκεκριμένων προβλέψεων δεοντολογίας του αρ.4 της ΚΥΑ . Τα χρήματα εκείνης της χρονιάς χάθηκαν.
Το 2020, μετά την κατακραυγή, μέσα και έξω από τη χώρα, για τη λίστα Πέτσα, η κυβέρνηση Μητσοτάκη , με υπουργό Λιβάνιο, αναγκάστηκε να συστήσει επιτροπή που αποφαίνεται, αντί του Υπουργού, για την τήρηση της δεοντολογίας με ανάλογη σύνθεση με αυτή που θεσμοθετεί τώρα για την παραμονή των επιχειρήσεων Τύπου στα μητρώα.
Τι λέει το επίμαχο νομοσχέδιο
Για να πάρει μια περιφερειακή ή πανελλαδικής κυκλοφορίας εφημερίδα ή μια ενημερωτική ιστοσελίδα, κρατική διαφήμιση και να συμμετέχει στα προγράμματα ενισχύσεων πρέπει να ενταχθεί στο ανάλογο μητρώο. Με κριτήρια μεταξύ άλλων:
- διαφάνεια στο μετοχικό σχήμα, έως τελευταίου φυσικού προσώπου
- ελάχιστο αριθμό εργαζομένων
- πρωτότυπο περιεχόμενο
Ορίζεται επίσης μια υπερβολική γραφειοκρατία αλλά το πιο κομβικό σημείο είναι το ποιος και με ποια εργαλεία θα κρίνει το πρωτότυπο περιεχόμενο. Η λογοκλοπή είναι τεράστια μάστιγα για την δημοσιογραφία και δεν αντιμετωπίζεται με ευχολόγια και αόριστες αναφορές.
Η ένταξη σε Μητρώο δεν είναι προϋπόθεση για να κυκλοφορεί μια εφημερίδα ή μια ενημερωτική ιστοσελίδα. Δεν είναι άδεια όπως στην περίπτωση των καναλιών που χρησιμοποιούν τον εθνικό πόρο των συχνοτήτων. Είναι προϋπόθεση αποκλειστικά και μόνο για την κρατική διαφήμιση και τα πακέτα ενίσχυσης. Πρόκειται ωστόσο για παράγοντες καθοριστικούς στην επιβίωση τους, στις σημερινές συνθήκες κρίσης του Τύπου.
Για να παραμείνει στο Μητρώο ένα ΜΜΕ και να έχει πρόσβαση σε ενισχύσεις και κρατική διαφήμιση πρέπει να τηρεί την δεοντολογία. Με βάση τα κείμενα Αρχών της ΕΣΗΕΑ και της ΠΟΕΣΥ. Η ΕΣΗΕΑ, στο υπόμνημα της στην διαβούλευση, προσθέτει και τον πιο πρόσφατο κώδικα της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων.
Ποιος αποφαίνεται για την τήρηση της δεοντολογίας; Μια επιτροπή που αποτελείται από εννέα (9) μέλη, με τα αναπληρωματικά τους, ως εξής: α) έναν (1) εκπρόσωπο του κοινωφελούς Ιδρύματος «Ίδρυμα Προαγωγής Δημοσιογραφίας Αθανασίου Βασιλείου Μπότση», ως Προέδρο, β) δύο (2) μέλη Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (Δ.Ε.Π.) ελληνικού Α.Ε.Ι. με γνωστικό αντικείμενο τη δημοσιογραφία, την επικοινωνία ή τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, εκ των οποίων το ένα (1) ορίζεται Αντιπρόεδρος, γ) έναν (1) εκπρόσωπο της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (Ε.Σ.Η.Ε.Α.), δ) έναν (1) εκπρόσωπο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενώσεων Συντακτών (Π.Ο.Ε.ΣΥ.), ε) έναν (1) εκπρόσωπο της Ένωσης Εκδοτών Διαδικτύου (ΕΝ.Ε.Δ.), στ) ένα (1) μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης (Ε.Σ.Ρ.), ζ) έναν (1) εκπρόσωπο της Ένωσης Ιδιοκτητών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (Ε.Ι.Η.Ε.Α.) και η) έναν (1) εκπρόσωπο του επαρχιακού τύπου.
Όλες δηλαδή οι θέσεις είναι εξ’ οφίτσιο. Δεν επιλέγει τα πρόσωπα ο Υπουργός όπως γράφεις. Τα λάθη ανθρώπινα. Πρόθεση να μην υπάρχει. Δεν συμμετέχει επίσης εκπρόσωπος του υπουργείου.
Σήμερα λειτουργεί ανάλογης σύνθεσης επιτροπή για την συμμετοχή ΜΜΕ στα προγράμματα ενίσχυσης. Όλα τα ΜΜΕ, και το Documento. έλαβαν μόνο για το 2021, με αυτή τη διαδικασία, σχεδόν 20 εκ. ευρώ, κυρίως για να καλύψουν εισφορές στο ταμείο μας, τον ΕΔΟΕΑΠ. Το Μακελειό δεν έκανε καν αίτηση στο πρώτο πακέτο, και στο δεύτερο κόπηκε, εικάζω βάσιμα για λόγους που σχετίζονται με την παραβίαση της δεοντολογίας.
Ωστόσο η διεύρυνση της αρμοδιότητας της και στην κρατική διαφήμιση και στα site απαιτεί φυσικά προσοχή, θεσμική ενίσχυση και διαρκή παρακολούθηση. Είναι λοιπόν κρίσιμο πλέον το πως διαμορφώνεται η πλειοψηφία στη συγκεκριμένη επιτροπή αλλά και οι πραγματικές δυνατότητες που θα έχει να εξετάσει πιθανές ενστάσεις και καταγγελίες.
Τι προτείνει η ΕΣΗΕΑ
Με γνώμονα τις διαχρονικές της θέσεις, η Συσπείρωση Δημοσιογράφων – Δούρειος Τύπος συνέβαλε καθοριστικά στην διαμόρφωση και την διατύπωση των θέσεων που υπέβαλε στην πλατφόρμα της διαβούλευσης η ΕΣΗΕΑ.
Προτείνεται:
- Αλλαγή συσχετισμού στην σύνθεση της επιτροπής «υπερ» των δημοσιογράφων που είναι και οι πλέον αρμόδιοι να αξιολογούν την τήρηση των κανόνων αυτοδέσμευσης που οι ίδιοι έχουν θέσει για το επάγγελμα τους. Προτάθηκε λοιπόν η ενίσχυση της σύνθεσης με δύο μέλη – επιπλέον των εκπροσώπων της ΕΣΗΕΑ και της ΠΟΕΣΥ – τους επικεφαλής των επιτροπών δεοντολογίας της ΕΣΗΕΑ και της ΕΣΗΕΜΘ. Δηλαδή σύνολο 4 τα μέλη – δημοσιογράφοι.
- Τα δύο μέλη ΔΕΠ τμημάτων δημοσιογραφίας και ΜΜΕ να μην επιλέγονται από τον Υπουργό αλλά από τα ίδια τα τμήματα.
- Να προβλεφθεί στα κριτήρια ένταξης στα Μητρώα, εξαρτημένη, πλήρης απασχόληση των εργαζόμενων. Φυσικά δεν είσαι από τους εκδότες που θα είχαν αντίρρηση σε κάτι τέτοιο.
- Να ληφθεί ειδική μέριμνα για τα ιστορικά εβδομαδιαία έντυπα γνώμης όπως η ΕΠΟΧΗ, ο Δρόμος της Αριστεράς κ.α. που δεν πληρούν την προϋπόθεση του ελάχιστου αριθμού εργαζομένων.
Οι ιδιοκτήτες των αντίστοιχων επιχειρήσεων ΜΜΕ έχουν εύλογο ενδιαφέρον και λόγο να ζητούν να εκπροσωπούνται, μέσω των ενώσεων τους, αφού η επιτροπή, με τη γνωμοδότησή της, μπορεί να αποκλείσει ένα ΜΜΕ από την χρηματοδότηση. Δεν πρέπει όμως να έχουν πλειοψηφία. Γι’ αυτό και η πρόταση της ΕΣΗΕΑ επικεντρώνεται στο συσχετισμό για τη λήψη αποφάσεων.
Επίσης η Κυβέρνηση δεν πρέπει να έχει καμία εμπλοκή. Γι’ αυτό και τους πανεπιστημιακούς καθηγητές δεν πρέπει να τους επιλέγει ο υπουργός αλλά τα ίδια τα τμήματα. Όλα τα υπόλοιπα μέλη είναι εκπρόσωποι φορέων με αιρετές διοικήσεις (ενώσεις δημοσιογράφων και εκδοτών) και του διακομματικού ΕΣΡ. Η συμμετοχή του ιδρύματος Μπότση και μάλιστα στην προεδρία, είναι πολλαπλώς προβληματική και γι’ αυτό η πρόταση της ΕΣΗΕΑ προκρίνει για την προεδρεία τον εκπρόσωπο του ΕΣΡ, ελλείψει άλλου, κοινά αποδεκτού, ανεξάρτητου φορέα για τα ζητήματα Τύπου, στην Ελλάδα.
Και δυο επισημάνσεις:
- Τα πειθαρχικά συμβούλια της ΕΣΗΕΑ είναι ανεξάρτητα όργανα και τα μέλη τους είναι αιρετά. Αποφασίζουν για παραβιάσεις της δεοντολογίας από πρόσωπα, μέλη της ένωσης, και όχι από ΜΜΕ. Για παράδειγμα η πρόσφατη διαγραφή του προέδρου της ΕΡΤ σχετίζεται με τη δημοσιογραφική του ιδιότητα και όχι με την ΕΡΤ ως μέσο ενημέρωσης. Θα θεωρούσαμε θεσμικά προβληματικό να αναλάβουν αυτά τα αιρετά, ανεξάρτητα όργανα, ευθύνες για τη χρηματοδότηση του τύπου. Ωστόσο μπορεί να έχεις κατά νου κάποια διαδικασία που μας διαφεύγει και θα την ακούγαμε ευχαρίστως.
- Η αριστερά που εμείς πιστεύουμε, μάχεται την νεοφιλελεύθερη άποψη ότι όλα τα ρυθμίζει η αγορά. Ειδικά όταν πρόκειται για δημόσιο χρήμα, αυτό δεν είναι καν καπιταλισμός έστω και κρατικοδίαιτος, είναι πλιάτσικο. Μας ξένισε η αναφορά σου. Αν, όπως προτείνεις, εφαρμόζονταν οι κανόνες της αγοράς και στη διανομή της κρατικής διαφήμισης, το Μακελειό, με βάση την κυκλοφορία του, θα είχε κρατικές διαφημίσεις. Είναι επίσης οι ίδιοι κανόνες που δημιούργησαν τα τηλεοπτικά σκουπίδια με την συντριπτική τηλεθέαση και σχεδόν επιβάλουν πληρωμένο περιεχόμενο στις ενημερωτικές ιστοσελίδες. Για μας, η ποιότητα και οι δεοντολογία πρέπει να είναι κριτήριο για να πάρει δημόσιο χρήμα μια επιχείρηση τύπου.
Και όμως η ΕΣΗΕΑ υπερασπίζεται τη δημοσιογραφία
Επειδή οι ανακοινώσεις της ΕΣΗΕΑ αλλά και της παράταξης που λες ότι ψηφίζεις, δεν δημοσιεύονται στο Documento δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν. Σε περίπτωση που αυτό δεν είναι επιλογή αλλά κάπου χάνονται όλον αυτό τον καιρό, με μεγάλη χαρά να σου τις ξαναστείλουμε για να τις δημοσιεύσεις. Θα χρειαστεί βέβαια μια ειδική έκδοση γιατί είναι δεκάδες και αφορούν όλα κρίσιμα θέματα: τη λίστα Πέτσα, τη δολοφονία Καραϊβάζ, τις επιθέσεις από αστυνομικούς και τις συλλήψεις δημοσιογράφων, το άρθρο του ποινικού κώδικα για τα fake news, τις παρακολουθήσεις Κουκάκη – Μαλιχούδη, τις στρατηγικές αγωγές κατά δημοσιογράφων και μικρών ΜΜΕ και βέβαια τις ποινικές διώξεις σε βάρος σου και σε βάρος της Γιάννας Παπαδάκου, μάρτυρας της οποίας, στον Αρειο Πάγο, ήταν ο επικεφαλής της παράταξης. Όσο για την καραμέλα με την περιβόητη ταυτότητα Φουρθιώτη που ποτέ δεν εξέδωσε η ΕΣΗΕΑ, δεν ήταν μια λαμπρή δημοσιογραφική στιγμή του Documento και δεν θα περιμέναμε να επανέλθεις στο θέμα παρά μόνο για να επανορθώσεις το ανακριβές ρεπορτάζ.
Φυσικά και εμείς θα θέλαμε η στάση της ΕΣΗΕΑ να ήταν πιο μαχητική. Πριν από λίγους μήνες, στις εκλογές της ΕΣΗΕΑ, οι συνάδελφοι αυξάνοντας κατά πολύ τα ποσοστά της Συσπείρωσης, μας έδωσαν άλλη μια έδρα και άρα μεγαλύτερη δυνατότητα να παρεμβαίνουμε προς αυτή την κατεύθυνση. Ελπίζουμε και με τη δική σου συμβολή, στις επόμενες εκλογές, η παράταξη να αποκτήσει ακόμα μεγαλύτερη δύναμη και να καθορίζει τις αποφάσεις και τη στάση της Ένωσης.
Είμαστε σίγουροι ότι στο πλαίσιο της ελευθερίας της έκφρασης, το μαχητικό Documento θα φιλοξενήσει αυτή την τοποθέτηση, έστω με αυτή την αφορμή, αφού στο πλαίσιο του ρεπορτάζ που κάνετε αυτό το διάστημα για το θέμα, δεν κρίνατε απαραίτητο να ζητήσετε την άποψη μας.
Σταύρος Καπάκος, πρόεδρος ΕΔΟΕΑΠ, ΓΓ. ΕΣΗΕΑ, επικεφαλής Συσπείρωσης Δημοσιογράφων – Δούρειος Τύπος
Μάχη Νικολάρα, ειδική γραμματέας ΕΣΗΕΑ
Μαρία Ψαρά, μέλος ΔΣ ΕΣΗΕΑ»
