Κανείς μας δεν μπορεί να πει ότι η πανδημία που σάρωσε την κοινωνία πέρασε από πάνω της χωρίς να αφήσει πληγές, τραύματα και σημάδια. Μερικά από αυτά οφείλονται στην ίδια την πανδημία. Υπάρχουν όμως κι εκείνα που οφείλονται στον τρόπο που η πανδημία αντιμετωπίστηκε ή ακόμη και εργαλειοποιήθηκε προκειμένου να εμπεδωθεί ένα αντιδραστικό και αυταρχικό εξουσιαστικό πρότυπο. Ολοι εσείς οι νέοι και οι νέες που θα έχετε την τύχη να εισαχθείτε στα πανεπιστήμια τον Σεπτέμβριο θα εκπροσωπείτε μια γενιά που σημαδεύτηκε αφενός από τους καταναγκασμούς του εγκλεισμού, αφετέρου από το εκπαιδευτικά θλιβερό θέατρο σκιών που ονομάστηκε τηλεδιδασκαλία.
Μαζί με όσες και όσους τελειώσουν το λύκειο τα επόμενα χρόνια θα είστε μια γενιά που αναγκάστηκε να ζήσει με τις σιωπές, τις απουσίες και τα κενά που έφερε η άρση του ομαλού κοινωνικού βίου. Θα πρέπει όμως να ξέρετε ότι σε λίγους μήνες το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο θα σας υποδεχτεί έχοντας πλήρη επίγνωση αυτών των περιοριστικών παραμέτρων. Θα είναι στο πλάι σας, αλληλέγγυο και δεκτικό, καθώς τα προβλήματα αυτά έχουν συζητηθεί και αναλυθεί εκτενώς σε γενικές συνελεύσεις τμημάτων, σε συνεδριάσεις συγκλήτων, σε βήματα διαλόγου και προβληματισμού.
Ωστόσο, το ίδιο το πανεπιστήμιο, στο οποίο θα ξεκινήσετε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες και συναρπαστικές εμπειρίες της ζωής σας, θα είναι διαφορετικό εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο η πανδημία εργαλειοποιήθηκε προκειμένου να εξωθηθεί σε μια λιγότερο συμπεριληπτική και περισσότερο αυταρχική κατεύθυνση. Μεσούσης της πανδημίας η κυβέρνηση θέσπισε την ελάχιστη βάση εισαγωγής (ΕΒΕ). Αυτό, όπως συνέβη και με το lockdown, συνεπάγεται σιωπές, κενά και απουσίες: απουσίες φίλων και συμμαθητών που δεν θα σας συντροφέψουν στο ταξίδι της γνώσης και της αναζήτησης, είτε διότι η ΕΒΕ έγινε ελατήριο είτε διότι το μηχανογραφικό κατέληξε να είναι σταυρόλεξο για πολύ δυνατούς λύτες. Κάποιοι ίσως περάσετε σε τμήματα με λίγους τελικά εισακτέους τα οποία θα μπουν στην επικίνδυνη ζώνη ενός μελλοντικού υποβιβασμού ή ακόμη και κλεισίματος λόγω της ΕΒΕ. Αν είστε τυχεροί και περάσετε σε τμήματα ή σχολές που δεν θα επηρεαστούν από την ΕΒΕ, μην ξεχάσετε τα άλλα μισά («μη βιώσιμα» θα τα πουν) τμήματα στα οποία θα έχουν περάσει οι φίλοι σας και οι φίλες σας, καθώς κι όλους εκείνους που δεν στάθηκαν τυχεροί να βιώσουν τη στιγμή της πολυπόθητης εγγραφής στο πανεπιστήμιο.
Παρά τη σύσσωμη αντίδραση των πανεπιστημίων, η κυβέρνηση αποφάσισε να επιβάλει τη μόνιμη παρουσία της αστυνομίας στα πανεπιστήμια και να τα μετατρέψει σε χώρους ηλεκτρονικής παρακολούθησης. Ανεξαρτήτως του κατά πόσο αυτό θα εφαρμοστεί, δεν παύει να αλλοιώνει τα χαρακτηριστικά και τη φυσιογνωμία του πανεπιστημίου ως θεσμού που ενσαρκώνει την ελεύθερη ανάπτυξη της γνώσης, της έρευνας αλλά και της αμφισβήτησης της αυθεντίας που είναι η κινητήρια δύναμη που γεννά τομές, αλλαγές και καινοτομίες. Ομως ο νόμος 4777 που ψηφίστηκε τον Φεβρουάριο δεν έφερε μόνο την ΕΒΕ. Μαζί του έφερε και τη θέσπιση για πρώτη φορά ενός συνόλου ιδιαίτερα σκληρών πειθαρχικών διατάξεων ειδικά για φοιτητές, με ποινές που κλιμακώνονται ως και τη διαγραφή. Δώδεκα άρθρα και πάνω από τριάντα παράγραφοι πειθαρχικών προβλέψεων ειδικά για φοιτητές και φοιτήτριες θα πλαισιώνουν πλέον την εξώθηση του πανεπιστημίου σε μια πιο αυταρχική και λιγότερο δημοκρατική κατεύθυνση.
Ωστόσο θα πρέπει να ξέρετε ότι οι αρνητικές αυτές εξελίξεις ανησυχούν τους πανεπιστημιακούς εξίσου αν όχι περισσότερο από τους φοιτητές. Ο αγώνας όπως και η πρόοδος είναι συνώνυμα με την ίδια τη ζωή. Θα αγωνιστούμε μαζί για ένα πανεπιστήμιο στο οποίο η γνώση είναι προϊόν συλλογικής δουλειάς και η επιστημονική αλήθεια είναι ένα συνεχώς μετακινούμενο όριο. Το ξέρετε ήδη από το βιντεοπαιχνίδι «Assassin’s creed», αλλά στο πανεπιστήμιο θα μάθετε ότι το αναφέρει με θαυμασμό και ο Νίτσε στη «Γενεαλογία της ηθικής»: Nothing is true, everything is permitted.
Ο Ηλίας Γεωργαντάς είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην γγ του υπουργείου Παιδείας
