Η βασική κυβερνητική πολιτική αντιμετώπισης της κρίσης είναι επιδοματική. Κάθε μήνα ανακοινώνονται οι επιδοτήσεις στο ρεύμα, για να καλυφθεί ένα μόνο μέρος των τεράστιων αυξήσεων των τιμολογίων που ανακοινώνονται από τις εταιρείες ενέργειας.
Η κυβέρνηση ισχυρίζεται πως το μεγαλύτερο ποσό των επιδοτήσεων στο ρεύμα προέρχεται από τα «υπερέσοδα» των εταιρειών.
Είναι αληθής όμως αυτός ο ισχυρισμός; Όχι.
Με βάση τα έως τώρα απολογιστικά στοιχεία της ΡΑΕ, από το 1,9 δισ. ευρώ των επιδοτήσεων του Σεπτεμβρίου τα «υπερέσοδα» θα είναι λίγο κάτω από τα 600 εκατ. ευρώ. Ακόμη κι αν βρεθούν 200 εκατ. ευρώ από τα δικαιώματα εκπομπών (αισιόδοξη εκτίμηση) για να τροφοδοτήσουν τις επιδοτήσεις, μένει πάνω από 1,1 δισ. ευρώ που θα επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό μόνο για τον μήνα Σεπτέμβριο. Είναι λοιπόν ακραίο το ποσό που συνεισφέρει ο κρατικός προϋπολογισμός.
Ακραίες όμως είναι και οι μηνιαίες τιμές ρεύματος που ανακοινώνουν οι ενεργειακές εταιρείες. Είναι μάλιστα πολύ υψηλότερες από τις τιμές που διαμορφώνονται στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, με το οποίο έτσι κι αλλιώς η Ελλάδα κάνει πρωταθλητισμό ακρίβειας στην Ευρώπη.
Η στρατηγική επιλογή της κυβέρνησης είναι να πουλάει ακριβά το ρεύμα η ΔΕΗ, ωθώντας προς τα πάνω και όλους τους υπόλοιπους παρόχους και ενισχύοντας τα υπερκέρδη των ηλεκτροπαραγωγών, με την όποια ανακούφιση για τους καταναλωτές να έρχεται μέσα από τις επιδοτήσεις. Στρατηγική επιλογή της κυβέρνησης είναι επίσης να διασφαλίζει τα τεράστια υπερκέρδη, κυρίως της ΔΕΗ. Διότι πώς αλλιώς να εξηγήσει κανείς πως αποζημιώνει τα υδροηλεκτρικά που κατέχει μόνο η ΔΕΗ στα 110 ευρώ/MWh ενώ το λειτουργικό τους κόστος δεν ξεπερνά τα 10 ευρώ/MWh; Σε όλες τις άλλες τεχνολογίες οι αποζημιώσεις είναι πολύ κοντά στο λειτουργικό τους κόστος.
Από την άλλη μεριά, τα περισσότερα κράτη-μέλη αντί να επιδοτούν την ακρίβεια προχωρούν σε μεταρρυθμιστικές δράσεις στην αγορά και στην ενίσχυση της οικονομικής αποδοτικότητας της εξοικονόμησης ενέργειας. Για παράδειγμα, όλο και περισσότερα κράτη-μέλη αποφασίζουν και ενεργοποιούν πλαφόν στις εγχώριες τιμές ενέργειας ενόψει του χειμώνα. Ήδη στην Ολλανδία μπαίνει πλαφόν στους λογαριασμούς, ενώ πλαφόν στις τιμές χονδρικής για ρεύμα και αέριο ανακοινώθηκε και για τις επιχειρήσεις στη Βρετανία.
Επιπλέον, στις περισσότερες χώρες οι κυβερνήσεις έχουν προχωρήσει σε στοχευμένες δράσεις προώθησης μέσω σχετικών προγραμμάτων επιδότησης οικιακών συστημάτων καθαρής ενέργειας. Στην Ισπανία για παράδειγμα ανακοινώθηκε δεκαπλασιασμός της εγκατάστασης οικιακών φωτοβολταϊκών στις στέγες.
Σε Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία και αλλού ανακοινώνονται πολιτικές φορολογικής ελάφρυνσης για παραγωγικές επενδύσεις εγχώριας προστιθέμενης αξίας. Τέτοιες δράσεις στην Ελλάδα θα μπορούσαν να είναι η έκπτωση φόρου για ενεργειακές αναβαθμίσεις κτιρίων και η μείωση του ΦΠΑ για οικιακά ενεργειακά συστήματα, όπως οι ηλιακοί θερμοσίφωνες και τα φωτοβολταϊκά οροφής.
Η υπερεκτέλεση των φορολογικών εσόδων φέτος στην Ελλάδα (5,6 δισ. ευρώ στο οκτάμηνο) και τα επιπλέον έσοδα από φόρους τον Αύγουστο (1,4 δισ. ευρώ επιπλέον σε σχέση με τον περσινό Αύγουστο) δεν αφήνουν περιθώρια για παρερμηνείες και δημοσιονομικές δικαιολογίες.
Οι πολιτικές ενεργειακής αλλαγής είναι επιβεβλημένες για τη θωράκιση της χώρας και των πολιτών ενόψει του δύσκολου χειμώνα.
Ο Χάρης Δούκας είναι αν. καθηγητής ΕΜΠ και γραμματέας τομέα Ενέργειας ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής
Διαβάστε επίσης
Oι τιμές ενέργειας καίνε την οικονομία
Λογαριασμοί ρεύματος: Στη γραμμή Μητσοτάκη και ο Πορτοσάλτε – Τα ρίχνει στην ατομική ευθύνη (Video)
