Στις 25 Νοεμβρίου 2022 συμπληρώνονται 80 χρόνια από το μεγαλύτερο και εμβληματικότερο σαμποτάζ του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου στην Ελλάδα, την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου από δυνάμεις της Εθνικής Αντίστασης ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ και Βρετανούς σαμποτέρ. Η πανελλήνια εμβέλεια του γεγονότος και η σύνδεσή του με τη συμμαχική δράση ανέδειξαν τον Γοργοπόταμο ως σύμβολο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, της εθνικής ομοψυχίας και της ενότητας της πάλης κατά των κατακτητών. Υπενθυμίζουν παράλληλα στη σημερινή συγκυρία ότι είναι ο ίδιος ο λαός με τον αγώνα και τη δράση του που υπερασπίζεται την ελευθερία και ανεξαρτησία της πατρίδας.
Για να τιμήσουν την 80η επέτειο η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας και ο Δήμος Λαμιέων σε συνεργασία με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους – Τμήμα Φθιώτιδας και το Σωματείο «Φίλοι Μουσείου Εθνικής Αντίστασης και Σύγχρονης Ιστορίας Ρούμελης» συνδιοργάνωσαν επιστημονικές, ιστορικές, εκπαιδευτικές, καλλιτεχνικές εκδηλώσεις και δράσεις. Στόχος τους είναι να αναδείξουν το κορυφαίο γεγονός του ελληνικού αντιστασιακού αγώνα αλλά και να αφήσουν ένα διαρκές αποτύπωμα με πολιτιστική και εκπαιδευτική προστιθέμενη αξία στον τόπο μας. Την επιστημονική επιμέλεια των εκδηλώσεων έχει η Δρ. Βασιλική Λάζου, ιστορικός, διδάσκουσα στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ και την αρχειακή επιμέλεια και την επιμέλεια προγράμματος η κ. Σοφία Βακιρτζηδέλη, προϊσταμένη Γενικών Αρχείων του Κράτους – Τμήμα ΓΑΚ Φθιώτιδας.
Στο πλαίσιο του εορτασμού της επετείου των 80 χρόνων θα πραγματοποιηθούν οι ακόλουθες εκδηλώσεις – δράσεις:
- Έκθεση φωτογραφικού και αρχειακού υλικού «Επιχείρηση Γοργοπόταμος. Το μεγαλύτερο σαμποτάζ της Αντίστασης». 19 Νοεμβρίου – 4 Δεκεμβρίου 2022 – Μουσείο Εθνικής Αντίστασης Δήμου Λαμιέων. Με επίκεντρο την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου στις 25 Νοεμβρίου 1942 το πλούσιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό προβάλλει το μεγαλύτερο σαμποτάζ της Αντίστασης στην κατεχόμενη Ελλάδα κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Ιστορικά σημειώματα και λεζάντες αναδεικνύουν τον κομβικό ρόλο των αντιστασιακών οργανώσεων και την ηρωική δράση των ανταρτών του ΕΛΑΣ, του ΕΔΕΣ και των Βρετανών σαμποτέρ της ομάδας HARLING. Παρουσιάζονται ολοκληρωμένα στο ευρύ κοινό οι πρώτες καταγραφές του γεγονότος, σχεδιαγράμματα, φωτογραφίες και δημοσιεύματα από την κατασκευή της πολυθρύλητης γέφυρας, οι καταστροφές που προκλήθηκαν από τις ανατινάξεις και οι προσπάθειες ανασκευής και επαναλειτουργίας της. Η έκθεση αποτυπώνει και όσα ακολούθησαν, την εγκληματική δράση των κατακτητών με την εκτέλεση των Υπαταίων πατριωτών, την έκρηξη της δολοφονικής νάρκης κατά τον πρώτο επίσημο εορτασμό το 1964 καθώς και τις επετειακές εκδηλώσεις ύστερα από την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης το 1982.
- Επιστημονικό συνέδριο «Η συμβολή της Αντίστασης στη συμμαχική νίκη στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο» 25 – 26 Νοεμβρίου 2022 – Συνεδριακό Κέντρο στο Κάστρο Λαμίας. Συμμετέχουν 43 ομιλητές και ομιλήτριες ανάμεσα τους καθηγητές πανεπιστημίου και διδάκτορες Ιστορίας, οι οποίοι σε έξι συνεδρίες θα παρουσιάσουν θέματα σχετικά με τη συμβολή των αντιστασιακών οργανώσεων στη νίκη των συμμάχων στο Β παγκόσμιο πόλεμο, την οργάνωση της επιχείρησης της ανατίναξης, την αποτύπωση του γεγονότος στα βρετανικά, αμερικανικά και γαλλικά αρχεία, τη σχέση της Αντίστασης με τους Βρετανούς, και τη συμμετοχή του κλήρου. Παράλληλα θα παρουσιαστούν ζητήματα μνήμης της εθνικής αντίστασης, η ιστορία των επετειακών εορτασμών καθώς και εκπαιδευτικά προγράμματα και ντοκιμαντέρ για την εθνική αντίσταση. Ξεχωριστή μνεία θα γίνει για το ιστορικό μονοπάτι 11 σημείων που ακολούθησαν οι σαμποτέρ από τη σπηλιά της Στρώμης ως τη γέφυρα. Την κεντρική ομιλία με θέμα ” Η Αντίσταση και οι εχθροί της” θα κάνει ο ομότιμος καθηγητής Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Προκόπης Παπαστράτης.
- 1η Πανελλήνια Συνάντηση Μουσείων Εθνικής Αντίστασης», 26 Νοεμβρίου 2022 – Συνεδριακό Κέντρο στο Κάστρο Λαμίας. Στο πλαίσιο του συνεδρίου πραγματοποιείται ύστερα από πρωτοβουλία των Φίλων Μουσείου Εθνικής Αντίστασης και Συγχρονης Ιστορίας Ρούμελης η 1η Πανελλήνια Συνάντηση των Μουσείων Εθνικής Αντίστασης. Συνολικά 14 Μουσεία Εθνικής Αντίστασης παρουσιάζουν το περιεχόμενο και τις δράσεις τους. Ξεχωριστή συνεδρία θα υπάρχει για τους συλλόγους που δρουν υποστηρικτικά στη δράση των Μουσείων και σε συλλόγους μνήμης της Ε.Α.
- Επίσημος Εορτασμός στον χώρο πλησίον της Γέφυρας του Γοργοποτάμου. 27 Νοεμβρίου 2022. Ώρα προσέλευσης: 10.30.
- Ιστορικός Περίπατος Γοργοποτάμου. 27 Νοεμβρίου 2022. Χώρος επετειακού εορτασμού. Ώρα έναρξης: 13:00. Οι συμμετέχοντες θα ανακαλύψουν πώς σχεδιάστηκε μια από τις σπουδαιότερες στιγμές της αντιστασιακης δράσης των κατακτητών, θα γνωρίσουν στιγμή προς στιγμή πώς εκτελέστηκε η κορυφαία ενέργεια δολιοφθοράς στην Ελλάδα και θα μάθουν για τους πρωταγωνιστές, τις δυσκολίες, τον αντίκτυπο της μάχης, τις εγκληματικές ενέργειες των κατακτητών και τις μεταπολεμικές περιπέτειες του εορτασμού της επετείου.
Η είσοδος στις εκδηλώσεις- δράσεις είναι ελεύθερη για το κοινό. Θα τηρηθούν όλα τα προβλεπόμενα υγειονομικά πρωτόκολλα.
