Έλληνες και ξένοι δημιουργοί γράφουν για τα έργα τους που συνθέτουν το πρότζεκτ «Enter» της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση
Πατάς Enter στη διαδικτυακή σελίδα της Στέγης του Ιδρύµατος του Ωνάση και µπροστά σου ανοίγεται ένας νέος, ψηφιακός κόσµος από πρωτότυπα έργα που δηµιουργήθηκαν µε την αίσθηση του κατεπείγοντος στη διάρκεια της καραντίνας.
Η Στέγη του Ιδρύµατος Ωνάση και το Onassis USA ανέθεσαν σε καλλιτέχνες από όλο τον κόσµο να ετοιµάσουν νέα έργα µέσα σε 120 ώρες, στοχεύοντας όχι στη σύνθεση ενός ηµερολογίου εγκλεισµού, αλλά στην αναζήτηση λιτών εκφραστικών τρόπων καταγραφής ενός δυστοπικού παρόντος, η οποία θα λειτουργήσει σαν χρονοκάψουλα για τις µελλοντικές γενιές. Σπίτια, διαµερίσµατα, κήποι, ταράτσες και µπαλκόνια σε Αµερική και Ευρώπη γίνονται οι νέες site-specific σκηνές µας.
Το Documento απευθύνθηκε σε µερικούς από τους καλλιτέχνες που συµµετείχαν στο πρότζεκτ για να γράψουν σχετικά µε τη δηµιουργία τους.
———–
Γιάννης Μανταφούνης
«Can I take you to the bridge beyond the scene?»
Οι μήνες που ο κορονοϊός καθήλωσε τις όποιες μετακινήσεις και τα πλάνα του καθενός έδωσαν σε πολλούς από εμάς και μια αναγκαία ανάσα. Χρόνο για να σκεφτούμε, να αφουγκραστούμε τις ανάγκες μας και λίγο να φοβηθούμε. Πάντα στον κύκλο μας οι ελεύθεροι επαγγελματίες καλλιτέχνες λέμε πως η μονιμότητα σκοτώνει την τέχνη και τον καλλιτέχνη. Ε λοιπόν, ζήσαμε τα λεγόμενά μας! Είδαμε πως η μονιμότητα στην τέχνη δεν είναι de facto για κανέναν. Πως η τέχνη για να δημιουργηθεί θέλει από τον καλλιτέχνη να νιώσει τις πραγματικές του ανάγκες έκφρασης. Σε αυτή την περίοδο είδαμε ποιος πραγματικά πήρε τον χρόνο του να αφουγκραστεί την πρόταση που του είχε γίνει και ποιος έτρεξε στο Facebook και στα social media για να «σωθεί». Κατά τη γνώμη μου, η σιγή και η αυτοσυγκράτηση είναι η μεγαλύτερη πρόταση του ιού. Αλλά για να ζει κανείς μέσα σε αυτήν πρέπει να είναι διατεθειμένος να αγκαλιάσει το δικό του προσωπικό κενό για όταν ξυπνήσει και αν είναι τυχερός και ξυπνήσει, να δει με λιγότερες αυταπάτες τον κόσμο στον οποίο ζει.
———–
Αμπιγκέιλ Μπράουντ – Μάικλ Σιλβερστόουν
«Fighting world | 600 highwaymen»
Οι περιορισμοί συτής της ανάθεσης (έπρεπε να ολοκληρώσουμε σε σύντομο χρονικό διάστημα και χωρίς ανθρώπινη επαφή) ήταν πολύ συναρπαστικοί. Σε κανονικές συνθήκες ξοδεύουμε χρόνια για να κάνουμε μια παράσταση και είναι πάντα με άλλους ανθρώπους. Έτσι όταν το Ιδρυμα Ωνάση μας ζήτησε να κάνουμε κάτι δεν είχαμε ιδέα τι θα ήταν αυτό αλλά συμφωνήσαμε χωρίς δισταγμό. Για εμάς οι περιορισμοί μέσα σε μια δημιουργική διαδικασία με κάποιον τρόπο παρεισφρέουν στην καρδιά της δημιουργίας. Είχαμε μόνο λίγες μέρες για να φτιάξουμε την ταινία, αλλά, άγνωστο πώς, κατέληξε να μιλάει για την ηρεμία του χρόνου. Αν και όπως πολλοί άλλοι νιώθουμε άνετα με το να δουλεύουμε πάρα πολλά πράγματα ταυτόχρονα, σε εκείνη τη φάση αισθανθήκαμε την ανάγκη για ένα έργο που θα μας βοηθούσε να βρούμε μια αίσθηση παύσης. Η ταινία μας αφορά μια νεαρή, ένα πρόσωπο μυθοπλασίας, που προσπαθεί να κατανοήσει όλα αυτά τα πρωτόγνωρα. Γνωρίζαμε ωστόσο ότι έπρεπε να τη δούμε στην πραγματικότητα έστω και για μια στιγμή. Ρωτήσαμε τους γείτονές μας απέναντι εάν η κόρη τους, η Ολυμπία-Βαλτιμόρη Τζέιμς, θα ήταν πρόθυμη να φωτογραφηθεί από απόσταση. Ήταν ωραία να έχουμε αυτήν τη μικρή στιγμή επαφής με κάποιον άλλο. Το πρόσωπό της, κάπως σκοτεινό, έγινε ένα είδος οδηγού για τους δυο μας. Κανονικά κάνουμε ζωντανές παραστάσεις, οπότε το να μην είμαστε στον ίδιο χώρο με κοινό ήταν πολύ διαφορετική αίσθηση για εμάς. Υπάρχει κάτι συγκινητικό στην απτή εμπειρία τής συνύπαρξης με άλλα ανθρώπινα σώματα στον ίδιο χώρο, που στο τέλος αποτελεί τη ζωή μας. Είναι ένα είδος εθισμού. Θα είναι δύσκολο να μην έχουμε αυτή την αίσθηση έστω και για λίγο. Ελπίζω να μπορούν κάποτε κάποιοι να αναπολούν το έργο ως ένα είδος αξιόπιστης αλήθειας.
———–
Γιώργος Ζώης
«Touch me»
Στη διάρκεια της πανδημίας οι φόβοι έρχονται και πολλαπλασιάζονται. Επικρατεί ένα slow motion στις λογικές σκέψεις μέχρι ένα πολύ έντονο fast forward σε αγωνίες. Ένα out of focus βλέμμα πάνω στα γενικότερα πράγματα μέχρι ένα πολύ harsh net σε εξαντλητικές λεπτομέρειες. Μέσα σε αυτήν τη διπολική, βασανιστική κατάσταση καλείσαι να δημιουργήσεις. Θεωρώ ότι όλα εξαρτώνται από την ένταση της πανδημίας. Προς το παρόν καλείσαι να δημιουργήσεις χωρίς νεκρούς στα διπλανά διαμερίσματα και στον ευρύτερο κύκλο σου. Οπότε συνεχίζεις με τους ίδιους όρους αγωνίας και έντασης που είχες και πριν, συν τη διπλή αγωνία διαβίωσης υπό νέους όρους που δεν έχεις φανταστεί. Όταν πάντως μπεις μέσα στη δημιουργική συνθήκη νομίζω ότι μπορείς προσωρινά να αποκοπείς από τον κόσμο και τότε δεν υπάρχουν πανδημίες, τρικυμίες, εξεγέρσεις. Μέχρι να σου χτυπήσουν ξανά την πόρτα.
———–
Στέφανος Τσιβόπουλος
«Untitled (Junkopia redux)»
Η πρώτη ερώτηση που έκανα στον εαυτό μου κατά τη διάρκεια της πανδημίας είναι αν υπάρχει νόημα να δημιουργείς ή έστω να σκέφτεσαι την τέχνη ενώ όλα καταρρέουν και τίποτε δεν θα είναι πια το ίδιο. Αλλά όταν άρχισα να δουλεύω στη νέα μου ταινία «Untitled (Junkopia redux)» ένιωσα ότι η τέχνη είναι παρούσα όταν εγώ είμαι παρών. Κατά μία έννοια δεν υπάρχει τίποτε εκεί έξω που να προκαλεί ή να αναστέλλει τη δημιουργικότητα – αυτή ξεκινά από μέσα. Έτσι το αρχικό συναισθηματικό roller coaster έδωσε τη θέση του στη φυσική εσωτερική κίνηση που οδηγεί στο οικείο «άγνωστο». Ένα ταξίδι που είναι πάντα το ίδιο: αποπροσανατολιστικό, επίπονο, επώδυνο, μερικές φορές επιβραβευτικό, ως επί το πλείστον αποθαρρυντικό. Ωστόσο καθώς συνεχίζω να ασχολούμαι με αυτό μέρα με τη μέρα ενισχύεται η επιμονή μου για την επίτευξη του στόχου μου. Είτε ο κόσμος καταρρέει είτε όχι, συνειδητοποίησα ότι η δημιουργική διαδικασία με ανεβάζει.
———–
Ηλίας Αδάμ
«Αμλετ, a desktop performance»
Το να κάνεις τέχνη είναι πολιτική πράξη· το να έχεις το βήμα να μιλάς δημόσια μέσα από ένα καλλιτεχνικό έργο είναι πολιτική πράξη. Δεν το έχουμε πάντα αυτό στον νου μας όσοι και όσες κάνουμε τέχνη. Δυστυχώς πριν από την πανδημία έβλεπα συχνά έργα τέχνης εκτός τόπου και χρόνου. Λες και είναι αποκομμένα από την πραγματικότητα στην οποία ζούμε. Νομίζω ότι αυτό έχει αλλάξει. Θέλω να πιστεύω ότι η πανδημία μάς ξύπνησε. Η βαθιά κοινωνική ανισότητα, η αδιαφορία της κυρίαρχης τάξης, η περιβαλλοντική αδικία αναδείχθηκαν πλέον σε όλο τους το μεγαλείο. Πιστεύω ότι αυτό θα λειτουργήσει σαν καμπανάκι για τους εργαζόμενους στις τέχνες, ότι δεν έχουμε άλλο χρόνο και πρέπει επιτέλους να μιλήσουμε γι’ αυτά. Εδώ και χρόνια υπάρχει αυτός ο ελέφαντας στο δωμάτιο. Τώρα που τον είδαμε με σαφήνεια, θα μιλήσουμε γι’ αυτόν ή ακόμη καλύτερα θα τον πετάξουμε έξω.
———–
Ακίρα Τακαγιάμα
«Heterotopia garden»
Ένα γλυπτό που απαιτεί ειδικά εργαλεία ή μια θεατρική παραγωγή που απαιτεί από τους ανθρώπους να μαζευτούν στον ίδιο χώρο μπορεί να είναι δύσκολο να υλοποιηθεί στο σπίτι. Ωστόσο ένας μικροσκοπικός κήπος μπορεί να φτιαχτεί στο σπίτι. Κοιτάξτε ξανά τι είδους πράγματα υπάρχουν στο σπίτι σας. Εάν βρίσκονται ήδη στο σπίτι σας για μεγάλο χρονικό διάστημα και νιώθετε άνετοι μαζί τους, συνήθως είναι απέξω. Κάθε αντικείμενο στο σπίτι έχει μια ιστορία να αφηγηθεί για το πώς έφτασε στα χέρια μου, όπως και τα ίχνη και οι αναμνήσεις κάποιου άλλου ανθρώπου. Αναδιατάξτε τα αντικείμενα σε ένα πλαίσιο αναλογιζόμενοι την ιστορία τους. Αν ένας κήπος θεωρείται αντανάκλαση στην οποία συμπιέζεται το «εξωτερικό» τοπίο, αυτός θα πρέπει να είναι ο δικός σας «κήπος». Τότε οι ιστορίες θα εμφανιστούν από μόνες τους.
Βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη εποχή εξαιτίας του κορονοϊού. Αυτό σημαίνει ότι η συνθήκη, ειδικά για το θέατρο, είναι δύσκολη. Ωστόσο πιστεύω ότι πρέπει επιτέλους να αλλάξουμε σοβαρά τον τρόπο που δημιουργούμε. Ανεξάρτητα από το πόσο καλή ήταν η παραγωγή με καλλιτεχνικούς όρους στην προ πανδημίας εποχής, εάν δεν συμβαδίζει πλέον με τις περιστάσεις, θα πρέπει να αναζητήσουμε κάτι άλλο. Ακόμη κι αν αυτό θεωρούμε ότι είναι άθλιο και κακό. Ειδικά στην εποχή των κορονοϊών, ένα μικρό και χαριτωμένο «theatre-chen» μπορεί να είναι αποτελεσματικό. Νομίζω ότι αυτό είναι δυνατό ανάλογα με τη δημιουργικότητα και την εφευρετικότητα των καλλιτεχνών, καθώς τα απλά έργα δεν είναι απαραίτητα εύκολα. Ελπίζω ότι αυτή η δοκιμασία θα είναι ένα τέτοιο βήμα.
———–
Εύη Καλογηροπούλου
«Πλακάκια»
Το γεγονός ότι έπρεπε να φτιάξω ένα έργο όσο ήμουν περιορισμένη στο σπίτι μου με κινητοποίησε να σκεφτώ άλλους τρόπους κινηματογράφησης. Έπρεπε να συμβιβαστώ με την ιδέα ότι θα έδινα την κάμερά μου και με κάποιες οδηγίες τηλεφωνικά στους συμμετέχοντες θα τραβούσαν οι ίδιοι τον εαυτό τους. Αυτή η ιδιάζουσα συνθήκη είχε πολύ ενδιαφέρουσες στιγμές και λήψεις καθώς οι συμμετέχοντες ήταν πιο αυθόρμητοι, ενώ ήταν ενδιαφέρον το γεγονός ότι οι ίδιοι έγιναν χειριστές της εικόνας τους. Συμμετέχουν ο προπονητής μου στο κικ μπόξινγκ και o συνεργάτης ράπερ Νέγρος του Μοριά που γράφει το καινούργιο του τραγούδι στο οποίο μιλάει για τη νυχτερινή του έξοδο στο κέντρο της Αθήνας. Το βίντεο τραβήχτηκε στο σπίτι του, αφού του έδωσα την κάμερα και μιλήσαμε σχετικά με το πώς να τραβήξει το υλικό του. Το δεύτερο μέρος του έργου πραγματοποιήθηκε σε ένα πλυντήριο αυτοκινήτων, το οποίο το βράδυ μεταμορφώνεται σε αίθουσα προπόνησης κικ μπόξινγκ όπου προπονούνται άτομα ανά δυάδες.
———–
INFO
Μια σειρά έργων που δημιουργήθηκαν από καλλιτέχνες μέσα σε 120 ώρες την περίοδο της καραντίνας. www.onassis.org/el/enter/about