Δεν υπάρχουν γεγονότα, παρά μόνο η ερμηνεία τους. Υπηρετώντας αυτό το αξίωμα σκηνοθέτησε την τελευταία του ταινία «Ενήλικοι στην αίθουσα» ο Κώστας Γαβράς, βασισμένη στο βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη «Ανίκητοι ηττημένοι».
*H Χρύσα Κακατσάκη είναι φιλόλογος ιστορικός Τέχνης
Ο τίτλος δανεισμένος από μια φράση της Λαγκάρντ σε κάποια από τις κρίσιμες συνεδριάσεις του Εurogroup, τότε που τα αδιέξοδα ήταν ορατά και όλα τα σενάρια πιθανά: και η επιστροφή στη δραχμή και το Grexit και η ελληνική χρεοκοπία.
Ωστόσο, όσοι βιώσαμε το πολιτικό θρίλερ το καλοκαίρι του ’15 καρφωμένοι στις οθόνες και περιμένοντας ένα καθησυχαστικό ανακοινωθέν δεν νιώσαμε την ίδια αγωνία ως θεατές. Η δραματική κορύφωση υπάρχει σε ελάχιστα σημεία. Στην επιτυχημένη παρομοίωση του Τσίπρα με ξιφία πιασμένο στο αγκίστρι, που δείχνει τα ελάχιστα περιθώρια αντίδρασης στους εκβιασμούς και στις πιέσεις του ευρωπαϊκού ιερατείου. Εκεί που ο Βαρουφάκης εμφανίζεται πλήρως προετοιμασμένος για μια εναλλακτική πρόταση αναδιάρθρωσης του χρέους και ο τότε υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Β. Σόιμπλε πετά απαξιωτικά σε μια άκρη τους φακέλους του Γιάνη χωρίς καν να τους ξεφυλλίσει. Η σκηνή παραπέμπει, χιλιάδες χρόνια μετά, σε ένα επεισόδιο του Πελοποννησιακού Πολέμου, όταν οι Μήλιοι ζήτησαν ουδετερότητα από τους Αθηναίους. Οι Αθηναίοι με όλη την έπαρση της ηγεμονίας τους απάντησαν ως εξής: «Πρέπει να ξέρετε ότι οι ισχυροί κάνουν όσα τους επιτρέπει η δύναμή τους ενώ οι αδύναμοι όσα τους επιβάλλει η αδυναμία τους. Η μόνη δυνατότητα που έχετε είναι να υποταχθείτε πριν πάθετε τις πιο μεγάλες συμφορές. Εμείς από τη μεριά μας αν δεν σας καταστρέψουμε θα έχουμε κέρδος. Το μίσος σας, περισσότερο κι από τη φιλία σας, θα είναι η απόδειξη της δύναμής μας».
Σε μια κλειστοφοβική ατμόσφαιρα, λοιπόν, με παγερά πρόσωπα, καφκική γραφειοκρατία που υπερασπίζεται την έξωθεν εικόνα σε βάρος της ουσίας, κράτη-κολαούζους που υπακούουν τυφλά στα αφεντικά τους, ο μόνος που αντιστέκεται με σθένος, άποψη και συγκρότηση είναι ο Βαρουφάκης. Παρά τις απειλές, την αποθέωση του κυνισμού και τον κίνδυνο να χαθεί το προστατευτικό ευρωπαϊκό κέλυφος ο ίδιος αρνείται να υποκύψει ενώ ο Τσίπρας, με την απειρία του στις διεθνείς σχέσεις, από ένα ένστικτο πολιτικού ρεαλισμού αποφασίζει να συναινέσει, διαισθανόμενος πως τα ηθικά διλήμματα αφορούν κυρίως την εσωτερική πολιτική.
Ο αδιαμφισβήτητος επομένως πρωταγωνιστής της ταινίας, τον οποίο με περισσή πειστικότητα ερμηνεύει ο Χρήστος Λούλης, είναι ο Βαρουφάκης. Ένας Ράμπο που τα βάζει με όλους και με όλα, ένας Ρομπέν των Δασών που επιμένει να συμπεριληφθεί η φράση «ανθρωπιστική κρίση» στα δελτία Τύπου, ένας δεινός οικονομολόγος που ταπεινώνει τον άσχετο Ντάισελμπλουμ. Ολοι οι υπόλοιποι είναι είτε αντιπαθέστατα καρτούν είτε κομπάρσοι που απλώς ψελλίζουν τα λόγια τους. Ως προς τη βαρουφάκεια λοιπόν απόδοση των γεγονότων ο Γαβράς είναι έντιμος. Η αμφιταλάντευσή του όμως μεταξύ ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας, η μουσική που θυμίζει το συρτάκι του Ζορμπά, οι αποτυχημένες αναφορές στην αρχαία τραγωδία δεν κατατάσσουν τους «Ενήλικους» στις καλύτερες δημιουργίες του.
Κρατάμε ωστόσο την αριστερή ματιά του και το ασίγαστο πάθος του να καθίζει στο σκαμνί τις οικονομικές ελίτ και όσους παίζουν επώδυνα για τους λαούς παιχνίδια εξουσίας.