Επιτελικές ευθύνες και αργοπορία στην έρευνα από την Εθνική Αρχή Διαφάνειας με επίκεντρο το περιβόητο 112
Με ρυθμούς χελώνας προχωρά – ανεξήγητα– η έρευνα των κλιμακίων των επιθεωρητών της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας (ΕΑΔ) σε ό,τι αφορά την τραγωδία που έπληξε την Καρδίτσα τον Σεπτέμβριο του 2020 με την επέλαση της κακοκαιρίας του «Ιανού» που είχε αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους μια 41χρονη φαρμακοποιός και ακόμη τρεις κάτοικοι. Εναν χρόνο μετά και ενώ ήδη διενεργείται πολύμηνη προκαταρκτική εξέταση από την Εισαγγελία Πρωτοδικών Καρδίτσας για αναζήτηση τυχόν ποινικών ευθυνών των αρμοδίων, το πόρισμα της ΕΑΔ ακόμη δεν έχει παραδοθεί στην αρμόδια εισαγγελία. Αποτέλεσμα είναι να καθυστερούν η πορεία της εισαγγελικής έρευνας και η απόδοση τυχόν ποινικών ευθυνών στους αρμοδίους, φτάνοντας μέχρι τον «πυρήνα» του «επιτελικού κράτους» λόγω του περιβόητου 112. Μάλιστα σε βάρος του δημοσίου, της Περιφέρειας Θεσσαλίας και του Δήμου Μουζακίου η οικογένεια της φαρμακοποιού έχει καταθέσει αγωγή αποζημίωσης, στην οποία κάνει λόγο για «εγκληματική αμέλεια» και «σοβαρές παραλείψεις» των αρμόδιων οργάνων που είχαν αποτέλεσμα να μην υπάρξει έγκαιρη προειδοποίηση και να χάσει τη ζωή της η 41χρονη Ευδοκία Πλακιά.
Παρασκευή 18 Σεπτεμβρίου 2020. Η Καρδίτσα πλήττεται από σφοδρή κακοκαιρία. Ο «Ιανός» επελαύνει και σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά του. Η φαρμακοποιός Ευδοκία Πλακιά ακολουθεί το συνηθισμένο της δρομολόγιο προς το φαρμακείο που διατηρεί στο Μουζάκι Καρδίτσας, συγκεκριμένα στον οικισμό Γ. Καραϊσκάκη. Είναι λίγο μετά τις 17.00. Η 41χρονη Ευδοκία κάνει μια παραγγελία στον Συνεταιρισμό Φαρμακείων Καρδίτσας και περιμένει. Η πρωτοφανής κακοκαιρία χτυπά ανελέητα την περιοχή. Οι καταστροφές είναι μεγάλες. Οι κάτοικοι στο Μουζάκι μένουν χωρίς ρεύμα και νερό. Σταθερά και κινητά τηλέφωνα είναι εκτός λειτουργίας.
Η παράδοση των φαρμάκων καθυστερεί. Η Ευδοκία Πλακιά αποφασίζει να κλείσει το φαρμακείο της στον συνοικισμό και να επιστρέψει στο σπίτι της στην κωμόπολη του Μουζακίου. Η ώρα είναι λίγο μετά τις 20.00. Η φαρμακοποιός ξεκινά με το αυτοκίνητο και περνά από την κεντρική γέφυρα του Μουζακίου, ενώ στρίβει αριστερά προς το κέντρο υγείας. Στο σημείο εκείνο όμως το οδόστρωμα έχει υποχωρήσει. Η Ευδοκία πέφτει με το αυτοκίνητό της στα ορμητικά νερά του ποταμού. Κανείς από τους αρμόδιους δεν είχε φροντίσει να την ενημερώσει για τον κίνδυνο που αντιμετώπιζε. Η κρατική μηχανή για ακόμη μια φορά ήταν ανύπαρκτη.
Η μητέρα της 41χρονης αρχίζει να ανησυχεί. Παίρνει δύο ομπρέλες, μία για την ίδια και μία για την κόρη της. Κρατώντας έναν φακό ξεκινά με τα πόδια για να τη βρει. Κοντά στη γέφυρα, όπως περιγράφεται στην αγωγή που έχει κατατεθεί από την οικογένεια της φαρμακοποιού, συναντά μερικούς κατοίκους αλλά και τον δήμαρχο Μουζακίου. Ρωτά απεγνωσμένα για την κόρη της και ο δήμαρχος απαντά ότι δεν έχει δει κάτι και την προτρέπει να πάει στην αστυνομία. Την ίδια περίπου απάντηση λαμβάνει και στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής. Την επόμενη μέρα εντοπίζεται το αυτοκίνητο της Ευδοκίας σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από το σημείο που έπεσε στο ποτάμι. Ο επίλογος της τραγωδίας γράφτηκε έξι μέρες μετά, όταν εντοπίζεται η σορός της σε απόσταση δέκα χιλιομέτρων από το σημείο που έπεσε στο κενό.
Καθυστερεί η πρόοδος της έρευνας
Εκτός από την Ευδοκία ακόμη τρεις άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από το καταστροφικό πέρασμα του «Ιανού» στην Καρδίτσα. Οι καταστροφές ήταν μεγάλες. Σπίτια και δρόμοι πλημμύρισαν, περιουσίες χάθηκαν. Ο προϊστάμενος της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Καρδίτσας Κωνσταντίνος Πέτσας διέταξε αυτεπάγγελτη έρευνα προκειμένου να διερευνηθούν τυχόν δυσλειτουργίες και παραλείψεις των αρμόδιων υπηρεσιών όσον αφορά την πρόληψη και τον περιορισμό των συνεπειών του ακραίου φυσικού φαινομένου που έπληξε τον νομό Καρδίτσας. Η έρευνα ανατίθεται στην αντεισαγγελέα Πρωτοδικών Καρδίτσας Αικατερίνη Λύρα.
Η έρευνα προχώρησε. Ωστόσο μέχρι σήμερα δεν έχει ολοκληρωθεί. Ο λόγος έχει να κάνει με το ότι οι ελεγκτές της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας που την έχουν αναλάβει δεν έχουν παραδώσει ακόμη στην εισαγγελέα το σχετικό πόρισμα. Με λίγα λόγια, έναν χρόνο μετά το καταστροφικό πέρασμα του «Ιανού» με τέσσερις ανθρώπους νεκρούς τα αίτια ακόμη διερευνώνται από τους ελεγκτές, με αποτέλεσμα να καθυστερεί η πρόοδος της εισαγγελικής έρευνας.
Είναι ερώτημα γιατί υπάρχει τόσο μεγάλη καθυστέρηση. Το σίγουρο είναι πάντως ότι στην τοπική κοινωνία του Μουζακίου έχει προκαλέσει αλγεινές εντυπώσεις. Μάλιστα η εισαγγελέας που είχε αναλάβει την υπόθεση αναμένεται σε λίγο καιρό από τώρα να μετατεθεί, καθώς έλαβε προαγωγή. Αυτό σημαίνει ότι θα αναλάβει άλλος εισαγγελέας τη σχετική έρευνα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τυχόν νέες καθυστερήσεις.
«Πρόκειται για ιδιαίτερα σοβαρή υπόθεση, διότι πνίγηκε ένας νέος άνθρωπος που ήταν φαρμακοποιός την ώρα που έφευγε από την εργασία της. Οι ευθύνες των αρμοδίων είναι μεγάλες, όπως με λεπτομέρεια εκθέτει στην έκθεσή του ο τεχνικός μας σύμβουλος κ. Γκουρμπάτσης. Το περίεργο και ανεξήγητο είναι γιατί επί τόσο χρονικό διάστημα δεν κατέθεσαν στην Εισαγγελία Καρδίτσας τις εκθέσεις τους οι διορισθέντες πραγματογνώμονες» τονίζει στο Documento ο δικηγόρος της οικογένειας Αντώνης Φούσας.
Το 112 δεν λειτούργησε όπως θα έπρεπε
Το Documento είχε αποκαλύψει σε παλαιότερο δημοσίευμα όσα ανέφερε ο πρώην υπαρχηγός της πυροσβεστικής, αντιστράτηγος ε.α. Ανδριανός Γκουρμπάτσης στην τεχνική έκθεση που πραγματοποίησε για λογαριασμό της οικογένειας της φαρμακοποιού. Η έκθεση κατατέθηκε και στην Εισαγγελία Καρδίτσας, με αποτέλεσμα να αποτελεί στοιχείο της δικογραφίας. Σε αυτήν ο κ. Γκουρμπάτσης εντόπιζε ευθύνες τόσο της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, της δημοτικής αρχής και της Περιφέρειας Θεσσαλίας όσο και της αστυνομίας και της πυροσβεστικής.
Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην έκθεση και με βάση μαρτυρίες και αποδεικτικά στοιχεία που συνέλεξε, το περιβόητο 112 που είχε κάνει προεκλογικά σημαία ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δεν λειτούργησε όπως θα έπρεπε. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία είχε αποστείλει στο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων της Πολιτικής Προστασίας από νωρίς έκτακτο δελτίο επικίνδυνων καιρικών φαινομένων για την επέλαση του μεσογειακού κυκλώνα «Ιανού». Επίσης, από τις 15.00 είχε ξεκινήσει ισχυρή βροχόπτωση στην περιοχή, η οποία με βάση και τα στοιχεία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και τον μετεωρολογικό σταθμό Μουζακίου συνεχίστηκε μέχρι τις 21.20.
Ωστόσο, αν και φαινόταν από το μεσημέρι ότι το Μουζάκι θα πληγεί από την κακοκαιρία, εντούτοις η γενική γραμματεία Πολιτικής Προστασίας «δεν έστειλε ως όφειλε εκ του νόμου έγκαιρα sms alert μέσω του 112 στους κατοίκους του Μουζακίου». Το μήνυμα που προειδοποιούσε τους κατοίκους για ακραία καιρικά φαινόμενα στάλθηκε κατόπιν εορτής και συγκεκριμένα στις 22.00. Ωρες δηλαδή αφότου ο «Ιανός» είχε αρχίσει ήδη να επελαύνει. Μάλιστα το μήνυμα δεν στάλθηκε καν σε όλους τους κατοίκους του Μουζακίου.
«Με το συγκεκριμένο μήνυμα θα ενημερώνονταν όχι μόνο για τα επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα που άρχισαν να πλήττουν την περιοχή τους, αλλά ακόμη και για την κατάρρευση γεφυρών και άλλων υποδομών του Μουζακίου, όπως λ.χ. για την κατάρρευση του οδοστρώματος της Περιφερειακής Οδού στο τμήμα από την παλιά γέφυρα μέχρι το ύψους του Κέντρου Υγείας και με τον τρόπο αυτό θα ενημερωνόταν και το θύμα» επισημαίνεται χαρακτηριστικά στην αγωγή αποζημίωσης της οικογένειας. Με λίγα λόγια, εάν η φαρμακοποιός είχε ενημερωθεί για τον κίνδυνο που αντιμετώπιζε, δεν θα πήγαινε ποτέ να περάσει από το σημείο που είχε υποχωρήσει το οδόστρωμα.
Ενδείξεις υπήρχαν, μέτρα δεν ελήφθησαν
Κατά την έκθεση Γκουρμπάτση, από πολύ νωρίς υπήρχαν ενδείξεις τι επρόκειτο να συμβεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι τρεις ώρες προτού η φαρμακοποιός πέσει στα ορμητικά νερά με το αυτοκίνητό της, μόλις τρία χιλιόμετρα από το Μουζάκι τα ορμητικά νερά παρέσυραν τη γέφυρα Μπαλάνου. Μία ώρα μετά, συγκεκριμένα στις 18.00, τμήματα του δρόμου αρχίζουν να υποχωρούν, ενώ πέφτει και μια κολόνα της ΔΕΗ. Εντούτοις κανένα μήνυμα δεν στάλθηκε στους κατοίκους του Μουζακίου.
«Παρ’ όλα αυτά και δεδομένου ότι κατόπιν των ανωτέρω γεγονότων από πολύ νωρίς προκύπτει πως υπήρξαν επαρκείς και ισχυρές ενδείξεις πρόκλησης σοβαρών ατυχημάτων ακόμη και θανατηφόρων που τυχαία, λ.χ., δεν συνέβησαν εξαιτίας της κατάρρευσης της γέφυρας Μπαλάνου, ούτε η Περιφέρεια Θεσσαλίας διά του αντιπεριφερειάρχη και των οργάνων της Καρδίτσας ούτε η δημοτική αρχή διά των αρμοδίων οργάνων της αλλά ούτε και οι αρμόδιες τοπικά αστυνομική και πυροσβεστική αρχή ενεργοποιήθηκαν (αντέδρασαν) άμεσα και αποτελεσματικά ως όφειλαν και μπορούσαν με τη λήψη των ενδεδειγμένων για τις επικρατούσες συνθήκες μέτρων προκειμένου να αποφευχθούν ενδεχόμενα ατυχήματα και δυστυχήματα, που τελικά δεν αποφεύχθηκαν αφού υπήρξε ο τραγικός θάνατος της κόρης και αδελφής μας Ευδοκίας-Μυρτούς Πλακιά» τονίζεται στην αγωγή αποζημίωσης.
Εβαλαν κιγκλιδώματα με καθυστέρηση
Ενδεικτικά της κρατικής ολιγωρίας είναι και όσα διαπιστώνει ο στρατηγός Γκουρμπάτσης για το σημείο που έπεσε η φαρμακοποιός στο κενό. Εκτός από την ανύπαρκτη ενημέρωση από το 112, κανείς από την αστυνομία ή κάποια άλλη αρμόδια κρατική αρχή δεν φρόντισε να την ενημερώσει για τον κίνδυνο που αντιμετώπιζε. Κανονικά, όπως διαπιστώνει ο πραγματογνώμονας Γκουρμπάτσης, θα έπρεπε να είχαν ληφθεί μέτρα στο σημείο. Να είχαν δηλαδή τοποθετηθεί φυσικά εμπόδια, όπως περιπολικά με αναμμένο φάρο, κιγκλιδώματα ή να αποτρέπεται η διέλευση από το σημείο. Τίποτε όμως από αυτά δεν είχε συμβεί.
Τη διαπίστωση αυτή έκανε και η μητέρα της φαρμακοποιού το βράδυ που βγήκε με τα πόδια να ψάξει για την κόρη της. Οπως αναφέρεται στην αγωγή αποζημίωσης της οικογένειας: αν και στο σημείο ο ποταμός έχει υπερχειλίσει, ο δρόμος έχει διαβρωθεί και καταρρεύσει και κολόνες της ΔΕΗ έχουν πέσει, εντούτοις ο δήμαρχος δεν έχει κάνει τίποτε «για να κλείσει ο πολύ επικίνδυνος δρόμος».
«Κιγκλιδώματα δυστυχώς τοποθετήθηκαν κατόπιν εορτής ήτοι την άλλη μέρα ενώ από την 15.00 ώρα της 18.10.2020 που άρχισε καταρρακτώδης βροχή και η κατάρρευση του δρόμου δεν ελήφθη κανένα απολύτως μέτρο και η γέφυρα και ο δρόμος είχαν καταστεί σκέτη παγίδα και γι’ αυτό το λόγο, λόγω δηλαδή της ανεξήγητης συμπεριφοράς του δημάρχου και της τοπικής Αστυνομίας, τραγικό θύμα υπήρξε η Ευδοκία μας» επισημαίνεται στην αγωγή αποζημίωσης. Επίσης, όπως υπογραμμίζεται, ο δήμαρχος ουδέποτε συγκάλεσε έκτακτη σύσκεψη του Συντονιστικού Τοπικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων για τη λήψη των αναγκαίων μέτρων. Κάτι που έγινε από τις 13.00 σε άλλο δήμο στην περιοχή, συγκεκριμένα στον Δήμο Σοφάδων.
