Λίγα πράγματα γνωρίζουμε για τον τρόπο που διασκέδαζε ο απόδημος ελληνισμός τον 20ό αιώνα στις ΗΠΑ και στον Καναδά. Παρότι για δεκαετίες και στις δύο χώρες αυτές εμφανίστηκαν δεκάδες Έλληνες μουσικοί και τραγουδιστές, τα περισσότερα στοιχεία που έχουμε προέρχονται κυρίως από διάσπαρτες συνεντεύξεις και μαρτυρίες τους. Ο Απόστολος Νικολαΐδης (1938-1999) ήταν από εκείνους που διέγραψαν αξιοσημείωτη πορεία στα νυχτερινά κέντρα των χωρών αυτών. Η ζωή και η διαδρομή του λαϊκού τραγουδιστή παρουσιάζονται στο λεύκωμα «Απόστολος Νικολαΐδης – ένας γνήσιος λαϊκός τραγουδιστής που δεν λογοκρίθηκε ποτέ» (εκδόσεις Marilou Press) το οποίο ταυτόχρονα φωτίζει και τη νυχτερινή διασκέδαση της ομογένειας.
Δέκα χρόνια χρειάστηκε η συγγραφέας και κόρη του, Μαρία Α. Νικολαΐδου, για να συγκεντρώσει μια πληθώρα άγνωστων μέχρι σήμερα φωτογραφιών και σπάνιων ντοκουμέντων από τη ζωή και το έργο του. Το πολύτιμο υλικό έχει συγκεντρωθεί σε μια πολυτελή δίγλωσση (ελληνικά και αγγλικά) έκδοση μεγάλου σχήματος, η οποία αποτελεί πραγματικό θησαυρό για τους λάτρεις του λαϊκού τραγουδιού.
Έκανε τη πρώτη του καλλιτεχνική εμφάνιση το 1959 στην περίφημη Τριάνα του Χειλά. Τρία χρόνια μετά, στα 23 του, πέρασε την πόρτα της δισκογραφικής Columbia. Την ημέρα που βρέθηκε στο στούντιο για να ηχογραφήσει το πρώτο τραγούδι του, το «Εσύ με πλήγωσες βαριά», του Γιώργου Λαύκα, έτυχε να είναι στο στούντιο ο Στέλιος Καζαντζίδης, ο οποίος τον ξεχώρισε και του πρότεινε να συνεργαστούν στο μαγαζί του Κουλουριώτη, στην παραλία Μοσχάτου. Τραγούδησε στα καλύτερα κέντρα: την Ανεμώνα, την Καζαμπλάνκα, του Τζίμη του Χονδρού, το Χρυσό Βαρέλι, το Φαληρικόν, την Κουίντα.
Τα «κόλπα» του τραγουδιού τα έμαθε από τον Τσιτσάνη, τον Παπαϊωάννου, τον Βαμβακάρη και τον Παγιουμτζή όπως εξηγούσε –ο τρόπος που του έδειξαν να λέει τα απαγορευμένα ρεμπέτικα, θα τον βοηθούσε να χτίσει τη μετέπειτα πορεία του στην Αμερική. Παρά τις αξιοσημείωτες εμφανίσεις και συνεργασίες ένιωθε ότι κάπου η πορεία του κόλλαγε εξαιτίας του αυστηρού συμβολαίου που είχε υπογράψει με τη δισκογραφική.
Για να απεμπλακεί από αυτή τη δέσμευση δέχτηκε μία από τις προτάσεις που του είχαν γίνει να τραγουδήσει στον Καναδά. Έτσι τον Σεπτέμβριο του 1968 βρέθηκε στο Μόντρεαλ όπου εξαρχής έκανε μεγάλη επιτυχία. Όπως έλεγε η προσέλευση του κόσμου ήταν τόσο μεγάλη ώστε κάθε βράδυ έβλεπε τα λεφτά να γεμίζουν τσουβάλια. Η φήμη που απέκτησε του άνοιξε την πόρτα στα μαγαζιά του Τορόντο και δύο χρόνια μετά, βρέθηκε στη Νέα Υόρκη, ενώ οι προτάσεις έπεφταν βροχή και από άλλες πόλεις των ΗΠΑ (Σικάγο, Νέα Υόρκη, Νέα Ορλεάνη, Χιούστον).
Η μεγάλη καταξίωση ήρθε με τις εμφανίσεις του στα μεγάλα μαγαζιά της 8ης Λεωφόρου στο Μανχάταν, όπως η Ελληνική Σπηλιά, το Istanbul, το Britania, το Crystal Palace. Ο Νικολαΐδης είχε τον τρόπο του με το κοινό. Εκτός από την πολύ ιδιαίτερη και αναγνωρίσιμη δωρική φωνή, είχε καθιερώσει ένα προσωπικό στιλ πάνω σε κυρίως μάγκικα κομμάτια, με έμφαση στον ρόλο του μπουζουκιού.
Θεωρείται σημαντική η συμβολή του στην αναβίωση του ρεμπέτικου και ειδικά το LP «Όταν καπνίζει ο λουλάς» που ηχογράφησε το 1973 στις ΗΠΑ. Ο δίσκος, ο οποίος περιλάμβανε τραγούδια που αναφέρονται σε ουσίες, έγινε ανάρπαστος από τους ομογενείς και εισήχθη παράνομα στην Ελλάδα παρά το άγρυπνο βλέμμα των θεματοφυλάκων της ηθικής του χουντικού καθεστώτος.
Η επιτυχία συνεχίστηκε δύο χρόνια μετά με το LP «Ο Αρχάγγελος», τον οποίο ηχογράφησε πλέον στη δική του εταιρία, τη Marilou Records, με 12 αντίστοιχου ρεπερτορίου τραγούδια – εκεί ηχογραφείται για πρώτη φορά η «Λιτανεία του μάγκα» του Τσιτσάνη. Από το 1976 και μετά ο Απόστολος Νικολαΐδης συνέχισε τα δισκογραφία και τις εμφανίσεις στις ΗΠΑ. Με τη μεταπολίτευση ακουγόταν πολύ και στην Ελλάδα και αυτό του έδωσε την ευκαιρία να επιστρέψει έπειτα από 13 χρόνια απουσίας στη χώρα το 1981, πάνω στην αναβίωση του ρεμπέτικου – φαινομενικά η ιδανική συνθήκη.
Έπειτα από μια δισκογραφική προσπάθεια να αλλάξει ρεπερτόριο («Δεν χρειάζονται λόγια», 1982), επέστρεψε στα ρεμπέτικα το 1983. Ταυτόχρονα άνοιξε το δικό του κέντρο, την «Αρχόντισσα» στην πλατεία Αμερικής και μετά τη «Φραγκοσυριανή» στη λεωφόρο Καβάλας. Παρά την επιτυχία οι επιχειρήσεις δεν ήταν βιώσιμες κι έτσι άρχισε τις εμφανίσεις σε άλλα μαγαζιά ενώ άνοιξε και πάλι την πόρτα της Αμερικής, εκεί που η σχέση του με το κοινό ήταν χτισμένη.
Ο Απόστολος Νικολαΐδης όπως πολλοί καλλιτέχνες που έλειψαν για χρόνια, δεν κατάφερε (για πολλούς λόγους που είχαν να κάνουν με συγκυρίες και όχι με την αξία του) να βρει με την επιστροφή του στην Ελλάδα τη θέση που του άξιζε. Το λεύκωμα που δημιούργησε με αγάπη η κόρη του, αποκαθιστά με έναν τρόπο τη φήμη του και ανοίγει παράθυρο σε όσους θέλουν να μελετήσουν την αξιοσημείωτη περίπτωσή του.
ΙΝFO
Το λεύκωμα «Απόστολος Νικολαΐδης – ένας γνήσιος λαϊκός τραγουδιστής που δεν λογοκρίθηκε ποτέ» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Marilou Press