Έχει μυστικά η συγγραφή; Και ποιοι τα κατέχουν; «Το γράψιμο είναι εργασία. Αλλά είναι και τζόγος» σημειώνει η Μάργκαρετ Άτγουντ σε άρθρο της στον Guardian το 2010, κάνοντας σαφές πως κανείς δεν οφείλει να γράψει – το κάνουν μόνο όσοι θέλουν και γι’ αυτό περιττεύουν οι γκρίνιες.
Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο «Τα μυστικά της συγγραφής» από τις εκδόσεις Key Books, στο οποίο ο Σόλων Παπαγεωργίου έχει συγκεντρώσει και μεταφράσει (από βιβλία, έντυπα και ιστοσελίδες) το απόσταγμα της σκέψης 66 πολυδιαβασμένων συγγραφέων από τον 19ο αιώνα έως σήμερα (από τη Σαρλότ Μπροντέ και την Κολέτ μέχρι την Χίλαρι Μαντέλ και τον Στίβεν Κινγκ).
«Αν ο γιατρός μου έλεγε ότι μου απομένουν μόνο έξι λεπτά ζωής, δεν θα στενοχωριόμουν. Θα άρχιζα να γράφω όσο πιο γρήγορα γίνεται» έγραφε ο Ισαάκ Ασίμοφ. Ο Γουίλιαμ Χ. Γκας επέμενε πως ο συγγραφέας οφείλει να γνωρίζει για ποιο λόγο γράφει. «Υποψιάζομαι πως κάνω καλύτερα τη δουλειά μου όταν είμαι θυμωμένος. Τουλάχιστον, αυτό είναι κάτι εύκολο. Είμαι μονίμως θυμωμένος» έλεγε. Η Μάγια Αγγέλου από την άλλη θεωρούσε ότι θα έπρεπε να είναι σαφής η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στον θυμό και την πικρία. Παρομοίαζε την πικρία με τον καρκίνο, ενώ θεωρούσε τον θυμό πολύ χρήσιμο συναίσθημα αν μπορεί κάποιος να τον χρησιμοποιήσει δημιουργικά. Για εκείνη σπουδαίο μυθιστόρημα είναι αυτό στο οποίο παρότι μπορεί να χρησιμοποιούνται επινοημένα πρόσωπα, ονόματα, τόποι και εποχές, μπορεί να φτάσει στην αλήθεια, σε όλα όσα συνιστούν την ανθρώπινη κατάσταση – κυρίως όσα ντρεπόμαστε να είμαστε αλλά δεν μπορούμε να αποφύγουμε.
Ο Μάριο Βάργκας Λιόσα πίστευε ότι οι ιστορίες επιλέγουν τους συγγραφείς και όχι το αντίθετο. «Ο Φώκνερ έμαθε την τέχνη της γραφής ενώ εργαζόταν σε ένα ταχυδρομείο της Οξφόρδης του Μισισιπή» γράφει στο εξαντλημένο στα ελληνικά βιβλίο του «Περί συγγραφής» ο Στίβεν Κινγκ ο οποίος δηλώνει πως δεν θεωρεί αναγκαία τα μαθήματα δημιουργικής γραφής. «Κάθε χαρακτήρας σας πρέπει να θέλει κάτι, ακόμα κι αν αυτό το κάτι είναι ένα ποτήρι νερό» έγραφε ο Κερτ Βόνεγκατ σε συμβουλές προς επίδοξους πεζογράφους, ενώ η Άγκαθα Κρίστι υποστήριζε ότι καλό είναι όσοι ασχολούνται με τη συγγραφή να αποτυπώνουν τις σκέψεις και τις συνήθειες των αληθινών ανθρώπων. «Μιλήστε ανοιχτά, προκατειλημμένα, με κακεντρέχεια, όπως επιθυμείτε εσείς! Γράψτε με τον δικό σας τρόπο. Θα αφαιρέσετε τις συκοφαντίες αργότερα» έλεγε με το γνωστό της φλέγμα.
Η Βιρτζίνια Γουλφ από την άλλη προσπαθούσε να προστατεύσει τους ομότεχνούς της: «Για όνομα του Θεού, μη δημοσιεύσεις τίποτα πριν γίνεις τριάντα». Η Άλις Γουόκερ θεωρεί σημαντικό να γράφει κάποιος με γνώμονα τον αναγνώστη και όχι τους κριτικούς, ενώ η Τζορτζ Έλιοτ πίστευε ότι η δύναμη ενός κειμένου φαίνεται την ώρα των γενικεύσεων. Οι παρηχήσεις, τα ακρωνύμια, οι παρενθέσεις, τα αποσιωπητικά, οι επαναλήψεις, οι βρισιές και οι εξεζητημένες λέξεις μπορούσαν να εκνευρίσουν πολύ τον Ουμπέρτο Έκο. Και η Τζορτζ Έλιοτ όμως πίστευε ότι η πιο γοητευτική γλώσσα αποτελείται κυρίως από απλές λέξεις που δεν εντυπωσιάζουν.
Μια τάση στη συγγραφή είναι να γράφει κάποιος για όσα γνωρίζει καλά. Ο Χέμινγουεϊ ήταν αυτής της σχολής. Ο Ισιγκούρο πάλι, όχι. Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες υποστήριζε πως είναι καλό να γράφει κάποιος για όσα γνωρίζει, αρκεί αυτά να έχουν ενδιαφέρον. Ο Γκορ Βιντάλ θεωρούσε ότι δεν κάνεις λογοτεχνία αν γράφεις για όσα γνωρίζεις, ενώ ο Ρίτσαρντ Φορντ πιστεύει ότι ο πραγματικός συγγραφέας αναμετριέται με εκείνα που δεν ξέρει. Ωστόσο, ο Τσαρλς Μπουκόφσκι έκανε σπουδαία λογοτεχνία πάνω στα βιώματά του. «Είμαι ευγνώμων για την άθλια ζωή που έζησα, αυτό είναι όλο. Μια άθλια ζωή για να μπορώ να γράφω» έλεγε. Για τον Φώκνερ πάντως, δεν υπάρχουν σωστοί και λάθος τρόποι για να γράψει κανείς.
INFO
Το βιβλίο «Τα μυστικά της συγγραφής» από τις εκδόσεις Key Books
