«Είμαστε κόκκοι άμμου πάνω σε μια γαλάζια σφαίρα που αιωρείται στο πουθενά, μεταξύ δισεκατομμυρίων άλλων σωμάτων» συνήθιζε να λέει ένας προ ετών συνάδελφος για να τονίσει τη ματαιότητα της ύπαρξης κάθε φορά που το άγχος χτυπούσε κόκκινο. Τα λόγια του έρχονται συχνά στο μυαλό μου κάθε φορά που περιβαλλοντικά ζητήματα γίνονται αντικείμενα συζήτησης πλέον με την αίσθηση του επείγοντος. Αλήθεια όμως, τελικά πόσα γνωρίζουμε για τη σφαίρα στην οποία κατοικούμε εκτός από το ότι… «κι όμως γυρίζει»; Και πόσα πραγματικά ξέρουμε για το εσωτερικό της;
Πρόσφατα κυκλοφόρησε στα ελληνικά το βιβλίο «Η αυτοβιογραφία της Γης» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, μτφρ. Αλεξάνδρα Γουργιώτη) της Αμερικανίδας Μάρσα Μπιόρνερουντ, γεωλόγου, καθηγήτριας περιβαλλοντικών σπουδών και γεωεπιστηµών στο Πανεπιστήµιο Lawrence των ΗΠΑ, η οποία έχει αξιοσημείωτη συγγραφική παρουσία στο πεδίο της επιστηµονικής εκλαΐκευσης. Η Μπιόρνερουντ αντιλαμβάνεται τις πέτρες και τους βράχους ως ημερολόγια που κράτησε ο πλανήτης μας στο πέρασμα του χρόνου. Μελετώντας τα, μπορούμε να «διαβάσουμε» την ιστορία που έχει αποτυπωθεί πάνω στον γήινο φλοιό. Όπως εξηγεί, τα κείμενα της Γης σώζονται σε ένα παλίμψηστο χειρόγραφο που έχει διαβρωθεί αναρίθμητες φορές και έχει ξαναγραφτεί εκ νέου.
Η Αμερικανίδα γεωλόγος ξεφυλλίζει την ιστορία του πλανήτη μας από τη στιγμή της δημιουργίας του μέχρι σήμερα με τρόπο ελκυστικό για τον μέσο αναγνώστη. Στην ουσία ανθρωποποιεί τη Γη φέρνοντάς την στη δική μας κλίμακα, ενώ ταυτόχρονα μας κάνει κοινωνούς των θεωριών που αναπτύχθηκαν στο πεδίο της γεωλογίας τους τελευταίους αιώνες μέσα από μια διεπιστημονική προσέγγιση που εκτείνεται από τη φιλοσοφία και την ιστορία μέχρι τη βιολογία και τη χημεία.
«Η Γη είναι ένας πολύ ευχάριστος πλανήτης και, σύμφωνα με τα πέτρινα ημερολόγιά της, έτσι ήταν για εκατομμύρια χιλιετίες. Εύκολα μπορούμε να ξεχάσουμε πόσο σημαντική είναι μια τέτοια κατάσταση, όπως τείνουμε να αγνοούμε την καλή μας υγεία μέχρι να αρρωστήσουμε […] Όποιος έχει παλέψει με τον διαβήτη, την κατάθλιψη ή τα χρέη γνωρίζει πόσο δύσκολο είναι να καταφέρει να διατηρήσει τη φυσιολογική, τη συναισθηματική ή την οικονομική του ισορροπία. Η διακοπή του ηλεκτρικού ρεύματος που αναστάτωσε τις ανατολικές Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά το καλοκαίρι του 2003 δείχνει επίσης πόσο δύσκολο είναι να κατασκευάζει κανείς σταθερά συστήματα οποιουδήποτε βαθμού πολυπλοκότητας. Πώς κατάφερε, λοιπόν, ένα μπλεγμένο κουβάρι από συστήματα χωρίς κεντρικό μηχανισμό ελέγχου (δίχως έναν εγκέφαλο, έναν διευθυντή ορχήστρας ή ένα διοικητικό συμβούλιο) να διατηρήσει την ισορροπία της Γης μέσα στον χρόνο; Η αλήθεια είναι πως αυτό δεν το γνωρίζουμε. Αν όμως δεν επικρατούσε αυτή η ισορροπία, δεν θα είχαμε εμφανιστεί εμείς για να θέτουμε ερωτήματα για τέτοιου είδους θέματα» γράφει η Μπιόρνερουντ.
INFO
Tο βιβλίο «Η αυτοβιογραφία της Γης» κυκλοφορεί από την Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης σε μετάφραση Αλεξάνδρας Γουργιώτη