Μια αίθουσα πλημμυρισμένη από έντονα φώτα. Μια πολυαισθητηριακή πισίνα με μπαλάκια, έντονο φωτισμό και ήχους, μια στήλη-ενυδρείο, πολλές και διαφορετικές υφές που κεντρίζουν την αφή.
Ο,τι χρειάζονται τα παιδιά με προβλήματα όρασης ώστε να έχουν τη δυνατότητα να νιώσουν και να διασκεδάσουν. Μιλάμε για την αίθουσα αισθητηριακής ολοκλήρωσης με το όνομα «Σκοτεινό δωμάτιο» που ολοκληρώθηκε πρόσφατα (με χορηγία του Ιδρύματος Ωνάση) στο Κέντρο Εκπαιδεύσεως και Αποκαταστάσεως Τυφλών (ΚΕΑΤ) στην Καλλιθέα. Η αίθουσα θα χρησιμοποιείται από τους μαθητές και των έξι δομών που φιλοξενούνται στο ΚΕΑΤ: το Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Τυφλών Καλλιθέας, το Ειδικό Νηπιαγωγείο Τυφλών Καλλιθέας, το Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Τυφλοκωφών Καλλιθέας, το 1ο Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης για παιδιά με αναπηρία όρασης «Μπέττυ Λεωτσάκου» και το Τμήμα Εκπαίδευσης και Προνηπιακό τμήμα ΚΕΑΤ. Το ΚΕΑΤ είναι ο εθνικός φορέας υποστήριξης των ατόμων με οπτική αναπηρία. Από την ίδρυσή του το 1906 (ως Οίκος Τυφλών) μέχρι σήμερα συμβάλλει στην εκπαίδευση, την ένταξη, την υποστήριξη και την επαγγελματική αποκατάσταση των τυφλών συνανθρώπων μας.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Η Αφροδίτη Μπεκιάρη, προϊσταμένη του Ειδικού Νηπιαγωγείου Τυφλών Καλλιθέας, γνωρίζοντας την ευαισθησία του Ιδρύματος Ωνάση προς τα άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, απευθύνθηκε σε αυτό ώστε να συνδράμει στη δημιουργία ενός πολυαισθητηριακού χώρου. Η απάντηση, βεβαίως, ήταν θετική. Και πώς θα μπορούσε να ήταν διαφορετικά; «Το Ιδρυμα Ωνάση εδώ και δεκαετίες στηρίζει τον τομέα της Ειδικής Αγωγής ενισχύοντας δομές, σχολεία και τμήματα ένταξης με εξοπλισμό, βιβλία αλλά και εποπτικά μέσα προκειμένου να διευκολύνει και να ενισχύσει το εκπαιδευτικό έργο των παιδαγωγών. Επιπλέον, στο –θεσμοθετημένο από το 1978– πρόγραμμα υποτροφιών του Ιδρύματος συμπεριλαμβάνεται ο κλάδος της ειδικής αγωγής για μεταπτυχιακές σπουδές αλλά και διδακτορική έρευνα σε ΑΕΙ της χώρας μας και του εξωτερικού. Η χορηγία λοιπόν προς το ΚΕΑΤ της Καλλιθέας αποτελεί φυσική συνέχεια του έργου μας» μας εξηγεί η Χριστίνα Παναγιωτάκου, υπεύθυνη εκπαιδευτικών προγραμμάτων Ιδρύματος Ωνάση.
Η κ. Μπεκιάρη μας περιγράφει και το πιο σημαντικό κομμάτι του εγχειρήματος: το όφελος που θα αποκομίσουν τα παιδιά. «Το δωμάτιο αισθητηριακής ολοκλήρωσης βοηθά τα παιδιά με μερική ή ολική απώλεια όρασης και πολλαπλές αναπηρίες να οργανώνουν και να επεξεργάζονται τις προσλαμβανόμενες αισθητηριακές πληροφορίες. Τα διάφορα υλικά, οι αντιθέσεις, οι διαφορετικές υφές και τα έντονα φώτα προκαλούν αισθητηριακά ερεθίσματα, προσλαμβανόμενα αυθόρμητα και με παιγνιώδη τρόπο μέσω των αισθήσεων. Ενθαρρύνονται έτσι η εμπιστοσύνη και η χαλάρωση μέσα από το μη καθοδηγούμενο παιχνίδι, την ενεργή συμμετοχή και την αλληλεπίδραση. Ενεργοποιούνται η περιέργειά τους και το κίνητρο για εξερεύνηση, πάντα μέσα σε ένα ασφαλές περιβάλλον».
Ο Μενέλαος Τσαούσης, διοικητής και πρόεδρος ΔΣ του ΚΕΑΤ, μας δίνει επιπλέον ουσιαστικές πληροφορίες για τη λειτουργία των χώρων αυτών: «διεθνώς, σε όλα τα σύγχρονα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα υπάρχουν αντίστοιχα πολυαισθητηριακά ή σκοτεινά δωμάτια τα οποία έχουν αποδειχτεί απολύτως αναγκαία για την ανάπτυξη των αισθήσεων στα παιδιά με οπτική αναπηρία. Χρησιμοποιούνται σε δραστηριότητες, ασκήσεις και παιχνίδια από διαφορετικές ειδικότητες, όπως εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές, εκπαιδευτές κινητικότητας και προσανατολισμού, ψυχολόγους κ.ά.». Το σκοτεινό δωμάτιο περιλαμβάνει τα πιο σύγχρονα και ποιοτικά βοηθήματα για την ανάπτυξη των οπτικών, απτικών και ακουστικών ικανοτήτων των παιδιών». Και κατ’ επέκταση μας εξηγεί τον λόγο που έχουν λάβει αυτή την ιδιαίτερη ονομασία: «Προκειμένου να λειτουργήσουν καλύτερα τα οπτικά ερεθίσματα, δηλαδή τα φώτα (λάμπες LED σε διάφορους χρωματισμούς και σχέδια), πρέπει να δημιουργήσουμε συνθήκες συσκότισης, όπως ακριβώς συμβαίνει σε ένα σκοτεινό δωμάτιο εμφάνισης φωτογραφιών. Ετσι αρχικά αυτά τα δωμάτια ονομάστηκαν “σκοτεινά δωμάτια” (dark rooms) αν και σήμερα χρησιμοποιείται περισσότερο ο όρος “sensory room” ή “multisensory room” (αισθητηριακό ή πολυαισθητηριακό) δωμάτιο, ακριβώς επειδή αναφερόμαστε όχι μόνο στα οπτικά αλλά και στα απτικά και ακουστικά ερεθίσματα».
Ρωτάμε τον κ. Τσαούση κατά πόσο η πολιτεία παρέχει τις κατάλληλες συνθήκες στα άτομα (κυρίως στα παιδιά) με προβλήματα όρασης ώστε να διευκολύνεται η καθημερινότητά τους, να λαμβάνουν σωστή εκπαίδευση, να αναπτύσσουν τις ικανότητές τους και να γίνονται τελικά ανεξάρτητοι και ενεργοί πολίτες; «Αποτελεί υποχρέωση της πολιτείας, κατ’ εφαρμογή των δικαιωμάτων των παιδιών και των ατόμων με αναπηρία, η όσο το δυνατόν καλύτερη εκπαίδευσή τους, η παροχή υποστήριξης με στόχο την άρση του αποκλεισμού τους από τα κοινωνικά δρώμενα καθώς επίσης και η δημιουργία συνθηκών ισότιμης και αυτόνομης διαβίωσης» μας απαντά.
To Ίδρυμα Ωνάση ευαίσθητο ως προς την ειδική εκπαίδευση
«Κάθε αίτημα που καταφτάνει στο ίδρυμα μέσω της ηλεκτρονικής μας φόρμας εξετάζεται με προσοχή και προσπαθούμε όλες οι δράσεις μας να έχουν πολλαπλασιαστικά οφέλη για τους παραλήπτες. Οραμά μας είναι οι μαθητές σε κάθε γωνιά της Ελλάδας να έχουν τα μέσα προκειμένου να αναπτύξουν το δυναμικό τους και να απελευθερώσουν τις δυνάμεις τους. Πιστεύουμε στο λειτούργημα του παιδαγωγού και το σημαντικό έργο που προσφέρει και προσπαθούμε να συνδράμουμε με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο, πάντα σε συνεργασία με την εκάστοτε εκπαιδευτική κοινότητα» μας λέει η Χριστίνα Παναγιωτάκου. Μάλιστα το Ιδρυμα Ωνάση μετράει ήδη πέντε χρόνια εκπαιδευτικών δράσεων στον τομέα της ειδικής αγωγής, με εξέχοντα παραδείγματα το εργαστήριο «Η μουσική αγαπάει τον αυτισμό», που έχει ταξιδέψει 36 φορές σε πόλεις ανά την Ελλάδα, και το πρόγραμμα «Boarding pass στον αυτισμό», το οποία βοηθά παιδιά με διαταραχές αυτιστικού φάσματος να εξοικειωθούν με τη διαδικασία ενός αεροπορικού ταξιδιού. «Ο στόχος μας σε όλα τα προγράμματα παραμένει και εδώ ο ίδιος: να έχουν όσο το δυνατόν περισσότερα παιδιά το δικαίωμα στην “απόδραση”. Να αναπτύσσουμε ουσιαστικές δράσεις που λειτουργούν επικουρικά στη συμπερίληψη και δίνουν ευκαιρίες για την ανάπτυξη των κοινωνικών τους δεξιοτήτων» συμπληρώνει.
INFO: ΚΕΑΤ, Ελευθερίου Βενιζέλου 210 & Σπάρτης, Καλλιθέα, Αθήνα
