To Kατάρ υποδέχεται ένα Μουντιάλ ορφανό από χαμόγελο, με διεθνή κατακραυγή για όσα κρύβονται κάτω από το χαλί
To Moυντιάλ του 2022 αρχίζει απόψε, χωρίς χορδές και χωρίς όργανα, χωρίς κύμβαλα εύηχα και φανούς και λαμπάδες. Τη λέξη «γιορτή», που συνόδευε κατά κόρον προηγούμενες (και επόμενες) διοργανώσεις δεν τη χρησιμοποιεί κανένας για το Παγκόσμιο Κύπελλο του Κατάρ, με εξαίρεση εκείνους που γέμισαν τις τσέπες μέχρι σκασμού. Το ζάπλουτο Εμιράτο του Περσικού Κόλπου ανοίγει τις πύλες και υποδέχεται τους επισκέπτες με φθινοπωρινό λιοπύρι, οσμή αργού πετρελαίου και υποσχέσεις που οι ντόπιοι γελάνε όταν τις ξεστομίζουν. Η κίβδηλη φούσκα «προόδου» δεν ξεγελάει κανέναν, αφού είναι ήδη διάτρητη και θα σκάσει με πάταγο τη Δευτέρα 19 Δεκεμβρίου, αμέσως μετά τον τελικό. Ποιος θα κατακτήσει το τρόπαιο που επί τέσσερα χρόνια κατοικοεδρεύεις το Παρίσι; Ποιος νοιάζεται;
Το αστείο θα έπρεπε να τελειώσει όταν άνοιξε ο ασκός του Αιόλου και σκόρπισε στους πέντε ανέμους το φληνάφημα περί δίκαιης ανάθεσης. Η χώρα που δεν είχε καμία δουλειά να διοργανώσει μία φιέστα του παρακμιακού στη Μέση Ανατολή ποδοσφαίρου αποδείχθηκε ότι πήρε τη διοργάνωση με τον παρά του, λαδώνοντας αξιωματούχους της FIFA και άλλα πρόσωπα που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη διαδικασία.
Ο ατιμασμένος μεγαλοπαράγοντας Τζακ Ουόρνερ τσέπωσε 2 εκατομμύρια δολάρια από μία εταιρία που σχετίζεται με την καμπάνια του Κατάρ, ενώ αρκετοί Αφρικανοί επίσημοι εισέπραξαν την «ταρίφα» του 1,5 εκατομμυρίου. Έντεκα μέλη της FIFA πιάστηκαν στη φάκα το 2015 στη Ζυρίχη, οπότε η διαδικασία που έστειλε τα Μουντιάλ του 2018 στη Ρωσία και του 2022 στο Κατάρ πέρασε στο μικροσκόπιο.
Οι αποκαλύψεις οδήγησαν στον εξοστρακισμό του Ζεπ Μπλάτερ, του ανθρώπου που ως πρόεδρος της FIFA σήκωσε πρώτος το καρτελάκι με την ένδειξη «QATAR». Σήμερα ο Μπλάτερ δηλώνει ότι «το Μουντιάλ στο Κατάρ είναι ένα λάθος», αλλά με αοριστίες και χωρίς να αγγίζει κάποια από τις πληγές που χαίνουν. «Το ποδόσφαιρο παραείναι μεγάλο για ένα τόσο μικρό κράτος», λέει σιβυλλικά. Στον πλανήτη ποδόσφαιρο, το μεγαλείο μίας χώρας εξαρτάται από το μέγεθος του θησαυροφυλακίου της.
Το εκκωφαντικό σκάνδαλο οδήγησε τη FIFA σε αλλαγή ηγεσίας με επιστράτευση των «αδιάφθορων», αλλά το χρίσμα για το 2022 σκάλωσε στα μανίκια της κελεμπίας. Το Κατάρ υποσχέθηκε τη φιέστα του αιώνα και δεσμεύτηκε να μετατρέψει το αιώνιο καλοκαίρι του Περσικού σε φθινόπωρο, ειδικά για το χατίρι της μπάλας: γήπεδα με κλιματιστικό σύστημα που θα το ζήλευαν και τα απέραντα εμπορικά κέντρα της Ντόχα, τεχνητά δάση δανεικά από τον σκανδιναβικό βορρά, μουσκεμένα συντριβάνια που αναβλύζουν παγάκια Ανταρκτικής.
Υπό έναν όρο, όμως: να διεξαχθεί το Μουντιάλ Νοέμβριο-Δεκέμβριο, που έχει μια σχετική δροσούλα, όταν δύει ο αδυσώπητος ήλιος της ερήμου. Τι κι αν πέφτει καταμεσίς των αγωνιστικών υποχρεώσεων όλων των ποδοσφαιρικών ομάδων της υφηλίου; Για τα πετροδολάρια, έπρεπε να γίνει μία εξαίρεση και μερικές θυσίες. Δεν είναι δα τόσο απαραίτητο, να συνοδευτεί το Παγκόσμιο Κύπελλο από την ιεροτελεστία μπαλκόνι, πίτσες, μπίρες. Οι δε ποδοσφαιριστές, επαγγελματίες είναι, το όνειρό τους ζουν, θα ανασκουμπωθούν και θα δείξουν κατανόηση. Οι μήνες των καλοκαιρινών διακοπών θα μείνουν ίδιοι και απαράλλαχτοι, είτε το Μουντιάλ γίνει Ιούνιο είτε Νοέμβριο.
Και κάπως έτσι, το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2022 ορίστηκε να γίνει τους χειμωνιάτικους μήνες, για πρώτη φορά στα χρονικά. Η FIFA αγνόησε την κατακραυγή και προχώρησε στο παρασύνθημα, ποντάροντας στα ταμεία που θα ζεσταθούν και στην προσμονή που θα πολλαπλασιαστεί. «Θα είναι όλα έτοιμα στην ώρα τους και θα περάσετε ζάχαρη», υποσχέθηκε το Κατάρ.
Τη μέρα που η Ντόχα ανέλαβε τη διοργάνωση, δεν διέθετε ούτε μισό γήπεδο που να πληρεί τις προδιαγραφές, πέρα από κάτι αλάνες του ψωραλέου τοπικού πρωταθλήματος. Ωστόσο, είχε άφθονο χρόνο για να προετοιμαστεί, απεριόριστο χρήμα και φτηνά εργατικά χέρια, εισαγόμενα από τις πάμπτωχες χώρες της Μέσης Ασίας: Μπανγκλαντές, Νεπάλ, Πακιστάν και πέριξ.
Εάν πιστέψουμε τους πρόσφατους υπολογισμούς των ηρώων που άντεξαν να μετρήσουν τα μηδενικά, το Κατάρ ξόδεψε 212 δισεκατομμύρια ευρώ για να φτάσει από το μηδέν στο άπειρο. Το ποσό είναι αστρονομικό ακόμα και για διοργάνωση Ολυμπιακών Αγώνων, πόσο μάλλον Παγκοσμίου Κυπέλλου ποδοσφαίρου.
Μόλις πριν από τέσσερα χρόνια, το κοντέρ των Ρώσων έγραψε 11,5 δισεκατομμύρια. Οι Βραζιλιάνοι, που το 2014 ξεκίνησαν με μοναδικό εφόδιο την αγάπη των ντόπιων για το τόπι, έβγαλαν από τον κορβανά τους 15 δις, με ορίζοντα βεβαίως και τους Ολυμπιακούς Αγώνες που ακολουθούσαν. Σε όλες τις προηγούμενες διοργανώσεις (Ν.Αφρική, Γερμανία, Ιαπωνία-Ν.Κορέα, Γαλλία) το κόστος δεν ξεπέρασε τα επτά ψηφία.
Οι Αμερικανοί, που είχαν μηδαμινή ποδοσφαιρική παράδοση αλλά ξέρουν από χορηγίες και σκέφτονται και το τελευταίο σέντσι, έκαναν Παγκόσμιο Κύπελλο με 500 ψωροεκατομμυριάκια το 1994. Η απόφαση της FIFA να τους αναθέσει την επόμενη διοργάνωση (από κοινού με Καναδά και Μεξικό) μοιάζει με πυροσβεστική επιχείρηση, προκειμένου να ξεχαστεί το φιάσκο των προηγούμενων αναθέσεων.
Οι επόμενοι που περιμένουν δικαίωση είναι οι έτεροι φωνακλάδες, Άγγλοι και Αυστραλοί. Κάπως έτσι κινήθηκε και η ΔΟΕ, για να εξιλεωθεί για τα ασημωμένα ανοίγματά της σε Κινέζους και λοιπούς στιγματισμένους: Ολυμπιακοί Αγώνες του 2028 στο Λος Άντζελες, του 2032 στο Μπρισμπέιν. Παστρικές δουλειές! Οι φήμες λένε ότι το Μουντιάλ του 2030 το θέλουμε και …εμείς, αλλά ας κάνουμε το κορόιδο μπας και ξεχαστεί.
Όλα αυτά θα περνούσαν στην ιστορία ως πταίσματα, εάν οι σκιές περιορίζονταν στο οικονομικό. Εν έτει 2022, ουδείς έχει την ψευδαίσθηση ότι τα Παγκόσμια Κύπελλα και οι Ολυμπιάδες είναι οτιδήποτε άλλο από μπίζνες με ουρά και πολύχρωμες φιέστες χρήματος. Το Κατάρ, το «υπερβολικά μικρό για ένα κολοσσιαίο εγχείρημα» κατά τον Μπλάτερ, έχει όλες τις φωλιές του λερωμένες. Γιατί πρέπει η διεθνής αθλητική κοινότητα να γίνει πλυντήριο τόσων αμαρτιών;
Η πολύκροτη έρευνα που δημοσιεύτηκε στον εκπάγλου εγκυρότητας Guardian το 2013, σε συνεργασία με τη Διεθνή Αμνηστία και άλλες οργανώσεις προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σήκωσε φουρτούνα που δεν κόπασε ούτε για μια στιγμή στα 9,5 χρόνια που ακολούθησαν.
Η Ντόχα αρνήθηκε μετά βδελυγμίας τον αιματηρό ισχυρισμό για 6.500 νεκρούς εργάτες, εξηγώντας ότι τα θανατηφόρα ατυχήματα συνέβησαν σε άσχετα με το Μουντιάλ έργα, αποτελούν «φυσιολογική στατιστική» και πάντως δεν αποδίδονται σε απάνθρωπες συνθήκες εργασίας. Για το διαβόητο σύστημα «καφάλα», βέβαια, που θυμίζει δουλεμπόριο αφού οι κακοπληρωμένοι ξένοι εργάτες παραδίδουν εξαρχής τα διαβατήριά τους στον εργοδότη, δεν υπήρξε διάψευση.
Απτόητες από τις χλιαρές διαψεύσεις, πολλές δυτικές Ομοσπονδίες (και κυβερνήσεις), όπως η Αγγλική και η Αυστραλιανή, εισηγούνται επίμονα την ίδρυση ειδικού ταμείου για να αποζημιώσουν τις οικογένειες των θυμάτων. Η FIFA του Τζιάνι Ινφαντίνο εκτοξεύει τη μπάλα στην εξέδρα, αφού δεν θέλει να φανεί ένοχη ή συνένοχη για πιθανά εγκλήματα και τη συγκάλυψή τους. Εκτός των άλλων, η Παγκόσμια Ομοσπονδία φοβάται και νομικές συνέπειες.
Το Κατάρ, στο μεταξύ, φρόντισε να διώξει όλους τους ξυπόλητους εργάτες από τη χώρα, για να μη τους βλέπουν οι Μουντιαλικοί τουρίστες και τους χαλάει η ζαχαρένια. Κάπου ένα εκατομμύριο επισκέπτες αναμένονται να στριμωχτούν στο κρατίδιο στις επόμενες τέσσερις εβδομάδες.
«Δεν θα λύσουμε εμείς τα προβλήματα της οικουμένης», εκλιπαρεί η FIFA στην επιστολή που απέστειλε στις 32 ομάδες παραμονές του Μουντιάλ: «Στις εβδομάδες που έρχονται, ας ασχοληθούμε αποκλειστικά με το ποδόσφαιρο». Οι Βορειοευρωπαίοι εκτόξευσαν το ραβασάκι στο καλάθι των αχρήστων, αφού πρώτα το μοιράστηκαν με τα μέσα ενημέρωσης. «Μερικά πράγματα είναι σημαντικότερα από τη μπάλα», απάντησαν οι λίγοι ασυμβίβαστοι.
Σε πολλές χώρες, ωστόσο, λιγότερο παθιασμένες με τον ανθρωπισμό και τη δημοκρατία, η έκκληση φαίνεται να πιάνει τόπο. «Οφείλουμε να σεβαστούμε την τοπική κουλτούρα του Κατάρ, όπως θα ζητούσαμε και εμείς αν κάναμε τους αγώνες στα μέρη μας», είναι η επωδός που έγινε μουσική στα αυτιά των Εμίρηδων. Όπως και να το κάνουμε, άλλα μυαλά κουβαλάνε οι Δανοί και οι Βρετανοί, άλλα οι Ιρανοί και οι Σενεγαλέζοι.
Η «τοπική κουλτούρα» όμως δεν έχει να κάνει με φολκλορικούς χορούς, εκκεντρικές ενδυμασίες και γραφικά έθιμα. Το θεοκρατικό Κατάρ βρίσκεται σε περίοπτη θέση σε όλες τις λίστες καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η διεθνής απομόνωση αποτελεί μοναδική δικλίδα άμυνας.
Μολαταύτα, η αθλητική κοινότητα πράττει το ακριβώς αντίθετο: ανοίγει την αγκάλη της και τρυπώνει οικειοθελώς στη «φούσκα» της τεχνητής προόδου. «Η ομοφυλοφιλία είναι εγκεφαλική βλάβη», δήλωσε 10 μέρες πριν τη σέντρα ένας από τους πρεσβευτές του Μουντιάλ. Εάν ο πρεσβευτής λέει τέτοια, τι είδους κουβέντες ανταλλάσσονται πίσω από τις κλειστές πόρτες των παλατιών και μέσα στις φυλακές όπου κρατούνται πολίτες καταδικασμένοι για εγκλήματα ηθικής;
Η «Σαρία» απαγορεύει με βαρύτατες ποινές (πολυετή φυλάκιση, μαστιγώματα, σε ακραίες περιπτώσεις θανάτωση) ακόμα και καθημερινές εκδηλώσεις τρυφερότητας ανάμεσα σε αγοράκι και κοριτσάκι: σεξ εκτός γάμου, φιλιά και χάδια σε δημόσια θέα και άλλα σαλιαρίσματα. Και δεν πρόκειται να χαριστεί δα στους αλλοδαπούς.
Οι δυτικοί δημοσιογράφοι που απειλούν να κατεβάσουν τον φερετζέ των Εμίρηδων για να αποκαλύψουν το πραγματικό πρόσωπο της χώρας βρίσκονται αντιμέτωποι με εκστρατεία τρομοκράτησης, σιωπηρής ή λιγότερο σιωπηρής. Οι τραμπουκισμοί σε βάρος δανέζικου τηλεοπτικού συνεργείου, που δεν πολιτικολογούσε καν τη στιγμή της επίθεσης, αποτελούσαν προφανώς προειδοποιητική βολή, προς γνώση και συμμόρφωση του επόμενου τολμηρού.
Η Ντόχα καταγγέλλει διεθνή υποκρισία και, για να είμαστε τίμιοι, έχει ένα κάποιο δίκαιο. Γιατί δεν στοχοποιήθηκαν σε παρόμοιο βαθμό άλλα κράτη, με βεβαρημένο ποινικό μητρώο, όταν ανέλαβαν μεγάλες διοργανώσεις; Γιατί απειλήθηκε με μποϊκοτάζ το Κατάρ και όχι η Κίνα; Γιατί οι Δανοί φορούν μαύρες φανέλες το 2022 αλλά εμφανίστηκαν με το κόκκινο της φωτιάς το 2018 στη Μόσχα; Ή μήπως έχουν δικαίωμα να εμπορεύονται ηθική ανωτερότητα οι ΗΠΑ του Τραμπισμού και των όπλων; Αυτός δεν είναι ο παγκόσμιος χωροφύλακας που αιματοκύλησε –μεταξύ άλλων- τον αραβικό κόσμο;
Γιατί στο Μουντιάλ επιτρέπεται η συμμετοχή του Ιράν και όχι της Ρωσίας; «Διώξτε τους Πέρσες που σφάζουν τις γυναίκες και καλέστε τιμής ένεκεν εμάς στη θέση τους», απαίτησαν οι …Ουκρανοί. Οι συνεντεύξεις Τύπου των Ιρανών εξελίχθηκαν σε κομφούζιο, αφού οι περισσότερες ερωτήσεις από δυτικά Μέσα αφορούσαν τις διαδηλώσεις στην Τεχεράνη, την καταστολή και τις θανατικές καταδίκες χιλιάδων ανθρώπων.
Οι αρχηγοί πολλών ομάδων θα φορέσουν περιβραχιόνιο στα χρώματα του ουρανίου τόξου, αλλά οι συμβολικές χειρονομίες μοιάζουν πια ασήμαντες, τώρα που ανάβουν τα φώτα και αρχίζουν τα γκολ. Πέρα από τα υπόλοιπα κουσούρια του, το Κατάρ δεν έχει το παραμικρό ίχνος ποδοσφαιρικής παράδοσης, ενώ το όποιο αθλητικό οικοδόμημα της μικροσκοπικής χώρας βασίζεται σε χρυσοπληρωμένες μεταγραφές πρωταθλητών από την Αφρική, τη Βραζιλία και άλλα μέρη όπου το ταλέντο περισσεύει και η πείνα μαστίζει.
Μπροστά στον κίνδυνο διεξαγωγής αγώνων του Μουντιάλ μπροστά σε παγωμένες μισοάδειες εξέδρες, οι διοργανωτές πλήρωσαν όλα τα έξοδα χιλιάδων ξένων πρόθυμων ταξιδιωτών (που αποδέχθηκαν να γεμίσουν τα social media με παινέματα και ιαχές), ενώ «κατασκεύασαν» πυρήνες φανατικών οπαδών, ντύνοντας ντόπιους στα χρώματα της Γαλλίας, της Ουρουγουάης, της Ιαπωνίας, της Τυνησίας.
Το «Αλοζανφάν» θα ακουστεί με αραβικό αξάν, οι «Ουαλλοί» θα έχουν δέρμα παράδοξα σκούρο, ενώ η κάθετη απαγόρευση του αλκοόλ καταργήθηκε μέσα στις Ζώνες Φιλάθλων, μόνο για το τρίωρο που προηγείται της σέντρας. Η μισόλιτρη μπύρα κοστίζει 13 ευρώ, αλλά αυτό είναι το λιγότερο. Το μείζον είναι αυτό που θα υποστεί ένας πολίτης του Κατάρ, εάν συλληφθεί πιωμένος αργά το βράδυ ένα χιλιόμετρο μακριά από το γήπεδο.
