Από το «Moulin à café» του ντανταϊστή Μαρσέλ Ντισάν μέχρι τον «Συνταξιούχο» του σπουδαίου ζωγράφου του ελληνικού κριτικού ρεαλισμού Χρόνη Μπότσογλου και από τους γορίλες του πλέον εμπορικού σύγχρονου Γάλλου γλύπτη Ρίσαρ Ορλινσκί μέχρι τις χαρακτηριστικές ανάγλυφες παραστάσεις και τις αρχετυπικές μορφές του Aλέκου Κυραρίνη, τo φετινό εικαστικό καλοκαίρι προμηνύεται άκρως ενδιαφέρον και δελεαστικό. Η Αθήνα, τα Ιωάννινα, η Ελευσίνα αλλά και η Υδρα, η Ανδρος και ο Πόρος είναι μερικά από τα μέρη όπου το φιλότεχνο κοινό θα έχει πολυποίκιλες εικαστικές «συναντήσεις» με το έργο σημαντικών καλλιτεχνών.
Ο Ξενάκης, ο Λοτρέκ και η πόλη
Παρόλο που η πρωτεύουσα αδειάζει το καλοκαίρι, τα μεγάλα ιδρύματα της Αθήνας, όπως το ΕΜΣΤ, η Εθνική Πινακοθήκη και το Μουσείο Γουλανδρή, σε καμία περίπτωση δεν κατεβάζουν… ρολά, αντιθέτως φέτος φέρνουν ζωντανές και σημαντικές διοργανώσεις. Το Παγκράτι για άλλη μια φορά υποδέχεται σπάνια και σημαντικά έργα μεγάλων καλλιτεχνών, με το Μουσείο Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή να εκθέτει έργα σε χαρτί των Τουλούζ Λοτρέκ, Αριστίντ Μαγιόλ, Ζορζ Μπρακ, Φερνάρ Λεζέ, Ζουάν Μιρό, Aνρί Ματίς, Μπαλτίς, Πάμπλο Πικάσο, πολλά από τα οποία θα παρουσιαστούν για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό. Η έκθεση τιτλοφορείται «Μνήμες λουσμένες στο όνειρο – Η τέχνη του πολλαπλού από τη Συλλογή του Ιδρύματος Β&Ε Γουλανδρή» και θα διαρκέσει από τις 5/8 έως τις 3/12.
Μια μεγάλη αναδρομική έκθεση αφιερωμένη στον σημαντικό Ελληνα καλλιτέχνη του 20ού αιώνα Iάννη Ξενάκη θα παρουσιάσει το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στα τέλη του Ιουνίου, σε συνεργασία με τη Φιλαρμονική του Παρισιού. Εκατόν ένα χρόνια από τη γέννησή του, το έργο του συνθέτη, μηχανικού και αρχιτέκτονα παραμένει ακόμη ρηξικέλευθο και πρωτοπόρο και η έκθεση του ΕΜΣΤ θα επιχειρήσει μέσα από το αρχείο του να φέρει το κοινό σε επαφή με την προσωπικότητα, το έργο αλλά και τα πολιτικά και πολιτιστικά κινήματα της εποχής του που τον καθόρισαν. Λίγο πιο έξω από την Αθήνα αλλά μες στην Αττική η 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης έχει μια ακόμη ενδιαφέρουσα εικαστική πρόταση, με το «Μυστήριο 3 – Elefsina Mon Amour» σε επιμέλεια της διευθύντριας του ΕΜΣΤ Κατερίνας Γρέγου, όπου καλλιτέχνες επιχειρούν μια κοινωνικοπολιτική ανάγνωση της Ελευσίνας. Η πόλη είναι χαρακτηριστική μεταβιομηχανική περίπτωση και ένα ιδανικό μέρος για να διερευνηθούν σημαντικές σύγχρονες παγκόσμιες διαδικασίες και κρίσιμα ζητήματα της εποχής: από την οικονομική αναδιάρθρωση, τους μετασχηματισμούς στη βιομηχανική παραγωγή και την εργασία μέχρι τα περιβαλλοντικά θέματα, τη μετανάστευση, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την πολιτιστική ταυτότητα (5/7-30/9). Στο ίδιο μήκος κύματος και με επίκεντρο τη μελέτη της πόλης η Εθνική Πινακοθήκη –που κατά τα φαινόμενα έχει περάσει σε νέα φάση με τη Συραγώ Τσιάρα πλέον στο τιμόνι– θα φιλοξενήσει την έκθεση «Αστυγραφία» (εγκαίνια στις 21/6) που αντιμετωπίζει την πόλη ως εμπειρία, εξετάζει την αστικοποίηση, την ανοικοδόμηση και την εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση στο πλαίσιο των ραγδαίων αλλαγών που συνέβησαν μεταπολεμικά στην ελληνική κοινωνία. Οι καλλιτέχνες συλλαμβάνουν και αναπαριστούν την πόλη όχι μόνο ως δομημένο περιβάλλον που τους εμπεριέχει αλλά και ως καθημερινό βίωμα.
Τα «Plasmata», η «Mήδεια» και ο ΜακΚέιμπ
Από το Πεδίον του Αρεως τα «Plásmata ΙΙ», η δεύτερη έκδοση της εξαιρετικά πετυχημένης έκθεσης ψηφιακής τέχνης της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, μεταφέρει το εικαστικό ενδιαφέρον εκτός Αθήνας, στα Ιωάννινα, και μας καλεί να εξερευνήσουμε 28 διαφορετικούς σταθμούς μες στην πόλη. Να περπατήσουμε σε μια διαδρομή κατά μήκος της μεθορίου του κάστρου και της λίμνης όπου θα κυριαρχούν τα 19 έργα της έκθεσης αλλά και ιστορίες που χαρακτηρίζουν εννιά, κάποιες φορές μυστικά, τοπόσημα των Ιωαννίνων (16/6-9/7)!
Αφήνουμε την Ηπειρο και κατηφορίζουμε προς την Πελοπόννησο όπου φέτος, έπειτα από 22 χρόνια αδράνειας, όσοι επισκεφτούν το Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου θα μπορούν να δουν και μια πολύ ιδιαίτερη έκθεση στον εκθεσιακό χώρο. Το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου διοργανώνει έκθεση αφιερωμένη στη «Μήδεια» η οποία εστιάζει στην παρουσία της τραγικής ηρωίδας στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου από το 1956 –που υποδέχτηκε την παράσταση του Εθνικού Θεάτρου σε σκηνοθεσία του Αλέξη Μινωτή με τη θρυλική Κατίνα Παξινού στον ομώνυμο ρόλο– και περιλαμβάνει τεκμήρια από την αρχειακή συλλογή του Φεστιβάλ και των υπόλοιπων πολιτιστικών οργανισμών και θιάσων που έχουν ανεβάσει «Μήδεια» στην Επίδαυρο (7/7-26/8). Στον «ομφαλό της γης» είναι ο Αμερικανός φιλέλληνας Ρόμπερτ ΜακΚέιμπ που φέτος έχει την τιμητική του καθώς δύο εκθέσεις θα φιλοξενήσουν φωτογραφίες του. Στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Δελφών υπό τον τίτλο «H Eλλάδα μετά τον πόλεμο – Τα χρόνια της ελπίδας» θα εκτεθούν φωτογραφίες του που απεικονίζουν τον τόπο και τους ανθρώπους στα μεταπολεμικά χρόνια, από την Ηπειρο μέχρι την Κρήτη και από την Πύλο μέχρι τη Ρόδο (10/6-30/9), ενώ το Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών ανάμεσα στα αρχαία εκθέματά του θα φιλοξενήσει 26 επιλεγμένες ασπρόμαυρες φωτογραφίες του αρχαιολογικού χώρου των Δελφών που τράβηξε ο ΜακΚέιμπ στη δεκαετία του 1950 (10/6-31/12).
Από τον Αργοσαρωνικό στις Κυκλάδες
«Τι έκθεση θα έχουν φέτος στην Ανδρο οι Γουλανδρήδες;». Ετσι συνήθως ξεκινάει η σκέψη των περισσότερων για την κάθε θερινή εικαστική σεζόν. Το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή θα φιλοξενήσει μεγάλη αναδρομική έκθεση του ζωγράφου Χρόνη Μπότσογλου, που έφυγε πέρσι από τη ζωή, με τίτλο «Η αδιάλλακτη ειλικρίνεια της ενσυναίσθησης» και θα περιλαμβάνει πάνω από εκατό έργα του ζωγράφου, κάποια μάλιστα από αυτά αδημοσίευτα (2/7-1/10).
Από την άλλη, το νησί της Υδρας αποτελεί από μόνο του ένα σημαντικό πόλο πολιτισμού ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες φιλοξενεί πολυάριθμες εκθέσεις. Το Ιδρυμα ΔΕΣΤΕ του Δάκη Ιωάννου είναι αυτό που κάθε χρόνο φέρνει στην Ελλάδα έργα καλλιτεχνών που θα ήταν σχεδόν αδύνατο να δούμε στη χώρα μας. Οπως για παράδειγμα τον «Μύλο του καφέ» («Moulin à café», 1911) του Μαρσέλ Ντισάν που θα φιλοξενηθεί μεταξύ άλλων στα παλιά Σφαγεία στην έκθεση «Dream Machines». Η έκθεση διερευνά την επίδραση της τεχνολογίας στην ανθρώπινη φαντασία και περιλαμβάνει έργα-δάνεια από τη συλλογή του Δάκη Ιωάννου και συνεισφορές από αρκετούς καλλιτέχνες. Ενδεικτικά θα δούμε έργα των Φίσλι και Βάις, Ναταλί Τζούρμπεργκ, Χανς Μπεργκ, Μπράιον Γκίσιν, Τζεφ Κουνς, Μίκα Ρότενμπεργκ, Στούρτεβαντ (20/6-30/10). Το Ιστορικό Αρχείο Μουσείο Υδρας παρουσιάζει την –πρώτη στην Ελλάδα– έκθεση του Platon (κατά κόσμον Πλάτωνα Αλέξη Χατζημιχάλη) με τίτλο «Φύση-Ω-Θεραπεία». Ο πρέσβης της Ελλάδας στο Μαρόκο, το Βέλγιο και το Βιετνάμ –και πολυσχιδής καλλιτέχνης– παρουσιάζει έργα που έχει δημιουργήσει αποκλειστικά με υλικά από τη φύση σε καλλιτεχνικές μητροπόλεις του κόσμου: Αθήνα, Λονδίνο, Παρίσι, Ανόι, Βρυξέλλες, Ραμπάτ, Υδρα (3-30/6). Με αφορμή μια σειρά από ιστορικά γεγονότα που έχουν λειτουργήσει καθοριστικά στο συλλογικό ασυνείδητο, από την Ελληνική Επανάσταση και τη Μικρασιατική Καταστροφή μέχρι τον Εμφύλιο και τη δικτατορία, είκοσι καταξιωμένοι εικαστικοί (ανάμεσά τους οι Ηώ Αγγελή, Δημήτρης Λεμπέσης, Αγγελος Παπαδημητρίου, Αρτεμις Ποταμιάνου, Παναγιώτης Ράππας, Ιφιγένεια Σδούκου, Ελευθερία Στόικου, Αγγελος Σκούρτης, Νίκος Τρανός, Ανναλίνα Φωτοπούλου, Γιώργος Χαρβαλιάς, Πάνος Χαραλάμπους) δημιουργούν έργα ζωγραφικής, σχέδια, φωτογραφίας, βίντεο και γλυπτά υπό τον τίτλο «Στην άλλη πλευρά της Ιστορίας» τα οποία θα παρουσιαστούν στην ιστορική Οικία Λάζαρου Κουντουριώτη (10/6-31/10).
Στο διπλανό νησί του Αργοσαρωνικού, τον Πόρο, τα τελευταία έντεκα χρόνια το Αρχαιολογικό Μουσείο σε συνεργασία με τη δραστήρια γκαλερί Citronne συνδιοργανώνουν έκθεση σύγχρονης τέχνης που συνδιαλέγεται με τα αρχαία ευρήματα. Φέτος η έκθεση του Aλέκου Κυραρίνη «Επί τύμβῳ» περιλαμβάνει δεκαπέντε έργα μεικτής τεχνικής, των οποίων η θεματολογία έχει αναφορές στις ανάγλυφες παραστάσεις των αττικών επιτύμβιων στηλών της κλασικής περιόδου. Στα έργα κυριαρχούν οι αρχετυπικές μορφές, οι οποίες απεικονίζονται μέσα σε αετωματικούς ναΐσκους περιστοιχισμένους από φυτικό διάκοσμο (έως 30/9). Στον αντίποδα, και όπως ταιριάζει στον κοσμοπολίτικο αέρα της Μυκόνου, φέτος για πρώτη φορά στην Ελλάδα η γκαλερί Kapopoulos Fine Arts ανοίγει μια νέα γκαλερί ειδικά για τα έργα του Γάλλου ποπ αρτ γλύπτη Ρίσαρ Ορλινσκί. Τα περίφημα άγρια ζώα του, οι εντυπωσιακοί μπλε γορίλες, οι λαμπερές αρκούδες, οι πολύχρωμοι δεινόσαυροι και οι εκτυφλωτικοί πάνθηρες τού έχουν χαρίσει τον τίτλο του σύγχρονου Γάλλου καλλιτέχνη με τις περισσότερες πωλήσεις έργων στον κόσμο. Τα εγκαίνια θα γίνουν στις 20/7 παρουσία του Ορλινσκί, ενώ η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου.
