«Ένα Γράμμα από την Υένη» - Ένα ντοκιμαντέρ για της προεκτάσεις της αστικής ανάπτυξης

Ένα φιλμ που θέτει κρίσιμα ερωτήματα σε σχέση με την αστική ανάπτυξη και τις οικολογικές προεκτάσεις της, με αφορμή το παράδειγμα της οικολογικής καταστροφής που έχει υποστεί η παραθαλάσσια πόλη της Σενεγάλης.

Ο πολιτιστικός οργανισμός Polygreen Culture & Art Initiative (PCAI), σε συνεργασία με τη Serpentine, την Τρίτη 25 Απριλίου, στις 19.00, παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα την περιβαλλοντική ταινία «Ένα Γράμμα από την Υένη» (“A Letter from Yene”) του Manthia Diawara στο Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή. Πρόκειται για ένα έργο-ανάθεση των PCAI, Serpentine και MUBI στο πλαίσιο το προγράμματος Back to Earth της Serpentine, που έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο Λονδίνο τον Ιούλιο του 2022. Την ελληνική πρεμιέρα του θα συνοδεύσει, αμέσως μετά την προβολή, Q&A με τον Hans Ulrich Obrist, καλλιτεχνικό διευθυντή της Serpentine, και τον σκηνοθέτη Manthia Diawara, ο οποίος επιστρέφει στην Αθήνα για αυτόν ακριβώς τον σκοπό.

Η ταινία “A Letter from Yene” προέκυψε μέσα από συνομιλίες του Diawara με την τοπική κοινότητα της παραθαλάσσιας πόλης Υένης της Σενεγάλης, περιοχή όπου ο καλλιτέχνης κατοικεί κάποιες μέρες τον χρόνο. Στον παραδοσιακό αυτό οικισμό ψαράδων και αγροτών τις τελευταίες δεκαετίες κυριαρχούν η παράκτια διάβρωση και η ανεξέλεγκτη αστικοποίηση. Ο περιορισμένος αριθμός ψαριών και η αδυναμία των ψαράδων να πλεύσουν μακριά από την ακτή με τις πιρόγες τους οδηγούν τον πληθυσμό σε αναζήτηση νέων επαγγελμάτων. Το σύγχρονο ψάρεμα απαιτεί μηχανοκίνητες βάρκες με μεγάλα δίχτυα φτιαγμένα από μη-βιοδιασπώμενα νήματα. Τα δίχτυα αυτά μπλέκονται με μοβ κοράλλια και ανθρώπινα απορρίμματα, και ως άλλα μυθικά θαλάσσια πλάσματα ξεβράζονται στις ακτές. Οι γυναίκες του νησιού, οι οποίες παλαιότερα, στο πλαίσιο παραδοσιακών βιώσιμων πρακτικών, μαγείρευαν και εμπορεύονταν καπνιστό παστό ψάρι, πλέον πωλούν βότσαλα στους ιδιοκτήτες νεόδμητων σπιτιών. Η άμμος, ο γρανίτης και τα βότσαλα που αγοράζουν οι εύποροι ιδιοκτήτες σπιτιών για να χτίσουν, να διακοσμήσουν και να προστατεύσουν τα σπίτια τους από τους ανέμους και το αλάτι της θάλασσας συμβάλλουν, κατά ειρωνικό τρόπο, στην υποβάθμιση της θαλάσσιας διαστρωμάτωσης και εντείνουν την παράκτια καταστροφή.

Το “A Letter from Yene” του Diawara ξεδιπλώνεται σαν ένα γράμμα προς τον θεατή. Στο φιλμ ο κινηματογραφιστής είναι παράλληλα ο αφηγητής αλλά και ο ιδιοκτήτης ενός παραθαλάσσιου σπιτιού της περιοχής. Μέσα από συναντήσεις με ψαράδες και συλλέκτες βότσαλων, ο Diawara διερευνά πώς οι ζωές τους συμβάλλουν συλλογικά και εν αγνοία τους στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος που μοιράζονται από κοινού.

O Manthia Diawara αναφέρει χαρακτηριστικά: «Ο Édouard Glissant υποστήριζε με θέρμη, “Rien n’est vrai, tout est vivant”, δηλαδή πως η ιερότητα της ζωής δεν βρίσκεται μόνο μεταξύ των ανθρώπων, αλλά παντού, στον αέρα, στη γη και στα ποτάμια. Πρέπει να την προστατεύσουμε για την επιβίωσή μας».

Η Bettina Korek, διευθύνουσα σύμβουλος, και ο Hans Ulrich Obrist, καλλιτεχνικός διευθυντής της Serpentine, επισημαίνουν: «Είναι τιμή μας να παρουσιάζουμε μαζί με το PCAI την ελληνική πρεμιέρα του “A Letter from Yene” του Manthia Diawara στην Αθήνα. Σε αυτό το αξιόλογο και ποιητικό έργο, ο καλλιτέχνης δεν είναι μόνο κινηματογραφιστής κι αφηγητής, αλλά και κεντρικός χαρακτήρας. Δεν θα μπορούσε να υπάρξει πιο καθολική θεματολογία από τα ζητήματα που διερευνά το εξαιρετικό έργο του Diawara, το οποίο παρουσιάσαμε στη Serpentine πέρυσι ως μέρος του προγράμματος Back to Earth. Μας κινητοποιούν οι εκκλήσεις για αλλαγή και οι δημιουργικές λύσεις που έρχονται στο προσκήνιο μέσω του Back to Earth, και ελπίζουμε να εμπνεύσουν απαντήσεις στην κλιματική κρίση».

Ο Αθανάσιος Πολυχρονόπουλος, ιδρυτής και διευθυντής του PCAI, προσθέτει: «Με μεγάλη χαρά διοργανώνουμε την ελληνική πρεμιέρα του φιλμ “Ένα Γράμμα από την Υένη” του Manthia Diawara μαζί με τους συνεργάτες μας από τη Serpentine, το MUBI και το Ίδρυμα Γουλανδρή. Μια ξεχωριστή ταινία με περιβαλλοντικούς προβληματισμούς, που συνάδουν με την αποστολή του PCAI».

Η Κίκα Κυριακάκου, καλλιτεχνική διευθύντρια του PCAI, αναφέρει: «Το φιλμ του Manthia Diawara για την Υένη αναδεικνύει κρίσιμα ερωτήματα σε σχέση με την αστική ανάπτυξη και τις οικολογικές προεκτάσεις της. Πρόκειται για μια εξαιρετική εικαστική εξομολόγηση, η οποία αποτυπώνει εύστοχα τη διορατικότητα και την ευσυνειδησία του σημαντικού στοχαστή και δημιουργού της».