Ο Αγγελος Πλέσσας μιλάει για το έργο που μας κάνει να βλέπουμε την πόλη με άλλα μάτια.
Η Στέγη του Ιδρύµατος Ωνάση παρουσίασε το νέο έργο «Φυλαχτό όλων των όντων» του Αγγελου Πλέσσα, µια in situ εγκατάσταση από νέον στη λεωφόρο Αλεξάνδρας. Η πολύχρωµη τοιχογραφία αποτελείται από µια κόκκινη χαµογελαστή φατσούλα (emoji) και από επτά σύµβολα σε κυκλική διάταξη τα οποία ο δηµιουργός έχει αντλήσει από διάφορους πολιτισµούς. Το σηµείο της πόλης που κοσµεί η τοιχογραφία περιβάλλεται από το αντικαρκινικό νοσοκοµείο «Αγιος Σάββας», τις προσφυγικές κατοικίες, τη ΓΑ∆Α αλλά και το γήπεδο του Παναθηναϊκού. Ο καλλιτέχνης Αγγελος Πλέσσας µας µίλησε για τα σύµβολα από τα οποία αποτελείται το έργο και τα µηνύµατα που έχουν στόχο να µεταφέρουν στην πόλη και στους κατοίκους της.
Πολύχρωµα σύµβολα από διαφορετικούς πολιτισµούς
«Οταν αναζητούσαµε τοίχους στην πόλη µε την Αφροδίτη Παναγιωτάκου, τον Γιώργο Μπεκιράκη και την οµάδα της Στέγης καταλήξαµε στο συγκεκριµένο σηµείο στη λεωφόρο Αλεξάνδρας γιατί είναι µια δύσκολη και συναισθηµατικά φορτισµένη περιοχή, αλλά και ένα κοµβικό σηµείο της Αθήνας. Σκεφτήκαµε ότι το έργο θα έδινε µια νέα αύρα. ∆εν µε ενδιέφερε να στολίσω έναν τοίχο οπουδήποτε. Χρησιµοποίησα σύµβολα µε σηµειολογία από παλαιότερους πολιτισµούς αλλά ταυτόχρονα µε σύγχρονα µηνύµατα. Στο έργο υπάρχει µια σειρά συµβόλων σε κυκλική διάταξη. Στο κέντρο βρίσκεται ένα προσωπάκι “εικονίδιο” το οποίο περιβάλλουν επτά σύµβολα. Το µπλε πουλί είναι σύµβολο της ευτυχίας και του ουρανού και φέρνει νέα για το µέλλον (όπως το σήµα του Twitter). Το κίτρινο µατάκι µε το ασιατικό yin yang είναι σύµβολο αλληλεξάρτησης, ενώ το κίτρινο είναι το χρώµα της διανόησης. Τα δύο µοβ φεγγάρια είναι σύµβολο πανσεξουαλισµού και διερευνούν σύγχρονα θέµατα όπως η σεξουαλική ταυτότητα. Το πορτοκαλί χέρι συµβολίζει τη δύναµη, ενώ το πορτοκαλί είναι και το χρώµα της υγείας και της ενέργειας. Υπάρχει ακόµη ένα σύµβολο το οποίο είναι ταυτόχρονα κελτικό και αφρικανικό, σήµα αγάπης και ειρήνης (και το σύµβολο command στο πληκτρολόγιο της Apple). Το ροζ φίδι συµβολίζει την ιατρική θεραπεία και τη σωµατική δύναµη. Τέλος, το πράσινο µανιτάρι χρησιµοποιείται ως σύµβολο νοητικής θεραπείας (π.χ. κατά της κατάθλιψης) αλλά και απέραντης δηµιουργικότητας» εξηγεί ο Αγγελος Πλέσσας.
Ο καλλιτέχνης έχει αντλήσει στοιχεία από διαφορετικούς πολιτισµούς που συνδέονται µε την πατριαρχία, την αποικιοκρατία, την πολυσυλλεκτικότητα. «Το προσωπάκι στο κέντρο που µοιάζει µε emoji είναι επηρεασµένο από τη λαπωνική µυθολογία. Το ενδιαφέρον σε σχέση µε τη Λαπωνία έγκειται στο γεγονός ότι οι παλαιές κοινωνίες της ήταν µητριαρχικές, σε αντίθεση µε τους σηµερινούς καιρούς που η πατριαρχία είναι κυρίαρχη. Το πουλάκι εµφανίζεται στις πρώιµες πολυθεϊστικές θρησκείες, όπως ο ζωροαστρισµός στην αρχαία Περσία ή ο δωδεκαθεϊσµός στην αρχαία Ελλάδα. Εκεί χρησιµοποιούσαν τα πουλιά ως σύµβολα καλών ειδήσεων και οιωνών. Το αφρικανικό µπατάπο που µοιάζει µε κόµπο προέρχεται από τις δυτικές ακτές της Αφρικής και χρησιµοποιήθηκε ως σύµβολο οµόνοιας κατά της αποικιοκρατίας. Ταυτόχρονα δε είναι και κελτικό φυλακτό».
Το «Φυλαχτό» και τα συµβιωτικά συναισθήµατα
Παρατηρώντας το έργο αναρωτιέµαι πώς έρχεται σε επαφή µε τα ετερόκλητα σηµεία της πόλης και την ανθρωπογεωγραφία του δηµόσιου χώρου σε «µια πόλη που αλλάζει δηµογραφικά και µετασχηµατίζεται πολιτισµικά και αυτό την κάνει πολύ πιο ενδιαφέρουσα»: «Πιστεύω ότι το φως τη νύχτα προσφέρει σηµαντική ενέργεια. Είναι καίριο να σκεφτόµαστε τα συναισθήµατά µας όταν αντικρίζουµε µια πυγολαµπίδα να πετά στο σκοτάδι ή όταν πέφτει ένα αστέρι. Ο Ουίλιαµ Γκίµπσον –ο συγγραφέας του µυθιστορήµατος “Νευροµάντης”– απέδιδε µια σχεδόν µυστικιστική ιδιότητα στο φως. Ο Γκίµπσον περιέγραφε ότι το φως στο αστικό τοπίο –ειδικά αυτό που εκπέµπεται από το νέον– δηµιουργεί ένα ασύρµατο και άυλο πλέγµα επαφής. Με αυτό τον τρόπο ερµήνευσε το νέον ως το χρώµα των δικτύων και του διαδικτύου. Πιστεύω ότι όλα τα όντα κάτω από ένα πολύχρωµο φως ζωντανεύουν µε ισότιµο τρόπο σε ένα θετικό σύµπαν, σε µια πολυπολιτισµική, ισότιµη και υγιή πραγµατικότητα».
Οι δηµόσιες τοιχογραφίες αποτελούν ανοιχτό πεδίο συλλογής εµπειριών, κοινωνικών σχέσεων και βιωµάτων. «Θεωρώ ότι ο δηµόσιος χώρος µέσω της σύγχρονης τέχνης µπορεί να συµβάλει θετικά στην ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος και κυρίως της ψυχολογίας των κατοίκων της. Το πιο σηµαντικό είναι η δυνατότητα να θέσουµε ερωτήσεις και να µάθουµε πράγµατα για την πόλη µας. Νοµίζω ότι ο δηµόσιος χώρος επαναπροσδιορίζεται, ειδικά µετά την πανδηµία. Η τέχνη µπορεί να είναι κάτι καθηµερινό και να βρίσκεται µες στη ζωή µας και όχι µόνο να την απολαµβάνουµε κεκλεισµένων των θυρών. Ο στόχος µου είναι να δηµιουργώ ισότιµους, συµµετοχικούς και περιεκτικούς τρόπους».
Τι συµβολίζει τελικά το «Φυλαχτό» και ποια είναι η αξία του σε ένα κοινωνικό περιβάλλον αποκλεισµών και µη ορατότητας για τους/τις πιο ευάλωτους/ες; «Τα φυλαχτά είναι σαν “πολυµέσα” για κάθε είδους προστασία και ευχή ή έστω σύµβολα που µας παραπέµπουν σε θετική σκέψη. Για µένα η έννοια του φυλαχτού περιστρέφεται κυρίως γύρω από τη δύναµη της συγκέντρωσης και της εστίασης σε ένα σκοπό που είναι η προστασία µας. Τα φυλαχτά δρουν λυτρωτικά σε µια εποχή και σε έναν πολωµένο κόσµο όπου η έννοια της προστασίας παραµένει ρευστή. Ελπίζω αυτό το έργο να δηµιουργήσει συµβιωτικά και απελευθερωτικά συναισθήµατα» καταλήγει ο Αγγελος Πλέσσας.
