Ακόμη έρχονται οι εφαρμοστικές διατάξεις του ν. 4662/2020 για τον μηχανισμό πολιτικής προστασίας που αποδυνάμωσε τις περιφερειακές υπηρεσίες
Κάτω από τις στάχτες θάφτηκε για ακόμη μία φορά το «επιτελικό κράτος» του Κυριάκου Μητσοτάκη, που αποδεικνύεται ανίκανο να προστατέψει όχι μόνο τις περιουσίες των πολιτών αλλά αυτήν τη φορά και ανθρώπινες ζωές, καθώς οι περίφημοι νόμοι του και τα σχέδια για την πολιτική προστασία μετατράπηκαν σε «εμπρηστικά φιτίλια» καθώς ουδέποτε εφαρμόστηκαν. Πάνω από 1,5 εκατ. στρέμματα έχουν γίνει στάχτη το φετινό καλοκαίρι στη χώρα μας. Πρόκειται για τη χειρότερη επίδοση από το 2007, όταν κατακάηκαν 2.717.150 στρέμματα, ενώ η αμέσως επόμενη χειρότερη επίδοση ήταν το 2021, όταν έγιναν στάχτη 1.307.440 στρέμματα. Σπίτια και αυτοκίνητα κάηκαν για άλλη μία φορά. Οπως και δεκάδες ανυπεράσπιστα ζώα. Οι εγκληματικές ευθύνες της κυβέρνησης Μητσοτάκη τεράστιες, χωρίς καμία δικαιολογία.
Οι επαναλαμβανόμενες τραγωδίες δεν αποτελούν σύμπτωση ούτε απόρροια μόνο της κλιματικής κρίσης αλλά απόδειξη ότι το «επιτελικό κράτος» είναι ανίκανο. Οπως αποκαλύπτει σήμερα το Documento, τρία και πλέον χρόνια μετά την ψήφιση του ν. 4662/2020 για την αναδιαμόρφωση του μηχανισμού της πολιτικής προστασίας, ο νόμος εξακολουθεί να παραμένει «ανενεργός» επειδή δεν έχουν ψηφιστεί οι απαιτούμενες κανονιστικές διατάξεις. Επιπλέον για ακόμη μία αντιπυρική περίοδο ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας αποδεικνύεται απροετοίμαστος και ανοργάνωτος.
Σε πολλούς δήμους ουδέποτε πραγματοποιήθηκαν καθαρισμοί ξερών χόρτων στο πλαίσιο της αντιπυρικής προστασίας, όπως για παράδειγμα στον Δήμο Φυλής που συγκαταλέγεται στους δέκα δήμους της Αττικής οι οποίοι κατέγραψαν κακές επιδόσεις στο ζήτημα αυτό. Την ίδια ώρα οι κενές οργανικές θέσεις στην πυροσβεστική ανέρχονται σε 3.600, ενώ τα περισσότερα δασαρχεία της χώρας λειτουργούν με τρία έως επτά άτομα προσωπικό και πολλά από αυτά χωρίς καν δασολόγο. Εγκληματική ήταν και η κατάργηση των φορέων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών από την κυβέρνηση Μητσοτάκη, μεταξύ αυτών και της Πάρνηθας, που είχε αποτέλεσμα να υποβαθμιστεί ο ρόλος τους και η διοίκηση να γίνεται «αθηνοκεντρικά». Ολα αυτά την ώρα που η απορροφητικότητα των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης για τα ενταγμένα έργα πολιτικής προστασίας είναι μόλις στο… 0,5%.
Εσπασε το δικό του προηγούμενο ρεκόρ
Κυρ. Μητσοτάκης, 7 Ιουλίου 2023, κατά την επίσκεψή του στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας: «Εχουμε προχωρήσει και έχουμε υλοποιήσει έναν πολύ μεθοδικό σχεδιασμό για την αντιπυρική περίοδο την οποία ήδη διανύουμε, με περισσότερα εναέρια μέσα, με περισσότερες δράσεις πρόληψης… Εύχομαι και ελπίζω ότι όλα θα πάνε καλά. Εμείς πάντως –όπως και πέρυσι– θα κάνουμε το καλύτερο δυνατό και βέβαια θα συνεχίσουμε να χτίζουμε τα θεμέλια αυτού του υπουργείου ακόμη πιο γερά».Ενάμιση μήνα μετά, τα λόγια του Κυρ. Μητσοτάκη ηχούν σαν κακοστημένη φάρσα. Πάνω από 1,5 εκατ. στρέμματα δασικής έκτασης έχουν καεί, με τη χώρα μας να αναδεικνύεται πρωταθλήτρια Ευρώπης σε ό,τι αφορά τον αριθμό των στρεμμάτων δασικής έκτασης που έχουν γίνει στάχτη. Την ίδια ώρα η κυβέρνηση Μητσοτάκη σημειώνει νέο αρνητικό ρεκόρ καμένων δασικών εκτάσεων σε βάθος 15ετίας σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφόρησης για τις Δασικές Πυρκαγιές (European Forest Fire Information System – EFFIS). Είναι το δεύτερο αρνητικό ρεκόρ που σημειώνεται επί κυβέρνησης Μητσοτάκη μετά το 2021, κάτι που δείχνει και την παταγώδη αποτυχία στο κομμάτι της δασοπυρόσβεσης. Μάλιστα εάν αθροίσει κανείς τα στρέμματα δάσους που έγιναν στάχτη επί των ημερών Μητσοτάκη στην πρωθυπουργία, δηλαδή από το 2019 μέχρι το 2023, διαπιστώνει ότι ξεπερνούν τον συνολικό αριθμό των καμένων στρεμμάτων της περιόδου 2008-2018. Συγκεκριμένα, την περίοδο 2019-23 έχουν καεί περί τα 3.243.290 στρέμματα στη χώρα ενώ το 2008-2018 περί τα 2.840.730 στρέμματα.
Τρία χρόνια χωρίς κανονιστικές διατάξεις
Μία από τις κραυγαλέες ολιγωρίες της κυβέρνησης Μητσοτάκη που αποδεικνύει την ανικανότητά της στο να προστατέψει τους πολίτες από τις πυρκαγιές έχει να κάνει με τον νόμο που ψηφίστηκε τον Φεβρουάριο του 2020 για την αναδιαμόρφωση του μηχανισμού της πολιτικής προστασίας. Πρόκειται για τον ν. 4662/2020 αναφορικά με τον «Εθνικό Μηχανισμό Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων, αναδιάρθρωση της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, αναβάθμιση συστήματος εθελοντισμού πολιτικής προστασίας, αναδιοργάνωση του Πυροσβεστικού Σώματος και άλλες διατάξεις».
Το νομοσχέδιο είχε χαρακτηριστεί «τομή» από διάφορα κυβερνητικά στελέχη την περίοδο εκείνη καθώς, όπως ισχυρίζονταν, βελτίωνε την αποτελεσματικότητα του κρατικού μηχανισμού στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Το νομοσχέδιο είχε χαιρετίσει ο ίδιος ο Χρήστος Στυλιανίδης με ανάρτησή του στο Twitter, προτού έρθει από την Κύπρο για να μας… σώσει αναλαμβάνοντας υπουργός Κλιματικής Προστασίας στην κυβέρνηση Μητσοτάκη της πρώτης τετραετίας.
Ωστόσο τρία και πλέον χρόνια μετά την ψήφισή του ο ν. 4662/2020 εξακολουθεί να παραμένει «ανενεργός», όπως μάλιστα είχε αναφέρει στην καταγγελτική ερώτησή του προς τον πρωθυπουργό ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ Σωκράτης Φάμελλος στις 3 Αυγούστου. Ο λόγος είναι ότι δεν έχουν εκδοθεί ακόμη οι απαραίτητες κανονιστικές πράξεις προκειμένου να λειτουργήσει.
«Μέχρι και σήμερα δεν έχουν εκδοθεί οι 123 αναγκαίες κανονιστικές πράξεις και δεν λειτουργούν τα 13 περιφερειακά και επιχειρησιακά κέντρα πολιτικής προστασίας, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Εθνικού Προγράμματος Πολιτικής Προστασίας 2020-2023» τονίζει στο Documento ο πρώην υπαρχηγός της πυροσβεστικής, αντιστράτηγος ε.α. Ανδριανός Γκουρμπάτσης.
Επίσης ο έμπειρος ανώτατος αξιωματικός της πυροσβεστικής κάνει λόγο για ανάγκη αλλαγής του μοντέλου δασοπυρόσβεσης που εφαρμόζει η τωρινή κυβέρνηση. «Το μοντέλο που η παρούσα κυβέρνηση έχει εγκαθιδρύσει για την οργάνωση του δασοπυροσβεστικού μηχανισμού, το οποίο στηρίζεται στην καταστολή των πυρκαγιών και μάλιστα ρίχνοντας το βάρος στην αεροπυρόσβεση, έχει παντελώς αποτύχει. Πρέπει το δόγμα της διαχείρισης των πυρκαγιών να αλλάξει τάχιστα, ρίχνοντας το βάρος στην πρόληψη και όχι στην καταστολή» σημειώνει ο Ανδρ. Γκουρμπάτσης.
Εγκληματική η κατάργηση φορέων
Εγκληματική ήταν η διαχείριση της κυβέρνησης Μητσοτάκη και σε ό,τι αφορά τους φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών. Τα Χριστούγεννα του 2021 με απόφαση του τότε υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργου Αμυρά καταργήθηκαν επτά φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών, ενώ ακολούθησαν ακόμη 16 τον Μάρτιο του 2022.
Μεταξύ αυτών ήταν και ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας, ο οποίος ενσωματώθηκε στον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ). Ο φορέας είχε ιδρυθεί τον Οκτώβριο του 1999 με σκοπό «τη διατήρηση των φυσικών πόρων και της βιοποικιλότητας της προστατευόμενης περιοχής». Στις αρμοδιότητές του ήταν μεταξύ άλλων η «διατήρηση βιοτόπων με ιδιαίτερη οικολογική σημασία», η «αναβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος της ευρύτερης περιοχής», η «ενίσχυση της φύλαξης των περιοχών μέσω έμπειρου προσωπικού» κ.λπ. Η κατάργηση προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις στις επίμαχες περιοχές καθώς επρόκειτο όχι απλώς για υποβάθμιση του ρόλου τους αλλά για κίνηση με σκοπό την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων συμφερόντων, όπως κατήγγειλαν.
Σε δήλωσή της η βουλεύτρια Αρτας του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ Ολγα Γεροβασίλη με αφορμή την κατάργηση του Φορέα Αμβρακικού Κόλπου είχε τονίσει πως «αθηνοκεντρικά, ερήμην της τοπικής κοινωνίας, θα διαχειρίζονται τις προστατευόμενες περιοχές. Είναι προφανές ότι η διαφανής διαχείριση του πλούτου μας με παρούσα την τοπική κοινωνία αποτελεί εμπόδιο στα σχέδια της κυβέρνησης της ΝΔ για εξυπηρετήσεις συμφερόντων και φωτογραφικές ρυθμίσεις υπέρ των φίλων της».
Ο Γεώργιος Καρέτσος είναι ερευνητής δασολόγος στο Ινστιτούτο Μεσογειακών και Δασικών Οικοσυστημάτων του ΕΛΓΟ «Δήμητρα» και πρώην πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας. Μιλώντας στο Documento εξηγεί τη σημασία που είχε για την προστασία των δασών η λειτουργία των φορέων διαχείρισης: «Η κατάργηση των φορέων διαχείρισης ήταν λάθος. Οι φορείς είχαν εμπλοκή και σε ό,τι αφορά την πρόληψη των πυρκαγιών. Στον Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας υπήρχαν υπάλληλοι οι οποίοι έκαναν βάρδια και είχαν ευθύνη για τη βραδινή υπηρεσία». Επίσης, όπως υπογραμμίζει ο Γ. Καρέτσος, ο φορέας είχε δικά του πυροσβεστικά οχήματα, τα οποία συνέδραμαν το έργο της κατάσβεσης, ενώ βρίσκονταν διαρκώς στο βουνό έτοιμα να επέμβουν εάν συνέβαινε οτιδήποτε.
«Είχαμε δικά μας οχήματα πυροσβεστικά και πιο μικρά βοηθητικά αλλά και υπαλλήλους, τα οποία δανείζαμε στους Εθελοντές Δασοπροστασίας Αττικής. Επίσης είχαμε συντονιστικό ρόλο, ενώ παράλληλα εκπονούσαμε και δικά μας έργα, ενώ με τα δασαρχεία υπήρχε συνεργασία στο κομμάτι της αναδάσωσης».
Δυσλειτουργίες και καθυστερήσεις από τη ΓΓΠΠ
Η αλήθεια είναι ότι οι «αρρυθμίες» του κρατικού μηχανισμού είχαν φανεί σχετικά νωρίς. Ηταν 28 Απριλίου 2023 όταν η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΠ) διαβίβασε σε μια σειρά από κρατικούς φορείς (αποκεντρωμένες διοικήσεις, περιφέρειες, δήμους, υπουργεία) την πέμπτη έκδοση του «Σχεδίου αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών εξαιτίας δασικών πυρκαγιών» με την κωδική ονομασία «Ιόλαος 2». Η ΓΓΠΠ είχε κρίνει ότι το σχέδιο έπρεπε να αναθεωρηθεί καθώς σε διάφορους φορείς της κεντρικής διοίκησης (υπουργεία, φορείς κ.λπ.) είχαν επέλθει διοικητικές και οργανωτικές αλλαγές.
Στόχος του σχεδίου «Ιόλαος» είναι «η άμεση και συντονισμένη απόκριση των εμπλεκόμενων Φορέων σε Κεντρικό, Περιφερειακό και Τοπικό επίπεδο για την υποστήριξη του έργου του Πυροσβεστικού Σώματος στην καταστολή των δασικών πυρκαγιών για την αποτελεσματική αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών εξαιτίας δασικών πυρκαγιών».
«Για ακόμη μια αντιπυρική περίοδο ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας αποδεδειγμένα είναι απροετοίμαστος και ανοργάνωτος. Και γι’ αυτό ευθύνεται πρωτίστως η ΓΓΠΠ και ακολούθως οι εμπλεκόμενες στη δασοπυρόσβεση δυνάμεις πολιτικής προστασίας, όπως οι ΟΤΑ Α΄ και Β΄ βαθμού κ.λπ.» υπογραμμίζει ο Ανδρ. Γκουρμπάτσης και συμπληρώνει: «Είναι απαραίτητο να εμπλακεί η δασική υπηρεσία στον ετήσιο επιχειρησιακό σχεδιασμό του Πυροσβεστικού Σώματος για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών έτσι ώστε να είναι ενιαίος».
Σωκρ. Φάμελλος
«Μηδενική απορροφητικότητα στα ευρωπαϊκά κονδύλια»
Από την πλευρά του ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ και πρώην αναπληρωτής υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ Σωκρ. Φάμελλος υποστηρίζει στο Documento ότι «αυτό που χρειάζεται είναι στελεχωμένες δομές της πολιτικής προστασίας και στους δύο βαθμούς αυτοδιοίκησης». Δηλαδή «να υπάρχουν επιχειρησιακά σχέδια με σενάρια φυσικών καταστροφών και να υπάρχει εκπαίδευση, κατάρτιση και πιστοποίηση εθελοντών με εξοπλισμό που να εντάσσεται στα σχέδια της πολιτικής προστασίας», όπως επισημαίνει, ενώ «παράλληλα, χρειάζονται σχέδια ασφάλειας για μεγάλες εγκαταστάσεις και δημόσιες λειτουργίες κοινής ωφέλειας, όπως υγεία και ενέργεια».
Ο Σωκρ. Φάμελλος αποκαλύπτει όμως και μια ιδιαίτερα σημαντική πτυχή. Παρά τις μεγαλοστομίες της κυβέρνησης Μητσοτάκη για τις υποτιθέμενες επιτυχίες της στην απορροφητικότητα ευρωπαϊκών κονδυλίων, η πραγματικότητα είναι απογοητευτική. «Ιδιαίτερα σημαντικό είναι να απορροφηθούν οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης για τα ενταγμένα έργα πολιτικής προστασίας, που αυτήν τη στιγμή η απορρόφηση είναι στο 0,5%. Η κυβέρνηση είχε εγκεκριμένα κονδύλια 187,5 εκατ. ευρώ και απορρόφησαν μόλις 938.000 ευρώ» τονίζει.
