Ιωαννίδης απολύει Παπαδόπουλο: «Έχετε υποβάλει την παραίτησίν σας εσείς, ο κ. Αντιπρόεδρος και η κυβέρνησις Μαρκεζίνη. Τας εξελίξεις θα τις παρακολουθήσετε από της τηλεοράσεως».
Ο αγώνας ενάντια στη Χούντα περιλάμβανε εκτός από παράνομες, αυστηρής συνομωτικότητας, οργανώσεις και συλλογικότητες χωρίς άμεση αναφορά στα παραδοσιακά κόμματα. Οι σύλλογοι αυτοί υιοθετούσαν μια οργανωτικά πιο ευέλικτη δομή και κινούνταν στα όρια μεταξύ κάποιας «νομιμότητας» λόγω της άτυπης φυσιογνωμία τους και παράνομων αντιδικτατορικών δράσεων. Πίσω από νόμιμες διεκδικήσεις ή από πολιτιστικές δραστηριότητες υποκρύπτονταν πολιτικά και ριζοσπαστικά αιτήματα. Η διάδραση και όσμωση πολλών και ετερόκλητων οργανώσεων συγκρότησε το μαζικό φοιτητικό αντιδικτατορικό κίνημα. Απόρρητο σημείωμα της υποδιεύθυνσης Γενικής Ασφάλειας της Υπηρεσίας Πληροφοριών προς τη Διεύθυνση Εθνικής Ασφαλείας του Υπουργείου Δημόσιας Τάξεως καταγράφει τον τρόπο με τον οποίο η Χούντα παρακολουθούσε τη δραστηριότητα συλλόγων, όπως η Ελληνοευρωπαϊκή Κίνηση Νέων (Τεκμήρια 1 α και 1 β ):
«Λαμβάνομεν την τιμήν, εις εκτέλεσιν της ύπερθεν Υμετέρας Διαταγής, να αναφέρωμεν τα κάτωθι εν σχέσει με την εν θέματι Κίνησιν:
Α) Λειτουργεί δυνάμει της υπ. Αριθ. 885/70 Αποφάσεως Πρωτοδικείου Αθηνών. Αρχικώς διετήρει γραφεία επί της οδού Ηλία Ρογκάκου 21 και ήδη επί της οδού Γιάννη Σταθά έναντι αριθμού 18.
Β)Διοικείται υπό 9μελούς Δ.Σ. αποτελουμένου εκ των κάτωθι (…)
Αφού παρατίθενται τα ονόματα των 9 μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΔΗΝ, το έγγραφο συνεχίζει:
«Άπαντες οι ανωτέρω δεν έχουσι παράσχει αφορμήν από αντεθνικής πλευράς και φέρονται ως εμφορούμενοι υπό υγιών κοινωνικών φρονημάτων.
Γ) Ο αριθμός των εγγεγραμμένων μελών σήμερον υπολογίζεται εις 80 περίπου, των δε ενεργών δεν υπερβαίνει τους 20-30.
Δ)Τα μέλη συναντώνται εις τα γραφεία της Κινήσεως, ένθα και αναπτύσσονται υπό ειδικών ομιλητών διάφορα θέματα.
Ε) Η δραστηριότης του σωματείου παρακολουθείται η προς τον σκοπόν συγκέντρωσις στοιχείων ικανών ίνα αποδείξωσι την εκτροπήν του εκ των καταστατικών του σκοπών δια τα περαιτέρω. Η καθόλου όμως δραστηριότης του είναι λίαν μελετημένη προς αποφυγήν ακριβώς της διαλύσεως του σωματείου.
ΣΤ) Το Δ.Σ. εις συνεδρίασιν του απεφάσισεν όπως κινήται αυστηρώς εντός των πλαισίων των Νόμων προς αποφυγήν διαλύσεως του σωματείου. Πάσα ενέργεια, ανακοίνωσις, δημοσίευσις κ.λ.π εξετάζεται προηγουμένως σχολαστικώς εάν εμπίπτη ή ου εις τον Νόμον.
Ζ) Το Ενημερωτικόν Δελτίον του εξεδόθη άπαξ και δεν τυγχάνει γνωστόν εάν και πότε θα καταστή δυνατόν να κυκλοφορήση και έτερον».
Εκθέσεις του Αστυνομικού Διευθυντή προς τον δικτάτορα Παπαδόπουλο 14 και 15 Νοεμβρίου 1973
Κορυφαία εκδήλωση της φοιτητικής αντιδικτατορικής δράσης αποτελούν τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Σήμα της Γενικής Ασφάλειας Αθηνών με υπογραφή του Αστυνομικού Διευθυνή Δημητρίου Καραγιαννόπουλου προς τον δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο στις 14 Νοεμβρίου 1973 αναφέρει σχετικά με τη συγκέντρωση φοιτητών στο Πολυτεχνείο (Τεκμήριο 2):
«Εν συνεχεία της υπ αριθ. 112 από 14-11-73 ομοίας, αναφέρομεν ότι από 20.30 ώρας οι αναρχικοί παρεβίασαν τας ησφαλισμένας αίθουσας του ιδρύματος, παρέλαβον φωτογραφίας του κ. Προέδρου της Δημοκρατίας, τας οποίας και κατέστρεφον ενώπιον του κοινού. Παρέλαβον πυροσβεστήρας τους οποίους μετέφερον εις την είσοδον της οδού Πατησίων προς αντιμετώπισιν τυχόν επιθέσεως. Δια της υπ.αριθ. 611939 τηλεφωνικής συσκευής του θυρωρείου, πραγματοποιούν συνδιαλέξεις με το εξωτερικόν (BBC – Παρίσι κ.λ.π) και αναφέρουν ότι 20.000 σπουδασταί κατέλαβον τον κέντρον των Αθηνών και ελέγχουν την κατάστασιν. Εις ετέρας τηλεφωνικάς συνδιαλέξεις εμφανίζονται ως «Επαναστατική Κυβέρνηση Ελλάδας». Παραλλήλως εφωταγώγησαν το κτίριον και ανήρτησαν σημαίας τας οποίας αφήρεσαν εκ της αποθήκης του ιδρύματος. Η αυτή κατάστασις συνεχίζεται».
Σήμα της Γενικής Ασφάλειας την επόμενη ημέρα (15 Νοεμβρίου 1973) περιγράφει τη γενική εικόνα της φοιτητικής συγκέντρωσης στο χώρο του Πολυτεχνείου ως εξής (Τεκμήριο 3):
1. Η συγκέντρωσις είναι παμφοιτητική με συμμετοχήν και μαθητών.
2. Συμμετέχει αριθμός εργατών ανερχομένων εις (200) περίπου. Ούτοι κατά τη διάρκειαν της νυκτός 14-15/11/73 κατέλαβον την αίθουσαν του αμφιθεάτρου της αρχιτεκτονικής σχολής STOP. Παρά δυναμικών στοιχείων επροτάθη ως δεύτερον βήμα να οργανωθή η κατάληψις εργοστασίων. Εθεωρήθη η ενέργεια αύτη ως μη ανταποκρινόμενη εις τας σημερινάς δυνατότητας. STOP. Απεφασίσθη η πραγματοποίησις στάσεων εργασίας και απεργιών.
3. Έχουν συγκροτηθή ομάδες περιφρουρήσεως και αυτοαμύνης. STOP.Εκτελούνται βάρδιαι.
4. Υπάχει επάρκεια τροφίμων. Το μαγειρείον και η λέσχη ελειτούργησαν καθ’ όλην την διάρκειαν της νυκτός και εισήχθη ποσότης τροφίμων.
5. Αναφέρονται συνθήματα έχοντα περιεχόμενων «Αντιχουντικόν» και «Δημοκρατικόν». STOP. Αποκρύβονται τα καθαρώς αναρχικά STOP. Αναφέρεται ότι υπάρχουν προβλήματα μεταξύ των συγκεντρωθέντων αλλά ότι ελήφθη απόφασις να προχωρήσουν ενωμένοι.
6. Θα συνεχισθή η κατάληψις των κτιρίων του ΕΜΠ STOP. Οι τοίχοι των κτιρίων του ΕΜΠ έχουν καλυφθεί δια της αναγραφής συνθημάτων».
Η μεταχρονολογημένη αίτηση της Αστυνομίας «συμφώνως τω κανονισμώ της εν ταις πόλεσι και φρουρίοις…»
Στο τεκμήριο 4 παρουσιάζεται η μεταχρονολογημένη αίτηση της Αστυνομικής Διεύθυνσης Αθηνών προς την ΑΣΔΕΝ για ενισχύσεις προς «καταστολή των ταραχών» στο Πολυτεχνείο. Όπως διαφαίνεται στο πάνω δεξιά μέρος του εγγράφου, αυτό συντάχθηκε μια ημέρα μετά την εισβολή. Υπογράφεται από το Διευθυντή της Αστυνομίας Αθηνών Λουκά Χριστολουκά.
1. Ως γνωστόν από 3ημέρου 1.000 και πλέον φοιτηταί και αναρχικά στοιχεία έχουν καταβάλει (sic!) το Πολυτεχνείον Αθηνών και δια του εγκατεστημένου εν αυτώ παρανόμου Ρ/Σ [Ραδιοφωνικού Σταθμού] και άλλων εκδηλώσεων καλούν τον λαόν εις διέγεριν και επανάστασιν κατά της νομίμου εξουσίας.
2. Σήμερον ενισχυθέντες ούτοι υπό πλήθους ανερχομένου εις (10.000) δέκα χιλιάδας και πλέον άτομα, κατέλαβον το κέντρον της Πρωτευούσης και προβαίνουν εις καταστροφάς και εμπρησμούς καταστημάτων και συγκοινωνιακών μέσων, εις ενόπλους επιθέσεις κατά δημοσίων καταστημάτων και αστυνομικών οργάνων ως και ετέρας ενεργείας στρεφομένας κατά της ζωής και περιουσίας των πολιτών.
3. Επειδή: α)υφίσταται κίνδυνος περαιτέρω διασαλεύσεως της τάξεως με απροβλέπτους δυσμενεις επιπτώσεις επί της δημοσίας τάξεως, με απροβλέπτους δυσμενείς επιπτώσεις επί της δημοσίας τάξεως και ασφαλείας και β) δια εις την διάθεσιν ημών υπαρχούσης αστυνομικής δυνάμεως παρά την ενίσχυσιν της Χωροφυλακής, δεν καθίσταται δυνατή η εμπέδωσις της δημοσίας τάξεως και ασφαλείας, παρακαλούμεν όπως συμφώνως τω υπ’ αριθ. 341 κανονισμώ της εν ταις πόλεσι και φρουρίοις υπηρεσίας των Στρατευμάτων κυρωθέντι δια του υπ’αριθ. 4/8/949 Β.Δ. παράσχητε ημίν την δέουσαν ενίσχυσιν».
Ιδιόχειρο σημείωμα του αρχηγού της Αστυνομίας Ν. Δασκαλόπουλου για το σχέδιο «Κεραυνός» με ημερομηνία 17 Νοεμβρίου και ώρα 05:50 καθορίζει το σχέδιο της επέμβασης του στρατού που έχει τεθεί σε μερική επιφυλακή (Τεκμήριο 5):
«521 ΤΝΠ ΙΜΑ εις στρατιωτικών Σχολήν Ευελπίδων. Λόχος 521 Τ.Π.Ν. εις στρατώνας Χωροφυλακής Μακρυγιάννη. Λόχος 572 Τ.Π. επί ερπυστριοφόρων εις 951 Λ. ΕΣΑ και 572 εις κτίριον Ο.Τ.Ε.. Διμοιρία Κ.Ι.Θ εις Ε.Ι.Ρ.Τ Ζαπείου.2ον Σ.Α.Λ. (Σχολή Αξιωματικών εις στρατώνα Αυξεντίου. Διαπίστωσις αδυναμίας. Ερρίφθησαν πολλαί ριπαί εις τον αέρα και άσκοποι πυροβολισμοί προς εκφοβισμόν με δυσμενείς επιπτώσεις».
Μόλις 8 ημέρες μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου στις 25 Νοεμβρίου 1973 ο δικτάτορας Γ. Παπαδόπουλος «απολύθηκε» «απαιτήσει των ενόπλων δυνάμεων». Το σημείωμα που του έστειλε η «επαναστατική επιτροπή» υπό το νέο ισχυρό άνδρα του καθεστώτος Δ. Ιωαννίδη παρουσιάζεται στο Τεκμήριο 6:
«Απαιτήσει των ενόπλων δυνάμεων
Έχετε υποβάλει την παραίτησίν σας εσείς, ο κ. Αντιπρόεδρος και η κυβέρνησις Μαρκεζίνη. Τας εξελίξεις θα τις παρακολουθήσετε από της τηλεοράσεως. Θα διαφυλαχθεί το κύρος σας ως και της οικογενείας σας».
Ασφαλίτης για τη «δραστηριότητα των παράνομων κομμουνιστικών οργανώσεων ΚΝΕ–ΑΝΤΙ/ΕΦΕΕ»
Η αντίσταση στη Χούντα δεν τερματίστηκε με τη βίαιη καταστολή της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. παρόλο που οι παράνομες αντιδικτατορικές – ή ακόμα και οι νόμιμες οργανώσεις – δέχθηκαν γερό πλήγμα. Έκθεση ένορκης εξέτασης μάρτυρα που υπηρετούσε στην Υπηρεσία Πνευματικής Κινήσεως της Γενικής Ασφάλειας Αθηνών αναφέρεται στην «έκνομη δραστηριότητα των παράνομων κομμουνιστικών οργανώσεων ΚΝΕ – ΑΝΤΙ/ΕΦΕΕ στον φοιτητικό χώρο (Τεκμήριο 7):
«Υπηρετώ εις την Υποδ/νσιν Γενικής Ασφαλείας Αθηνών και ειδικώτερον εις την Υπηρεσίαν Πνευματικής Κινήσεως. Από του έτους 1972 το ΚΚΕ εκμεταλλευθέν τας, υπό της Εθνικής Κυβερνήσεως, παρασχεθείσας συνδικαλιστικάς ελευθερίας, εις τον φοιτητικόν χώρον, εξέτρεψεν τον φοιτητικόν συνδικαλισμόν εις πολιτικόν κίνημα. Εφαρμόζον εν προκειμένω την μετωπικήν τακτικήν, συνέστησε την μετωπικήν οργάνωσιν ΑΝΤΙ/ΕΦΕΕ, ην εστελέχωσε δια νεολαίων του κομμουνιστικού κόμματος μέσω των οποίων διωχέτευε την γραμμήν του. Προς τελέσφορον πραγμάτωσιν του επιδιωκώμενου σκοπού προήλθεν εις την συγκρότησιν παρανόμου εκδοτικού μηχανισμού, δι’ ου εξετυπούντο, το δημοσιογραφικόν της όργανον ΠΑΝΣΠΟΥΔΑΣΤΙΚΗ και πληθύς ετέρων παρανόμων εντύπων με εμπρηστικά – αντεθνικά συνθήματα, άτινα εδημιούργησαν εις τον Φοιτητικόν ΄χωρον κλίμα Επαναστατικής διαθέσεως επί σοβαρωτάτη Εθνική ζημία. Ούτω μερίς φοιτητών υπήκουσα εις τα εμπρηστικά συνθήματα του ΚΚΕ και των οργανώσεών του ΚΝΕ-ΑΝΤΙ/ΕΦΕΕ προήλθεν εις τηνκατάληψιν της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, τον Φεβρουάριον 1973, ως και εις την δημιουργίαν οχλοκρατικών συγκεντρώσεων και διαδηλώσεων εις τα ΑΕΙ. Αποκορύφωμα της ούτω πως δημιουργηθείσης οχλοκρατικής διαθέσεως υπήρξαν τα αιματηρά γεγονότα της 16-17 Νοεμβριου 1973, καθ’ α κομμουνισταί και έτερα εξτρεμιστικά στοιχεία προέβησαν εις την καταστροφήν των κτιριακών εγκαταστάσεων του Ε.Μ. Πολυτεχνείου, ελεηλάτησαν επιστημονικά όργανα μεγάλης αξίας, ενέπρησαν καταστήματα, αυτοκίνητα, περίπτερα και γενικώς προήλθον εις βανδαλιστικάς πράξεις, όλως ανεπιτρέπτους δια φοιτητάς. Το ΚΚΕ και οργανώσεις του, κθ’ α προκύπτει εκ των διασπαρέντων παρανόμων εντύπων και πληροφοριών της υπηρεσίας μου είχε προσχεδιάσει και προγραμματίσει νέον κύκλον αναρχικών εκδηλώσεων ες τον χώρον της σπουδαζούσης νεολαάς δια το 4ημερον 17 έως 20 παρελθόντως Φεβρουαρίου, αι οποίαι οχλοκρατικαί εκδηλώσεις εματαιώθησαν χάρις εις την έγκαιρον εξάρθρωσιν και σύλληψιν των ηγετικών στελεχών του κλιμακίου του ΚΚΕ και των οργανώσεών του. Καθ΄α γνωρίζω εκ πληροφοριών, θετικών διαπιστώσεων και παρακολουθήσεως μεταξύ των αναπτυξάντων δρατσηριότητα εις τα πλαίσι ιδία της οργανώσεως ΑΝΤΙ/ΕΦΕΕ συγκαταλέγονται και τα εξής άτομα [ακολουθούν 73 ονόματα].
Ερώτησις: Δύνασαι να καταθέσης συγκεκριμενη δραστηριότητα δι’ ένα έκαστον των ανωτέρω αναεφρομλενων ατόμων;
Απόκρισις: Καθ΄α γνωρίζω η δραστηριότης των ανωτέρω συνίστατο εις την συμμετοχήν των εις φοιτητικάς οχλοκρατικάς εκδηλώσεις, καθ’ ας ανεφώνουν συνθήματα, άτινα διωχέρευε η ΑΝΤΙ/ΕΦΕΕ δια των παρανόμων αυτής εντύπων εις την παραλαβήν εξ ετέρων ωργανωμένων μελών εις τας οργανώσεις ΚΝΕ-ΑΝΤΙΕΦΕΕ ή δια της ταχυδρομικής οδου των υπό των οργανώσεων εκδιδομένων παράνομων εντύπων και αι συναντήσεις των μετά διαφόρων ωργανωμένων εις τας ως είρηται οργανώσεις. Πέρα των ανωτέρω δι’ ένα έκαστον τούτων δεν δύναμαι να καταθέσω συγκεκριμένα στοιχεία ενοχής του εις τα πλαίσια των οργανώσεων ΚΝΕ-ΑΝΤΙ/ΕΦΕΕ».
Τεκμήρια 1 α και 1 β. Αναφορές της 7ης Ιουλίου 1971 από την παρακολούθηση τη της Ελληνοευρωπαϊκής Κίνησης Νέων
Τεκμήριο 2. Ο Αστυνομικός Διευθυντής Δημήτριος Καραγιαννόπουλος δίνει αναφορά στον δικτάτορα Παπαδόπουλο στις 14 Νοεμβρίου 1973 για τη συγκέντρωση φοιτητών στο Πολυτεχνείο
Τεκμήριο 3. Σήμα της Γενικής Ασφάλειας την επόμενη, 15 Νοεμβρίου, περιγράφει τη γενική εικόνα της φοιτητικής συγκέντρωσης
Τεκμήριο 4. Η μεταχρονολογημένη –την επομένη της εισβολής- αίτηση του Διευθυντή της Αστυνομίας Αθηνών Λουκά Χριστολουκά προς την ΑΣΔΕΝ για ενισχύσεις προς «καταστολή των ταραχών» στο Πολυτεχνείο
Τεκμήριο 5. Ιδιόχειρο σημείωμα, με ημερομηνία 17 Νοεμβρίου, του αρχηγού της Αστυνομίας Ν. Δασκαλόπουλου για το σχέδιο «Κεραυνός», επέμβασης του στρατού
Τεκμήριο 6. Τότε που ο καθένας θεωρούσε πως ήταν οι «ένοπλες δυνάμεις». Ο Δημ. Ιωαννίδης απολύει τον με ένα σύντομο δακτυλογραφημένο κείμενο τον Γ. Παπαδόπουλο, 8 ημέρες μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, στις 25 Νοεμβρίου
Τεκμήριο 7. Κατάθεση μάρτυρα (22 Φεβρουαρίου 1974) που υπηρετούσε στο «Σπουδαστικό» (Υπηρεσία Πνευματικής Κινήσεως!): «Από του έτους 1972 το ΚΚΕ εκμεταλλευθέν τας, υπό της Εθνικής Κυβερνήσεως, παρασχεθείσας συνδικαλιστικάς ελευθερίας, εις τον φοιτητικόν χώρον, εξέτρεψεν τον φοιτητικόν συνδικαλισμόν εις πολιτικόν κίνημα. Εφαρμόζον μετωπικήν τακτικήν, συνέστησε την μετωπικήν οργάνωσιν ΑΝΤΙ/ΕΦΕΕ»
